Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Τι έμαθα

Τόνι, Μπλερ

Economist, 2007-06-07


Αν εδώ και δέκα χρόνια μου είχατε πει πως θα είχα αφιερώσει ένα σημαντικό τμήμα της πρωθυπουργίας μου στην εξωτερική πολιτική, θα είχα εκπλαγεί, λιγάκι σοκαριστεί και -πολιτικά μιλώντας- θα είχα κάπως ανησυχήσει.

Αν εδώ και δέκα χρόνια μου είχατε πει πως θα αντιμετώπιζα την τρομοκρατία θα είχα συμφωνήσει αμέσως -θα νόμιζα όμως πως μιλάτε για την ιρλανδική αποσχιστική τρομοκρατία.

Ακόμα και σήμερα, οι εκλογές αφορούν τα εσωτερικά ζητήματα. Με την εξωτερική πολιτική δύσκολα κερδίζεις ψήφους -κι εύκολα χάνεις. Από την άλλη στις μέρες μας συνειδητοποιείται όλο και περισσότερο πως οι ηγέτες οφείλουν να σκέφτονται, να εργάζονται και να δρουν σε διεθνές επίπεδο.

Το είδα αυτό να συμβαίνει εμπρός στα μάτια μου, τα δέκα τελευταία χρόνια.

Τα όρια μεταξύ «εσωτερικής» κι «εξωτερικής» πολιτικής γίνονται όλο και πιο ασαφή. Η κλιματική αλλαγή είναι πια ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνο σε διεθνές επίπεδο.

Όσα συμβαίνουν σήμερα στο Πακιστάν θα έχουν επιπτώσεις στις βρετανικές πόλεις. Το κάθε κράτος από μόνο του δεν μπορεί -παρά μόνο εν μέρει- να διαχειριστεί τη μαζική μετανάστευση. Οι οικονομίες διαμορφώνονται από τις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης.

Το σημαντικότερο όμως είναι πως αλλάζει ο κόσμος. Η πολιτική και οικονομική ισχύς της Κίνας αυξάνει. Η Ινδία θα γίνει σημαντική. Η Ιαπωνία ξεφεύγει από τα φαντάσματα του παρελθόντος της. Η Ρωσία γίνεται καθημερινά πιο επιθετική.

Στις μέρες μας η εξωτερική πολιτική έχει πάψει να είναι μία ενδιαφέρουσα απασχόληση που χρησιμεύει κυρίως για να ξεχνά κανείς το κοπιαστικό έργο των εσωτερικών μεταρρυθμίσεων. Αντιθέτως, αντανακλά το πώς βλέπει μια χώρα τον κόσμο στον οποίο ζει, διαμορφώνει πώς τη βλέπουν οι άλλοι και -εν μέρει- πώς βλέπει η ίδια τον εαυτό της.

Στα λόγια όλοι παραδεχόμαστε πως η αλληλεξάρτηση χαρακτηρίζει το σημερινό κόσμο. Συχνά όμως παραβλέπουμε τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Σημαίνει τα συμφέροντά μας εξαρτώνται από ό,τι συμβαίνει σε ολόκληρο τον κόσμο. Και λόγω των ισχυρών εικόνων που τα μίντια και η επικοινωνία διαδίδουν αστραπιαία σε ολόκληρο τον κόσμο, σημαίνει πως οι ιδέες, οι αξίες και η προπαγάνδα είναι εξίσου σημαντικά με τα παραδοσιακά στρατιωτικά και διπλωματικά μέσα.

Οι σκέψεις στις οποίες με οδηγεί αυτή η ανάλυση είναι οι εξής:

1. Να είσαι παίκτης, όχι θεατής

Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Βρετανία ήταν ο σημαιοφόρος αυτής της άποψης. Δεν υπήρξε σημαντική διεθνής συζήτηση στην οποία να μη συμμετείχαμε πλήρως.

Επιχειρήσαμε να διαμορφώσουμε μία διεθνή ατζέντα που να ενοποιεί τη διεθνή κοινότητα και που να στηρίζεται ρητά σε αξίες.

