Ανεξέλεγκτα και επικίνδυνα
ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΕΤΟΧΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2007-03-18
Στην Ελλάδα ακόμα δεν τα πολυξέρουμε, στις παγκοσμιοποιημένες αγορές όμως, όπου κάνουν θραύση με την επιθετική τους δράση, αντιμετωπίζονται πλέον ως απειλή που θα πρέπει να ελεγχθεί με νέους διεθνείς θεσμούς. Πρόκειται για τα "ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια" - πιο γνωστά με την αγγλική τους ονομασία "private equity funds" - τα οποία παρουσιάζουν ραγδαία ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Συνδικαλιστές ηγέτες από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία κ.ά. συναντήθηκαν προχθές στο Παρίσι, έδρα του ΟΟΣΑ, για να απαιτήσουν από τις κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων χωρών μια κοινή φορολογική και ρυθμιστική παρέμβαση.Ως συλλογικοί επενδυτικοί φορείς, που απαρτίζονται από πολύ πλούσια άτομα, αλλά και θεσμικούς επενδυτές, τα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια ειδικεύονται σε μεγάλες εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων εκτός χρηματιστηρίων - κατά κανόνα μάλιστα αποσύρουν από το χρηματιστήριο εισηγμένες εταιρίες των οποίων αποκτούν τον έλεγχο. Πρώτο τους χαρακτηριστικό είναι ακριβώς ο "ιδιωτικός" τους χαρακτήρας, το γεγονός δηλαδή ότι δεν υπόκεινται σε δημόσια εποπτεία (όπως τα αμοιβαία κεφάλαια, για παράδειγμα), ούτε στην υποχρέωση δημόσιας πληροφόρησης για τη δράση τους. Ενώ η συμμετοχή τους στο συνολικό όγκο των εξαγορών και συγχωνεύσεων ξεπερνά και το 20% σε ορισμένες χώρες του ΟΟΣΑ, εξαιρούνται από τους περισσότερους κανόνες διαφάνειας και από φορολογικές υποχρεώσεις που διέπουν τα παραδοσιακά επενδυτικά σχήματα, τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρίες.
Στη διεθνή διαμάχη που έχει ανοίξει για το ρόλο τους, τα ίδια τα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια συγκροτούν ενώσεις για να υποστηρίξουν τα συμφέροντά τους (πρόσφατα στις ΗΠΑ), δέχονται συμβουλές να παρέχουν εθελοντικά περισσότερη πληροφόρηση, ενώ σε συνηγορία υπέρ τους αναφέρονται διάφορα επιχειρήματα: Στη διεθνή ανάκαμψη μετά τη μεγάλη χρηματιστηριακή κρίση των αρχών της δεκαετίας λέγεται ότι συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό, καθώς οι πολυάριθμοι μικροεπενδυτές που είχαν καεί τότε δεν επέστρεψαν. Από παλιά εξάλλου τους έχει αναγνωρισθεί θετικός ρόλος με τη μορφή κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital), για επιχειρήσεις που βρίσκονται στο εναρκτήριο στάδιο ή προχωρούν σε καινοτομίες, χρηματοδοτήσεις που αποφεύγουν άλλα πιο συντηρητικά σχήματα. Ακόμα και η απόσυρση μιας εταιρίας από το Χρηματιστήριο - άρα και από τη διαφάνεια που εξασφαλίζει η δημόσια παρουσία της σε μιαν εποπτευόμενη αγορά - μπορεί κάποτε να φαίνεται εύλογη, προκειμένου να αποφεύγονται βραχυπρόθεσμες και συχνά μεγάλες διακυμάνσεις της αξίας της μέσα στο γενικό ανεβοκατέβασμα των μετοχών, που καμία σχέση δεν έχουν με την ίδια της τη δραστηριότητα, αλλά επηρεάζουν αρνητικά τις προοπτικές της.
