Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Αιγαίο: όχι στα λάθη του παρελθόντος

Αλέξης, Ηρακλείδης

Τα Νέα, 2007-05-24


Πέρασε ένας χρόνος ακριβώς από τη σύγκρουση των δύο πολεμικών, ανοικτά της Καρπάθου, με θύμα τον Έλληνα σμηναγό Ηλιάκη (23 Μαΐου 2006). Το τραγικό αυτό συμβάν, είχε ωστόσο ένα θετικό επακόλουθο: έδωσε λαβή σε μία σοβαρή συζήτηση για τη διένεξη του Αιγαίου και την επίλυσή της. Επίσης η νέα υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, έδειξε κάποια κινητικότητα, σε αντίθεση με τη στασιμότητα στα ελληνοτουρκικά που είχε επιβάλει ο προκάτοχός της, Πέτρος Μολυβιάτης. Γρήγορα όμως το μομέντουμ χάθηκε.

Αναμφίβολα υπάρχουν πειστικοί λόγοι για την ελληνική διστακτικότητα (που όμως δεν ίσχυαν κατά την περίοδο το 2004-2005). Η βαθιά κρίση που συγκλονίζει την Τουρκία από τα τέλη του 2006 (σύγκρουση Στρατιωτικών- Ερντογάν, κ.ά.), το μερικό πάγωμα της τουρκικής υποψηφιότητας στην Ε.Ε., η αισθητή πτώση της δημοτικότητας της ένταξης στο τουρκικό κοινό κ.ά., προφανώς δεν δημιουργούν το κατάλληλο έδαφος για ουσιαστικό ελληνοτουρκικό διάλογο, όπως κατά την περίοδο 2002-2003. Αν όμως το τοπίο ξεκαθαρίσει στην Τουρκία, αρχής γενομένης από τις εκλογές της 22ας Ιουνίου, και υπάρχει ενίσχυση της πορείας προς την Ε.Ε. (το αισιόδοξο σενάριο), θα πρέπει η Αθήνα να είναι πανέτοιμη για αναθέρμανση του διαλόγου, αυτήν τη φορά επιδιώκοντας τελική επίλυση της χρονίζουσας διένεξης του Αιγαίου που μόνο κινδύνους και κρίσεις εγκυμονεί.

Σημειώνω λοιπόν ορισμένες βασικές συνιστώσες για να αποφευχθούν, από μέρους μας, τα λάθη και οι αστοχίες του παρελθόντος:

1.Η θέση ότι η Ελλάδα δύναται μονομερώς να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα που της αναλογεί στο Αιγαίο (η θέση της χούντας και της περιόδου Οκτ. 1981- Μάρτιος 1987) δεν έχει καμία βάση στο Διεθνές Δίκαιο και τη διεθνή πρακτική.

2. Η άποψη ότι υπάρχει μόνο μία διαφορά στο Αιγαίο (η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας), και όλα τα άλλα ζητήματα είναι απλώς «τουρκικές διεκδικήσεις» (βλ. ιστοσελίδα ΥΠΕΞ) δεν ευσταθεί. Οι διαφορές «δημιουργούνται όταν ένα κράτος διατυπώνει αξιώσεις, δίκαιες ή άδικες, κατά του άλλου» (Κ. Στεφανόπουλος). Γι΄ αυτό και άλλες διαφορές του Αιγαίου είχαν, επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου στις ελληνοτουρκικές συνομιλίες (1976-1980) και ας προείχε, για την Ελλάδα, το θέμα της υφαλοκρηπίδας.

3.Ο περιορισμός στην υφαλοκρηπίδα και μόνον είναι και πρακτικά αδύνατος γιατί η οριοθέτηση αυτή είναι αλληλένδετη με την αιγιαλίτιδα ζώνη (και, έμμεσα, με τον εθνικό εναέριο χώρο), δηλαδή στη βάση ποιου εύρους αιγιαλίτιδας ζώνης θα οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα.

4. Η νομική θέση της Ελλάδας στο Αιγαίο είναι πολύ αδύναμη ειδικά στο ζήτημα του ελληνικού εναέριου χώρου, που είναι στα 10 μίλια, ενώ με βάση το Διεθνές Δίκαιο θα έπρεπε να είναι στα 6 μίλια, όπως τα χωρικά ύδατα. Από την άλλη είναι κατανοητό, για λόγους διαπραγματευτικής τακτικής, να μην προβούμε μονομερώς σε μείωση (και μάλιστα χωρίς αντάλλαγμα). Ωστόσο, δεν μπορεί η Ελλάδα να διατείνεται ότι διαθέτει «δεύτερη αιγιαλίτιδα ζώνη στα 10 μίλια» που παραμένει ανενεργή στη θάλασσα ή να φθάνει σε παραδοξολογίες, όπως ότι ο εναέριος χώρος δεν χρειάζεται να εξαρτάται από την υποκείμενη αιγιαλίτιδα ζώνη, άρα μπορεί να είναι και ευρύτερος (!), θέσεις που μας εκθέτουν διεθνώς.

5. Σχετικά με την «περιοχή πληροφορίας πτήσεων» (FΙR), δεν πρέπει να δίνουμε την εντύπωση ότι συμπεριφερόμαστε σαν να πρόκειται για «κυριαρχικό δικαίωμα» (όπως εσφαλμένα νόμιζε ο Ανδρέας Παπανδρέου που δεν ήταν εξοικειωμένος με το Διεθνές Δίκαιο).

6. Δεν πρέπει να απορρίπτουμε τις διαπραγματεύσεις ως μέθοδο επίλυσης. Αποτελούν αναπόσπαστο μέρος οποιασδήποτε επίλυσης στο Αιγαίο, ακόμη και της δικαστικής. Συγκεκριμένα, για την προσφυγή στη Χάγη, απαραίτητες είναι εξονυχιστικές ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις για τη συνομολόγηση ενός συνυποσχετικού, που, αναπόφευκτα, θα εμπεριέχει και οριστική επίλυση της διαφοράς για την αιγιαλίτιδα ζώνη (το κύριο θέμα που «καίει» την Άγκυρα), χωρίς εννοείται κλείσιμο του Αιγαίου (σαν να ήταν «ελληνική λίμνη»), και βέβαια εναρμόνιση του ελληνικού εναέριου χώρου με την αιγιαλίτιδα ζώνη.

Τέλος, το να επιχειρούμε να σύρουμε την Τουρκία στο Διεθνές Δικαστήριο, παρά τη θέλησή της (όπως προσπαθήσαμε το 1976) είναι αντιπαραγωγικό και αντιβαίνει στην όλη φιλοσοφία της δικαστικής επίλυσης των διαφορών.

Ο Αλέξης Ηρακλείδης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Εκτύπωση στις: 2024-03-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1837