Να γιατί η καταπολέμηση της φτώχειας στην Αφρική, η επιτυχής κατάληξη των διαπραγματεύσεων για το διεθνές εμπόριο και η συμφωνία στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι εγχειρήματα η σημασία των οποίων ξεπερνά ακόμα και τις διαστάσεις της αντιμετώπισης του καθενός από τα παραπάνω προβλήματα. Λειτουργούν επιπλέον ως δείκτες μίας νέας στάσης, της ανάληψης μιας γενικότερης ευθύνης, της αποδοχής του γεγονότος πως η διεθνής πολιτική έχει πάψει να είναι απλά ένα παιχνίδι προάσπισης εσωτερικών συμφερόντων κι αφορά πλέον πεποιθήσεις, πράγματα που πιστεύεις και για τα οποία είσαι έτοιμος να αγωνιστείς.

Αυτός είναι κι ο λόγος που χρειάζεται να είμαστε έτοιμοι να παρεμβαίνουμε, ακόμα και στρατιωτικά αν είναι απαραίτητο, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε γενοκτονίες, καταπίεση, τις μεγάλες αδικίες που τόσο συχνά πλήττουν τους αδύναμους.

Την περασμένη δεκαετία η Βρετανία παρενέβη τέσσερις φορές: στο Κοσσυφοπέδιο, τη Σιέρα Λεόνε, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Σε όλες τις περιπτώσεις ανατράπηκαν καθεστώτα εξοργιστικής ωμότητας.

Επισκέφτηκα τη Σιέρα Λεόνε πριν λίγο καιρό. Η χώρα ακόμα υποφέρει, τουλάχιστο όμως μπορεί να φανταστεί ένα καλύτερο μέλλον. Εξίσου σημαντική όμως είναι κι η Λιβερία, που είναι πια εντελώς δημοκρατική. Αυτό ποτέ δε θα είχε συμβεί αν η Σιέρα Λεόν είχε πέσει στα χέρια των συμμοριτών.

Με παρόμοιο τρόπο τα Βαλκάνια άλλαξαν χάρη στην παρέμβαση στο Κοσσυφοπέδιο. Σήμερα οι βαλκανικές χώρες προσβλέπουν στην ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Έτσι, όταν μιλάμε για το Νταρφούρ, πιστεύει κανείς πως αν δεν κάνουμε κάτι να αλλάξει η κατάσταση, η βία θα σταματήσει στα σύνορα του Σουδάν; Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, σταθήκαμε ανίκανοι να βρούμε τη θέληση να επέμβουμε στη Βοσνία. Χρειάστηκε να έχουμε 250,000 νεκρούς πριν κατανοήσουμε πως δεν είχαμε άλλη επιλογή.

Λέγεται πως η ανατροπή του Σαντάμ (Saddam) ή των ταλιμπάν -δύο καθεστώτων που ήταν ασφαλώς αυταρχικά, διατηρούσαν όμως μιας μορφής τάξης στο εσωτερικό των χωρών τους- χειροτέρεψε τα δεινά των Ιρακινών και των Αφγανών κι ενίσχυσε την τρομοκρατία.

Πρόκειται για ένα επιχείρημα που είναι ταυτόχρονα γοητευτικό κι επικίνδυνο. Σκεφθείτε πού καταλήγει: στο ότι, επειδή οι αντιδραστικές και δαιμονικές δυνάμεις θα παλέψουν σκληρά, χρησιμοποιώντας την τρομοκρατία, για να μην απελευθερωθούν οι λαοί τους από τις δικτατορίες που τους καταπιέζουν, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να μην πειράζουμε τα δικτατορικά καθεστώτα.

Σημαίνει πως η διάθεσή μας να αγωνιστούμε για ό,τι πιστεύουμε είναι αντιστρόφως ανάλογη της αντίστασης που διατίθεται να προβάλει ο εχθρός.

Αυτός είναι ακριβώς ο τρόπος σκέψης για να μην κερδίζεις ποτέ τίποτα.

