Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Ο Σαντάμ έπρεπε να δικαστεί μόνο από διεθνές δικαστήριο

Χρήστος, Ροζάκης

Συνέντευξη στη Γιάννα Παπαδάκου, Κυρ. Ελευθεροτυπία, 2007-01-07


Ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθηγητής Χρήστος Ροζάκης, παρεμβαίνει, πρώτη φορά, στο θέμα του απαγχονισμού του Σαντάμ Χουσέιν και τις σκηνές που βιώσαμε λίγες ώρες πριν εκπνεύσει το 2006.

Με συνέντευξή του στην «Κ.Ε.», ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών επί πρωθυπουργίας Σημίτη αμφισβητεί ευθέως τη νομιμότητα του δικαστηρίου που καταδίκασε τον ιρακινό ηγέτη. Επιμένει ότι έπρεπε «να δικαστεί από ένα άλλο, διεθνές δικαστήριο», χαρακτηρίζει «εσπευσμένη» την εκτέλεση της ποινής του Σαντάμ, ενώ καταγγέλλει και τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ στις οποίες αποδίδει χαρακτήρα «δυνάμεων κατοχής».

*Ο έλληνας καθηγητής υπενθυμίζει ότι «δυνάμεις κατοχής» χαρακτηρίζονται και οι τουρκικές δυνάμεις στην Κύπρο, ενώ στους Αμερικανούς αποδίδει ευθύνες αναφορικά με την εκτέλεση και τη μετάδοσή της. Επισημαίνει «έλλειμμα αξιοπρέπειας» στις σκηνές που ζήσαμε από τηλεοράσεως.

*Αντίθετος κατηγορηματικά στην εκτέλεση της θανατικής ποινής, ο κ. Ροζάκης τονίζει ότι «το κράτος δεν είναι δήμιος». Και δεν διστάζει να ασκήσει κριτική και στις δηλώσεις του νέου γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, ο οποίος θεώρησε ότι... η θανατική ποινή «ανήκει στη δικαιοδοσία των κρατών».

* Πιστεύετε τελικά ότι ο Σαντάμ Χουσέιν δικάστηκε με βάση το διεθνές δίκαιο και τι μπορεί να απαντήσει κανείς στο επιχείρημα της αμερικανικής πλευράς ότι η όλη δίκη ήταν ένα «εσωτερικό θέμα» του Ιράκ;

- Αν και δεν υπάρχει απόλυτη απάντηση στο ερώτημά σας, θεωρώ ότι, στις συνθήκες οι οποίες προσδιόρισαν την τύχη του Σαντάμ Χουσέιν, η πρέπουσα λύση θα ήταν η δημιουργία ενός ad hoc διεθνούς δικαστηρίου, το οποίο να αναλάβει την εξέταση της ευθύνης όλων των υπαιτίων της ιρακινής τραγωδίας, στην οποία πρωταγωνίστησε και ο Σαντάμ. Στην περίπτωση του Ιράκ, δεν βρισκόμαστε μπροστά σε μια λαϊκή εξέγερση, ή σε ένα κίνημα εσωτερικό, το οποίο καταλήγει στην ανατροπή της μισητής εξουσίας και, συνακόλουθα, στην τιμωρία των υπευθύνων του προηγούμενου καθεστώτος. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια διεθνή επέμβαση, με ένοπλα μέσα, που ανατρέπει το καθεστώς και εγκαθιστά μια φιλική κυβέρνηση για να δώσει συνέχεια στο κράτος. Ως εκ τούτου, ο συνδυασμός της διεθνούς επέμβασης (που στηρίζεται -κατά τους επεμβαίνοντες- σε αποφάσεις του ΟΗΕ), με τον ειδεχθή χαρακτήρα των εγκλημάτων κατά του ιρακινού λαού, τα οποία είχε διαπράξει το καθεστώς (και τα οποία φέρνουν τα χαρακτηριστικά των διεθνώς αναγνωρισμένων «εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας») αναδεικνύει ως πιο ασφαλή, αντικειμενική κι ανεξάρτητη τη διεθνή δικαιοσύνη στην αναζήτηση της αλήθειας.