Ο τρόπος που τα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια αναπτύσσουν τη δράση τους τα τελευταία χρόνια προκαλεί ωστόσο εντεινόμενες ανησυχίες από τρεις απόψεις:
- Οι εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων που πραγματοποιούν οδηγούν συχνά σε δραστική συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, στη μεταφορά δραστηριοτήτων σε τρίτες χώρες, ή και στην αναστολή ολόκληρων τομέων της παραγωγής των επιχειρήσεων αυτών. Συχνά δεν πρόκειται για αναδιαρθρώσεις που αποσκοπούν σε αύξηση της παραγωγικότητας ή καλύτερη βιωσιμότητα στο διεθνή ανταγωνισμό, αλλά μόνο για την επιδίωξη να αντληθούν οι μέγιστες άμεσες αποδόσεις για τα μέλη των ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων, ώσπου σύντομα να μεταπωληθούν οι επιχειρήσεις - ή ό,τι απέμεινε από αυτές...
- Τις εξαγορές/συγχωνεύσεις κατά κανόνα τις χρηματοδοτούν με υψηλό δανεισμό, με μεγάλη "μόχλευση" σύμφωνα με την καθιερωμένη ορολογία, π.χ. με 20% δικά τους κεφάλαια και με 80% δανεικά, φορτώνοντας κατόπιν τα δάνεια στην επιχείρηση που εξαγόρασαν. Αλλά αν οι επιχειρήσεις ως τώρα άντεχαν να εξυπηρετούν τέτοια χρέη, μια άνοδος των επιτοκίων θα αναδείξει τη χρηματοοικονομική αστάθεια που γεννούν αυτές οι πρακτικές, η οποία μπορεί να φέρει μεγάλες απώλειες, μέχρι και γενικευμένη κρίση.
- Ιδιαίτερα ευάλωτα σε τέτοιους κινδύνους είναι ταμεία συντάξεων με εκατομμύρια μέλη που μετέχουν ως θεσμικοί επενδυτές σε ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια.
Καταστροφές
Έγραφε χαρακτηριστικά προχθές στους \Financial Times\ ο γενικός γραμματέας της βρετανικής συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας (TUC) \Μπρένταν Μπάρμπερ:\
"Η πρόσφατη αύξηση των εξαγορών από ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια μοιάζει ολοένα περισσότερο με τρόπο για να παρακαμφθεί το κοινωνικό συμβόλαιο που βρίσκεται στην καρδιά των οικονομιών της αγοράς. Οι επενδυτές πληρώνουν πολύ λιγότερους φόρους, τηρούν άκρα μυστικότητα και εισάγουν δυνητικά μεγάλη αστάθεια. Μπορεί η δημιουργική καταστροφή να αποτελεί αναπόφευκτο στοιχείο μιας οικονομίας της αγοράς, αλλά τα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια οδηγούν σε καθαρές καταστροφές που δεν έχουν τίποτα το δημιουργικό εκτός από τη λογιστική τους(...) Αντιμετωπίζουν τις επιχειρήσεις ως απλές συλλογές περιουσιακών στοιχείων προς αγορά και πώληση, όχι ως κοινωνικούς θεσμούς ή μακροπρόθεσμους δημιουργούς πλούτου".
Και καταγράφοντας τις ανησυχητικές φήμες ότι μερικές από τις μεγαλύτερες βρετανικές επιχειρήσεις, όπως η British Airways, η ICI, η Boots, βρίσκονται στα χέρια ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων, ο Μπάρμπερ τόνιζε πόσο επείγει η αντιμετώπιση του προβλήματος.