Το σημαντικό σημείο πάντως είναι πως εμείς, η Βρετανία, είμαστε αναγκασμένοι να αναμειγνυόμαστε ως πρωταγωνιστές στις υποθέσεις αυτές διότι εντέλει επηρεάζουν το μέλλον μας. Και χρειάζεται να διαμορφώσουμε μία διεθνή ατζέντα που να προωθεί τις αξίες μας -την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ευθύνη και τη δικαιοσύνη.

2. Η ατλαντική συνεργασία εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας

Ανησυχώ βαθιά όταν διαπιστώνω πως, σε αμφότερες τις ακτές του Ατλαντικού, υπάρχει σε ορισμένους κύκλους αδιαφορία, ακόμα κι εχθρότητα για μία συμμαχία που είναι και στις μέρες μα εξίσου σημαντική όσο ήταν στο παρελθόν. Και δεν εννοώ εδώ τον καλπάζοντα αντιαμερικανισμό της αριστεράς, που υπό μία έννοια αντιμετωπίζεται εύκολα.

Το χειρότερο είναι ένα αίσθημα απομονωτισμού που αναπτύσσεται σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Στη Βρετανία έχουμε ΜΜΕ και πολιτικούς πως είναι ταυτόχρονα ευρωσκεπτικιστές και θέλουν μία «ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ εξωτερική πολιτική». Με αφήνει άφωνο η αδιαφορία τους για το πού θα βρει συμμάχους η Βρετανία. ’Αλλοι μιλάνε για μία στρατηγική συμφωνία της Βρετανίας με την Ινδία και την Κίνα, που θα παράκαμπτε τις παραδοσιακές σχέσεις μας με την Ευρώπη και την Αμερική. Προσγειωθείτε! Φυσικά και θα διαμορφώσουμε σχέσεις με τις δύο ασιατικές χώρες. Θα διαπραγματευθούμε όμως απείρως καλύτερα μαζί τους αν έχουμε στο πλευρό μας ισχυρούς συμμάχους.

Στην Ευρώπη αναρωτιόμαστε: αξίζει να συνεχίζουμε να έχουμε τόσο στενές σχέσεις με την Αμερική; Καλά θα κάναμε να αναρωτιόμαστε αν οι Αμερικάνοι εξακολουθούν να μας θεωρούν ως το βασικό τους σύμμαχο.

Όποιες διαφορές κι αν έχουμε, ένα πράγμα πρέπει να είναι σαφές: η Ευρώπη κι η Αμερική μοιραζόμαστε τις ίδια αξίες. Είμαστε υποχρεωμένοι να μείνουμε μαζί. Αυτό σημαίνει μία ισχυρή ατλαντική συμμαχία. Σημαίνει επίσης μία ισχυρή, αποτελεσματική κι ικανή ΕΕ. Μία αδύναμη Ευρώπη θα είναι ένας ασήμαντος σύμμαχος. Να γιατί χρειαζόμαστε στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ κι αποτελεσματικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Σε έναν κόσμο όπου η Κίνα και η Ινδία θα έχουν η καθεμιά τους τριπλάσιο πληθυσμό από την ΕΕ, όλα τα υπόλοιπα είναι εκτός τόπου και χρόνου.

3. Να είσαι ξεκάθαρος σε ό,τι αφορά την παγκόσμια τρομοκρατία

Φοβάμαι πως ο κόσμος, και μάλιστα ένα μεγάλο μέρος της δυτικής κοινής γνώμης, είναι εξαιρετικά παραπλανημένος σε ό,τι αφορά την τρομοκρατική απειλή. Όποια λάθη κι αν έγιναν μετά την 11η Σεπτεμβρίου, σε αυτά δε συγκαταλέγεται η εκτίμηση πως οι ρίζες της τρομοκρατίας είναι βαθιές κι επικίνδυνες.