* Η εκτέλεση της ποινής του «δικαστηρίου» εις βάρος του Σαντάμ έγινε, τελικά, σύμφωνα με όσα ισχύουν για τους αιχμαλώτους πολέμου ή καταδικασμένους σε θάνατο όπου ισχύει η θανατική ποινή;

- Η όλη διαδικασία, τόσο αναφορικά με τη δίκη, όσο και με την εκτέλεση, είναι ένα παράδοξο υβρίδιο, που αναμφίβολα αφήνει πολλά ερωτηματικά γύρω από τη νομιμότητά της. Αν δεχτούμε ότι η συμμμαχική παρουσία στο Ιράκ φέρει τα χαρακτηριστικά στρατού κατοχής, τότε αναμφίβολα οι εμπλεκόμενες χώρες έχουν ευθύνη για όσα συμβαίνουν στη διοίκηση και στη δικαιοσύνη του κράτους που βρίσκεται κάτω από τον πραγματικό έλεγχό τους. Ας μην ξεχνούμε ότι αυτή είναι η θέση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου -και όχι μόνον- σχετικά με την ευθύνη της Τουρκίας στην περιοχή της βόρειας Κύπρου. Δεν έχω, βέβαια, την πληροφόρηση που θα μου επέτρεπε μια κατηγορηματική θέση για τον δίκαιο χαρακτήρα της δίκης καθεαυτής. Αλλά θεωρώ ότι, όσον αφορά την εκτέλεση της ποινής, η οποία έγινε εξαιρετικά εσπευσμένα και ταπεινωτικά, υπάρχει μια συμπεριφορά που βαρύνει τις αμερικανικές αρχές. Είμαι βέβαιος ότι αν την υπόθεση είχε αναλάβει ένα διεθνές δικαστήριο, είτε αυτό ήταν ένα ad hoc δικαστήριο είτε, κατά μείζονα λόγο, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (που όμως στερείται δικαιοδοσίας), θα ήταν τα αποτελέσματα, τόσο αναφορικά με τη διαδικασία όσο και αναφορικά με την ποινή και την εκτέλεσή της, οπωσδήποτε πιο αξιόπιστα και αξιοπρεπή. Είναι βέβαιο ότι σκηνές εκτέλεσης σαν αυτές που ζήσαμε από τηλεοράσεως δεν θα ήταν ίδιες, αν μια διεθνής αρχή είχε αναλάβει όλες τις εξελίξεις.

* Η Ε.Ε. έχει αποφανθεί εναντίον της θανατικής ποινής. Ποια πρέπει να είναι η αντίδραση στο μέλλον;

- Η Ευρώπη σήμερα, με τις πολυετείς προσπάθειες του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έχει κατορθώσει να επιβάλει στο σύνολο των κρατών της την απαγόρευση της θανατικής ποινής ή -τουλάχιστον για ορισμένες, λίγες, περιπτώσεις- την εκτέλεσή της. Αυτή η επιτυχία που αναγνωρίζει ότι το κράτος δεν είναι δήμιος και δεν εκδικείται, αλλά επιβάλλει ποινές που αποσκοπούν στην ικανοποίηση άλλων ευγενών λειτουργιών της κοινωνίας, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της πολιτικής κατά του εγκλήματος στην Ευρώπη του εικοστού αιώνα. Οσονδήποτε στυγερός κι αν είναι ο εγκληματίας -κι ο Σαντάμ υπήρξε ένας από τους στυγερότερους της πρόσφατης Ιστορίας- η θανατική ποινή παραμένει μια εξίσου αποτρόπαιη συμπεριφορά που δεν συνάδει με τον πολιτισμό, με τον ανθρωπισμό, με τις αποστάσεις και την ψυχραιμία που ο δημόσιος χώρος πρέπει να τηρεί απέναντι στο έγκλημα και στον εγκληματία. Η απαγόρευση της θανατικής ποινής είναι ένα δικαίωμα των ανθρώπων στην Ευρώπη, κι αυτή η κατάκτηση θέλω να πιστεύω ότι θα γενικευτεί σιγά σιγά σε παγκόσμια κλίμακα, όσο η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα γενικεύονται. Παρά τα ανησυχητικά μηνύματα που κάθε μέρα λαμβάνουμε, ακόμα και από τα χείλη του νέου γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, που θέλει να πιστεύει ότι το ζήτημα της θανατικής ποινής ανήκει αποκλειστικά στη δικαιοδοσία των κρατών κι αποτελεί επιλογή τους.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1575