Πολιτική και αποπολιτικοποίηση
Γιώργος, Σιακαντάρης
Ελευθεροτυπία, 2007-01-26
Από τη δεκαετία του 80 και ύστερα εμφανίζονται με όλο και συχνότερους ρυθμούς, όχι μόνο στην Ελλάδα, οι όροι μεσαία στρώματα και μεσαίος χώρος. Η χρήση των όρων συνοδεύεται και από την ταύτισή τους. Οπως όμως λέει και ο στιχουργός, άλλο ο «ανοικτομάτης (μεσαία στρώματα) και άλλο ο αυγουλομάτης (μεσαίος χώρος)». Η σύγχυση των δύο εννοιών προκαλεί επιστημονικές, αλλά και πολιτικές παρενέργειες.Ο καλύτερος τρόπος για την προσέγγιση των δύο εννοιών είναι η γενετική ανάλυση. Η έννοια και η πραγματικότητα των μεσαίων στρωμάτων γεννιέται από την ανάπτυξη των διαδικασιών της παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση προκύπτει ως μια διαδικασία συνέχειας και ασυνέχειας με την Ιστορία. Αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που ενώ συνδέεται με παλαιότερες διεργασίες έχει ποιοτικά εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα. Ενώ αποτελεί εγγενή τάση του καπιταλισμού δεν εκδηλώνεται ως μια παθητική και μονομερής προέκταση στο παρόν των στοιχείων του καπιταλισμού και της αρχικής διεθνοποίησης. Ο καπιταλισμός είναι σήμερα αφενός πιο πολύμορφος, γι αυτό και επιδέχεται και περισσότερες μεταρρυθμίσεις, αλλά αφετέρου εξακολουθεί να αποτελεί το καθοριστικό περιβάλλον εντός του οποίου αναπτύσσονται τα φαινόμενα της παγκοσμιοποίησης.
Μέσα σ αυτό το πλαίσιο αναδιαρθρώνονται και οι ταξικές ισορροπίες, χωρίς βεβαίως να χάνει τη σημασία της η ταξική ανάλυση. Αυτό που προκύπτει με την παγκοσμιοποίηση δεν είναι -όπως επιπόλαια υποστηρίζουν ορισμένοι- η αύξηση του απόλυτου επιπέδου της φτώχειας, αλλά η ένταση των ανισοτήτων. Αυτή η ένταση εκφράζεται με τη διόγκωση του φαινομένου της σχετικής φτώχειας, αλλά κυρίως με τη διόγκωση εκείνων των στρωμάτων που συνωθούνται στο μέσον της ταξικής ανάλυσης και διέπονται από τα χαρακτηριστικά ενός σχετικά καλού βιοτικού επιπέδου, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή απειλή και αμφισβήτηση. Αυτό που διέπει το χαρακτήρα αυτής της παγκοσμιοποίησης δεν είναι η αύξηση της απόλυτης φτώχειας, δεν προκύπτει από κανένα στοιχείο, αλλά η αύξηση του ποσοστού εκμετάλλευσης, όχι μόνο και όχι τόσο της εργατικής τάξης, αλλά των αποκαλούμενων μεσαίων στρωμάτων. Μια αύξηση που προκύπτει από εκείνη την άνοδο της ανταγωνιστικότητας, η οποία δεν συνοδεύεται από τις αναλογούσες σ αυτήν υλικές και άυλες ανταμοιβές.
Τα μεσαία στρώματα αποτελούν επομένως μια κοινωνική κατασκευή. Ο μεσαίος χώρος, αντιθέτως, αποτελεί μια κατασκευή των δημοσκοπήσεων και των ΜΜΕ. Βεβαίως, αυτό που γεννά τον μεσαίο χώρο, πέρα από τα ΜΜΕ και τις δημοσκοπήσεις, είναι οι ανασφάλειες της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών και η συντηρητική εκμετάλλευση αυτής της ανασφάλειας. Στο βάθος αυτής της έννοιας δεν βρίσκεται η μετριοπάθεια, αλλά η λάβα του ηφαιστείου της συντηρητικοποίησης των συνειδήσεων. Μεσαίος χώρος είναι το μιντιακό επώνυμο της συντήρησης. Είναι ο χώρος που φοβάται τις αλλαγές, το καινούργιο, το διαφορετικό, το ξένο. Είναι ο χώρος μιας αμυντικής και φοβικής νοοτροπίας. Ας ρίξουμε μια ματιά στις αντιδράσεις για το ευρώ, τους μετανάστες, την τρομοκρατία κ.ά. για να καταλάβουμε τι σημαίνει μεσαίος χώρος.
Η πολιτική του μεσαίου χώρου είναι μια πολιτική αποδοχής των στοιχείων των δημοσκοπήσεων και των συντηρητικών ενστίκτων του κοινωνικού σώματός της. Μια πολιτική που βλέπει την πολιτική ως διαχείριση ενστίκτων και φοβιών, ούτε καν ως διαχείριση του εφικτού. Αυτή είναι μια πολιτική διατήρησης της εξουσίας και παραίτησης από το αίτημα της κοινωνικής αλλαγής. Δεν είναι μια πολιτική συναίνεσης και μετριοπάθειας, όπως παρουσιάζεται, αλλά αντιθέτως μια πολιτική αποπολιτικοποίησης της πολιτικής. Μια πολιτική που στη θέση του δημόσιου συμφέροντος τοποθετεί την αναπαραγωγή κατεστημένων κομματικών εξουσιών.
Αυτός ο χώρος δεν μπορεί να αποτελεί το πεδίο δράσης μιας σύγχρονης μεταρρυθμιστικής και συνάμα οραματικής Αριστεράς. Η σύγχρονη Αριστερά, αν θέλει να εξέλθει από το τούνελ της γενικότερης απαξίωσης της δικής της και της πολιτικής γενικότερα, πρέπει να συγκρουστεί με τα ιδεολογήματα του μεσαίου χώρου.
Η πολιτική που εστιάζει στη συμμαχία του μεσαίου χώρου με τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα είναι ο δρόμος για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους εκπροσώπους τους. Το ενδιαφέρον της προαναφερθείσας Αριστεράς γι αυτή τη συμμαχία οφείλει να επικοινωνεί με την ανησυχία για τη συνολικότερη πορεία της οικονομίας, του επενδυτικού και επιχειρηματικού κλίματος και των αναπτυξιακών διαδικασιών. Η πρότασή της δεν μπορεί να είναι μια παθητική πρόταση για την υπεράσπιση των ασθενέστερων, αλλά μια δυναμική πρόταση που αντιλαμβάνεται πως η πραγματική οικονομία αναπτύσσεται μόνο εκεί όπου δεν υπάρχουν τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.
Σε τελική ανάλυση καμία ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι βιώσιμη χωρίς ένα αποτελεσματικό σύστημα κοινωνικής προστασίας, χωρίς ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος. Οι χώρες με το μεγαλύτερο δυναμισμό και τη μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα είναι αυτές με το πιο αναπτυγμένο κοινωνικό κράτος και τις πιο ρηξικέλευθες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτή η πολιτική δεν σημαίνει μόνο διαχείριση. Σημαντική παράμετρος αυτής της πολιτικής είναι πάντα οι ιδέες, οι αρχές και οι αξίες. Οι ιδέες ασκούν καθοριστικό ρόλο στη στάση μιας κοινωνίας έναντι της παγκοσμιοποίησης και έναντι της προτεινόμενης συμμαχίας μεσαίων και χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων.
Εκτύπωση στις: 2024-04-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1612