Η εκδίωξη των ταλιμπάν από την εξουσία ήταν σχετικά εύκολη. Το ξερίζωμα της ιδεολογίας τους όμως είναι πολύ δυσκολότερο, καθώς αυτή αναπτύσσεται για πάνω από μια γενιά. Πρόκειται για μία ιδεολογία που ριζώνει σε αυθεντική πίστη και που οι πιστοί της είναι αποφασισμένοι να μας νικήσουν, να είναι ακούραστοι όπου εμείς δείχνουμε αδυναμία, να έχουν αυτοπεποίθηση και κοινή βούληση όταν εμάς μας απασχολούν τόσα άλλα ζητήματα (κι ενώ οι ανέσεις του δυτικού μας τρόπου ζωής μοιάζουν απρόσβλητες από τις πράξεις τους, ενώ φυσιολογικά τους αντιμετωπίζουμε ως μία δράκα φανατικών).

Πολλοί μπερδεύονται από το γεγονός πως σε κάθε περιοχή οι φανατικοί έχουν διαφορετικό προσωπείο. Σημειώνουν πως από ιστορική άποψη είναι αδιανόητο να υπάρχουν σχέσεις μεταξύ των Ιρανών και των ταλιμπάν. Όπως και να ’ναι, συνεχίζουν, διαθέτουν λιλιπούτεια στρατιωτική ισχύ σε σχέση με τη δική μας.

Τους διαφεύγει το σημαντικότερο σημείο: ο επαναστατικός κομμουνισμός εμφανίστηκε επίσης με πολλές διαφορετικές μορφές• αναπτύχθηκε σε απρόβλεπτα σημεία. Και πέρασαν δεκαετίες μέχρι να τον νικήσουμε.

Η νέα τρομοκρατία έχει κι αυτή την ιδεολογία της, που είναι μία πρόσφατη διαστρέβλωση του πραγματικού νοήματος του ισλάμ. Εκμεταλλεύεται όμως τα αισθήματα αδικίας και πικρίας του μουσουλμανικού κόσμου. Πολλοί μουσουλμάνοι διαφωνούν με τα μέσα των φανατικών, υπερβολικά πολλοί όμως μοιράζονται τα ίδια συναισθήματα μαζί τους. Η κοσμοθεωρία της είναι βαθιά αντιδραστική, κατανοεί όμως εις βάθος και με στρατηγική σκέψη το πώς πρέπει να μετεξελιχτεί η τρομοκρατία στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.

Κατανοεί πως πρέπει να εμφανίζεται οπουδήποτε η ειρήνη είναι εύθραυστη και η σύγκρουση δυνατή, όπου μπορεί να καταστρέψει την ειρήνη και να προκαλέσει σύγκρουση.

Το σχέδιο αυτό δούλεψε μια χαρά στον αιώνα της επικυριαρχίας των ΜΜΕ που αναμεταδίδουν τα νέα αστραπιαία, σε έναν κόσμο όπου το αντίκτυπο μετράει: και τίποτα δεν είναι πιο εντυπωσιακό από τις σφαγές αμάχων. Που μάλιστα, καθώς τα κράτη ανταποδίδουν τα χτυπήματα, μπορούν να ανατροφοδοτούνται διαρκώς.

Σήμερα που μιλάμε, στη Μέση Ανατολή η τρομοκρατία σταμάτησε κάθε πρόοδο στο Ιράκ• υπονομεύει την ειρηνευτική προσπάθεια μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων• ο Λίβανος κλυδωνίζεται στο χείλος του γκρεμού.

Όλα τούτα είναι σημαντικά. Πιο σημαντικό όμως είναι πως οι τρομοκράτες μας επέβαλαν την ερμηνεία τους ως προς το τι συμβαίνει και γιατί. Κατάφεραν να μας κάνουν να κατηγορούμε τον εαυτό μας.

Μπορούμε να συζητάμε όσο θέλετε για το αν ήταν σωστό ή λάθος να ανατρέψουμε τον Σαντάμ. Η αλήθεια πάντως είναι πως χωρίς την Αλ-Κάιντα (που ήταν παρούσα στο Ιράκ από πριν την πτώση του Σαντάμ) στη μάχη μέσα και γύρω τη Βαγδάτη, χωρίς τα παγιδευμένα αυτοκίνητα που σκοτώνουν αμάχους και καταστρέφουν θρησκευτικά μνημεία σαν το ιερό της Σαμάρα, η κατάσταση θα εξομαλυνόταν.