Νέους κανόνες διαφάνειας και φορολογίας ζητούν τα συνδικάτα
Τους ηγέτες των 8 ισχυρών οικονομιών που θα συνέλθουν τον Ιούνιο στο Βερολίνο κάλεσαν προχθές τα συνδικάτα να συγκροτήσουν μια διεθνή ρυθμιστική επιτελική ομάδα (με τη συμμετοχή του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ, του Φόρουμ χρηματοοικονομικής σταθερότητας, των αρμόδιων φορέων των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας), για να προωθήσει συντονισμένα μεταρρυθμίσεις για τη λειτουργία των ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων σε τέσσερες τομείς σε διεθνή κλίμακα:
- Διαφάνεια: Χρειάζονται κανόνες ισοτιμίας μεταξύ των κεφαλαίων αυτών και άλλων συλλογικών επενδυτικών σχημάτων όσον αφορά στην πληροφόρηση για τις επιδόσεις τους, τη διαχείριση κινδύνων και τη διάρθρωση των αμοιβών. Στη ζώνη του ΟΟΣΑ οι επενδυτικές πολιτικές θα πρέπει να ρυθμίζονται με κανόνες που θα αποσκοπούν τόσο στη σταθερότητα των χρηματοοικονομικών αγορών, όσο και στη μακροπρόθεσμη δημιουργία αξίας.
- Τα εργατικά δικαιώματα στη συλλογική διαπραγμάτευση, την πληροφόρηση, τη διαβούλευση και την εκπροσώπηση μέσα στην εταιρία πρέπει να θεωρούνται μηχανισμοί κλειδιά για τη διασφάλιση και την προαγωγή των μακροπρόθεσμων συμφερόντων των επιχειρήσεων.
- Η φορολογία - έκπτωση της εξυπηρέτησης δανείων, φόρος υπεραξίας, φορολογικοί παράδεισοι - θα πρέπει να επανασχεδιασθεί και να καλύπτει και τα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια με τρόπο ώστε να είναι ουδέτερη και να μην ευνοεί τη βραχυπρόθεσμη επενδυτική συμπεριφορά, και οι αυξανόμενες δραστηριότητες των ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων να μη διακυβεύουν τα δημόσια έσοδα από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων.
- Εταιρική διακυβέρνηση: Τα ισχύοντα εθνικά πλαίσια επικεντρώνονται στις εισηγμένες εταιρίες, με πολύ ασθενέστερες απαιτήσεις για όσες βρίσκονται εκτός Χρηματιστηρίων που δεν τις προστατεύουν από την βραχυπρόθεσμη απόσπαση αξίας. Πρέπει να ενισχυθούν οι ευθύνες των διοικητικών συμβουλίων για τη διαφύλαξη των μακροπρόθεσμων συμφερόντων των εταιριών που τελούν υπό καθεστώς ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων.
Κυβερνητική αδιαφορία στην Ελλάδα
Συνέπειες από την ανεξέλεγκτη δράση ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων δεν έχουμε ακόμα ζήσει στην Ελλάδα. Τους κινδύνους για τα συνταξιοδοτικά ταμεία των εργαζομένων από κερδοσκοπική δράση άλλου τύπου, τους είδαμε πάντως στο πρόσφατο σκάνδαλο με τη χρηματιστηριακή εταιρία Ακρόπολις, που ανέδειξε μιαν έλλειψη διαφάνειας και αποτελεσματικής εποπτείας που σε ευνομούμενες χώρες έχουν πλέον εδραιωθεί στο χρηματιστηριακό τομέα. Η άρνηση της κυβέρνησης να αναλάβει τις ευθύνες της για την καθυστέρηση και την ολιγωρία της σε ένα χώρο όπου προσπάθειες θεσμικής θωράκισης είχαν ξεκινήσει από το 2000 και είναι πανκοίνως γνωστό το τι θα έπρεπε να γίνει, δεν προοιωνίζεται τίποτα καλό για την πολύ πιο ομιχλώδη περιοχή των ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων.
Τέτοια κεφάλαια έχουν ωστόσο παρουσία στη χώρα μας. Γνωστή είναι η περίπτωση της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας ΤΙΜ, η οποία από το Νοέμβριο του 2005 ανήκει εξ ολοκλήρου σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια τα οποία διαχειρίζονται μέσω μιας ΕΠΕ που έχει συσταθεί στο Λουξεμβούργο οι αμερικανικές Apax Partners και Texas Pacific, το δε 2006 απέκτησε την Q-Telecom.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1702