Το αποδεικνύει αυτό η κατάσταση π.χ. στην επαρχία Ανμπάρ, όπου αργά αλλά σταθερά η σουνιτική κοινή γνώμη στρέφεται προς την Αλ Κάιντα. Και στη Βασόρα, η κατάσταση δηλητηριάζεται από τη βία και την εγκληματικότητα της «Τζαΐς αλ-Μαχντί» και άλλων ομάδων, που υποστηρίζονται, χρηματοδοτούνται κι εξοπλίζονται από το καθεστώς του Ιράν.

Χωρίς την Αλ-Κάιντα, χωρίς την υπονομευτική δράση του Ιράν, η κατάσταση στο Ιράκ θα ήταν διαφορετική, ίσως σε βαθμό που να μην τον φανταζόμαστε.

Η αλήθεια είναι πως η σύγκρουση στο Ιράκ μετεξελίχτηκε σε κάτι που τροφοδοτείται διαρκώς από τα ίδια στοιχεία που μας πολεμούν παντού. Κι όμως, μία σημαντική -ίσως και πλειοψηφική- μερίδα της δυτικής κοινής γνώμης θα επιθυμούσε να αποχωρήσουμε από το Ιράκ. Αυτό ακριβώς δείχνει σε ποιο βαθμό έχει πετύχει η τρομοκρατία να σακατέψει τα αντανακλαστικά μας:

• Ποιος φταίει που η παλαιστινιακή υπόθεση δεν προχωρά; Η δύση!

• Στο Λίβανο -που την κρίση πυροδότησαν ξανά οι φανατικοί- ποιος ευθύνεται; Το Ισραήλ!

Στο Αφγανιστάν είναι επίσης σαφές πως οι ταλιμπάν υποστηρίζονται (κι εξοπλίζονται) από -και πάλι- το καθεστώς της Τεχεράνης. Προσπαθούν να εφαρμόσουν κι εδώ το ίδιο κόλπο: πιστεύουν πως αν υπάρξει αρκετή αναταραχή, αν χάσουν τη ζωή τους αρκετοί δυτικοί στρατιώτες, θα καμφθεί η θέλησή μας. Θα έχουμε κι εκεί ένα ακόμα «χάος» και το πρόβλημα θα μεταφερθεί στην αφγανική κυβέρνηση και τους δυτικούς της συμμάχους.

Μόνο τις τελευταίες εβδομάδες είχαμε τρομοκρατικές επιθέσεις στο Μαρόκο, την Αλγερία, το Πακιστάν, την Ινδία και συλλήψεις στη Σαουδική Αραβία. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο της τρομοκρατίας. Στην Αφρική, το Σουδάν, ακόμα και σε μέρη όπου τη Νιγηρία, όπου συμβιώνουν χριστιανοί και μουσουλμάνοι, η τρομοκρατία είναι πανταχού παρούσα.

Δεν έχουμε εναλλακτική λύση παρά να χτυπάμε την απειλή αυτή, οπουδήποτε ξεπροβάλλει. Καμία από τις απαιτήσεις των τρομοκρατών δεν είναι ούτε κατά διάνοια διαπραγματεύσιμη. Πρέπει να παταχθούν, τελεία και παύλα.

4. Είμαστε υποχρεωμένοι να υπερασπιστούμε τις αξίες μας

Δεν πρόκειται να νικήσουμε χάρη μόνο σε μέτρα ασφάλειας ή σε στρατιωτικά μέσα. Πρόκειται για μία πολιτική σύγκρουση. Η τρομοκρατία στρατολογεί μέλη στη βάση της συναισθηματικής φόρτισης. Μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από μία πολιτική προοπτική που θα είναι καλύτερη, βαθύτερη, ειλικρινέστερη, πιο επεξεργασμένη.

Για να συμβεί όμως αυτό χρειάζεται να υποστηρίξουμε αταλάντευτα τις αξίες μας, να είμαστε περήφανοι γι’ αυτές και να τις υποστηρίζουμε με πειθώ. Τίποτα δεν είναι γελοιοδέστερο από το να υποστηρίζεται πως η «δημοκρατία» ή η «ελευθερία» είναι «δυτικές» αξίες που αλαζονικώς επιχειρούμε να επιβάλλουμε σε λαούς στους οποίους δε λένε τίποτα. Μπορεί πράγματι να υπάρχουν κυβερνήσεις για τις οποίες αυτά τα ιδεώδη είναι ξένα. Όχι όμως λαοί. Ποιος ψήφισε ποτέ για να απαλλαγεί από τη δημοκρατία; Ποιος προτιμά τη μυστική αστυνομία από την ελευθερία του λόγου;

Αυτές οι αξίες είναι οικουμενικές. Χρειάζεται να τις υποστηρίζουμε με αυτοπεποίθηση: να αποκαλύπτουμε την αντιδραστική αντίληψή τους για το ρόλο του κράτους• την άρνησή τους να επιτρέψουν στους λαούς να προκόψουν εν ειρήνη• τις αναχρονιστικές τους αντιλήψεις για το ρόλο της γυναίκας.

Χρειάζεται να μην καταδικάζουμε απλά τις βαρβαρικές τρομοκρατικές τους μεθόδους, όσο την υποτιθέμενη πικρία τους προς τη δύση. Χρειάζεται να υποστηρίξουμε και να βοηθήσουμε στην κινητοποίηση των μετριοπαθών και αληθινών μουσουλμάνων να το κάνουν κι εκείνοι από τη μεριά τους. Τίποτα δεν είναι πιο παράλογο από την ιδέα πως η ανατροπή των ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, του Σαντάμ και των υιών του στο Ιράκ, η αντικατάστασή τους με καθεστώτα που μπορεί κανείς να υπερψηφίσει ή να καταψηφίσει σε εκλογές που εποπτεύονται από τον ΟΗΕ είναι μία βάναυση επίθεση εναντίον των μουσουλμάνων!

Ας υπογραμμίσουμε πως οι πραγματικοί τρομοκράτες φονιάδες των μουσουλμάνων είναι άλλοι μουσουλμάνοι, που μάλιστα κάνοντάς το παραβιάζουν εξόφθαλμα το κοράνι.

Αλλά -και πρόκειται για ένα σημαντικό «αλλά»- η προσέγγιση αυτή έχει νόημα μόνο εφόσον εφαρμόζεται με αποφασιστικότητα και ισορροπία. Εδώ ακριβώς είναι το σημείο στο οποίο πάντα πίστευα πως η παραδοσιακή αριστερά και η δεξιά παρουσιάζουν αμφότερες έλλειμμα: η δεξιά έχει δίκιο μόνο σε ότι αφορά την ανάγκη να μένει κανείς αμετακίνητος υπερασπιστής της ελευθερίας, ακόμα και με στρατιωτικά μέσα• κι η αριστερά έχει δίκιο στην ανάγκη για δικαιοσύνη.

Η απαξίωση της ιδεολογίας των τρομοκρατών δεν πρόκειται να πετύχει εκτός αν συνοδευτεί από μία αποφασιστική δέσμευση υπέρ της δικαιοσύνης. Να γιατί η επίλυση της ισραηλοπαλαιστινιακής διαμάχης είναι τόσο κεφαλαιώδους σημασίας -όχι μόνο για τη λύση αυτή καθ’ αυτή, όσο διότι η απουσία λύσης προκαλεί βάσανα που τα εκμεταλλεύονται οι εξτρεμιστές. Αναρωτηθείτε, γιατί το ιρανικό καθεστώς προσπαθεί τόσο σκληρά να υπονομεύσει κάθε είδους ειρηνευτική συμφωνία, και θα κατανοήσετε εύκολα γιατί η ειρήνευση της Παλαιστίνης είναι τόσο σημαντική.

Αυτό που αντιμετωπίζουμε είναι μία κοσμοθεωρία. Θα χρειαστεί να της αντιπαραθέσουμε τη δική μας κοσμοθεωρία, που να είναι εξίσου συνολική και βασισμένη στα άξια ιδεώδη που μας εμπνέουν.

5. Μία ατζέντα που αφορά εξίσου και το μέλλον

Η σημασία αυτού του προτάγματος είναι πως θα μας επιτρέψει να προσδιορίσουμε το κοινό σύστημα αξιών σε έναν κόσμο του οποίου πολύ σύντομα η πορεία θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από νέες δυνάμεις και νέα συμφέροντα.

Αποτελεί ταυτόχρονα μία μέθοδο αντιμετώπισης του εξτρεμισμού, όσο και μία εκπολιτιστική δύναμη για ένα μέλλον όπου η πολιτική και οικονομική δύναμη της δύσης θα βαραίνει πολύ λιγότερο από ότι σήμερα. Χρειαζόμαστε σαφήνεια και ισχύ αν θέλουμε να υιοθετεί ο κόσμος καθώς αλλάζει αυτές τις αξίες, σύμφωνα με την οικουμενικότητά τους.

Εντωμεταξύ, στο εσωτερικό...

Αυτό το άρθρο απευθύνεται στο διεθνές κοινό και ως εκ τούτου δίνει έμφαση κύρια στη διεθνή πολιτική. Έχω μάθει όμως μερικά σπουδαία μαθήματα και για την εσωτερική πολιτική!

1. Σήμερα το διάζευγμα «ανοικτός»-«κλειστός» είναι εξίσου σημαντικό με το «αριστερά»-«δεξιά»

Τα κράτη πετυχαίνουν όταν είναι προετοιμασμένα να είναι ανοικτά στον κόσμο. Αυτό σημαίνει να ανοίξουν την οικονομία τους, να απορρίψουν τον προστατευτισμό, να καλοδέχονται τις ξένες επενδύσεις, να έχουν ευέλικτες αγορές εργασίας. Σημαίνει επίσης να μένουν ανοικτές στα οφέλη από την ελεγχόμενη μετανάστευση. Αυτό είναι ένα ζήτημα που είναι παντού αμφιλεγόμενο. Είμαι όμως πεπεισμένος πως το Λονδίνο ενισχύθηκε χάρη στην πετυχημένη εφαρμογή της πολιτικής της ενθάρρυνσης στοχευμένης μετανάστευσης.

Ο απομονωτισμός και ο προστατευτισμός σήμερα διαπερνούν τις παραδοσιακές πολιτικές γραμμές. Είναι εύκολο να τους υποστηρίζεις, αλλά δεν προσφέρουν παρά ελάχιστα και πολύ-πολύ βραχυπρόθεσμα.

2. Ο ρόλος του κράτους αλλάζει

Σήμερα το κράτος βελτιώνεται και λειτουργεί σε συνεργασία με τον πολίτη, σε μία σχέση που βασίζεται σε αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις. Οι επιπτώσεις του γεγονότος αυτού είναι πελώριες. Σε ότι αφορά την οργάνωση, τη νοοτροπία και τον επαγγελματισμό, ο δημόσιος τομέας χρειάζεται να ζήσει τις ίδιες επαναστατικές αλλαγές με τον ιδιωτικό τομέα.

Οι παλιές μονολιθικές προβλέψεις πρέπει να καταργηθούν. Ο χρήστης δικαιούται αληθινές εξουσίες και δικαίωμα επιλογής. Το σύστημα χρειάζεται κίνητρα και επιβράβευση. Σκοπός πρέπει να είναι ένας δημόσιος τομέας που να μετασχηματίζεται φυσικά, που να αυτό-μεταρρυθμίζεται, αντί να χρειάζεται διαρκώς ώθηση και σπρώξιμο από το πολιτικό του κέντρο. Ο δημόσιος τομέας δεν μπορεί να αποτελεί φέουδο των συνδικάτων του.

Στη Βρετανία επενδύσαμε γενναιόδωρα στο δημόσιο τομέα. Ταυτόχρονα ανοίξαμε τις υπηρεσίες υγείας μας στις εθελοντικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εισαγάγαμε ένα σύστημα σύνδεσης αμοιβής-αποτελεσματικότητας, δημιουργήσαμε ανταγωνισμό κι επιτρέψαμε την αυτοκυβέρνηση των νοσοκομείων.

Στην εκπαίδευση, οι νέες εκπαιδευτικές περιφέρειες και τα αυτοδιοικούμενα σχολεία θα έχουν το δικαίωμα να αναπτυχθούν σαν ανεξάρτητα δωρεάν εκπαιδευτικά ιδρύματα και να αναζητούν επιπλέον πόρους και συνεργασία σε επιχειρήσεις, πανεπιστήμια ή φιλανθρωπικές οργανώσεις.

3. To κράτος πρόνοιας είναι αποτελεσματικό μόνο με αμοιβαία ευθύνη: Το κράτος παρέχει ενίσχυση -οι πολίτες τη χρησιμοποιούν επ’ ωφελεία τους. Χάρη στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού στη Βρετανία, θα έχουμε και μετά από αρκετές δεκαετίες βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα που θα εξασφαλίζει δικαιοσύνη ανάμεσα στις γενιές κι εγγυημένη σύνταξη για όλους, με δυνατότητα όμως αύξησης, ανάλογα με τις αποταμιεύσεις του καθενός.

4.Ο νόμος και η τάξη μετράνε, με έναν πολύ πιο βαθύ τρόπο απ’ ότι λέγεται από τους διάφορους σχολιαστές

Συνηθιζόταν οι προοδευτικοί να αγωνίζονται ενάντια στις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις και να επιμένουν πως κάθε εγκληματική πράξη εξηγείται με κοινωνικά αίτια. Οι συντηρητικοί από τη μεριά τους επέμεναν πως το έγκλημα είναι υπόθεση ατομικής ευθύνης και πως οι καμπάνιες εναντίον των διακρίσεων παραήταν πολιτικά ορθές.

Το κοινό σήμερα είναι εις θέση να κάνει τη διάκριση μεταξύ των ζητημάτων που άπτονται του τρόπου ζωής του καθενός (κι εκεί είναι ανεκτικό) και του εγκλήματος (κι εκεί δεν είναι). Αυτό είναι που αποκαλώ θέση «υπέρ- των- δικαιωμάτων- των- ομοφυλοφίλων- κατά του εγκλήματος», που ξεπερνά τις παραδοσιακές οπτικές της δεξιάς και της αριστεράς.

5. Ο κοινωνικός αποκλεισμός χρειάζεται στοχευμένες δράσεις

Μεταξύ 1979 και 1997 τα εισοδήματα του πλουσιότερου 20% αυξανόταν ετησίως τρεις φορές περισσότερο από εκείνα του φτωχότερου 20% (2.5% έναντι 0.8%). Αυτό άλλαξε: από το 1997 το φτωχότερο 20% αύξαινε το εισόδημά του λιγάκι περισσότερο από ότι το πλουσιότερο 20% (2.2% προς 2%).

Ας μην ξεχνάμε όμως πως πίσω από τους αριθμούς αυτούς υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν τα κατάφεραν: οι κοινωνικά αποκλεισμένοι. Παρά την πλημμυρίδα, τα δικά τους σκάφη δεν ξεκόλλησαν. Πρόκειται για ένα πρόβλημα κοινό σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο.

6. Τέλος τα πολιτικά κόμματα χρειάζεται να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο λειτουργίας τους

Παρά τη σχετική μυθολογία, τα πολιτικά κόμματα δεν πεθαίνουν• το κοινό ενδιαφέρεται για την πολιτική εξίσου όπως πάντα. Όπως έδειξε πρόσφατα η συμμετοχή στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, όταν ο κόσμος βρίσκεται μπροστά σε μια πραγματική επιλογή, πάει και ψηφίζει.

Αλλά κι η πολιτική αλλάζει, όπως όλα. Γίνεται λιγότερο «φυλετική»: ο κόσμος νοιάζεται για πολιτικά, όχι αναγκαστικά για ιδεολογικά ζητήματα• οι πολύ άκαμπτες πολιτικές δομές απωθούν• κι υπάρχουν μυριάδες εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης.

Πάνω απ’ όλα, τα πολιτικά κόμματα χρειάζεται να βγουν έξω στην κοινωνία και να προκαλέσουν την πολιτική συμμετοχή, αντί να περιμένουν πότε θα παραχωρήσουν στους απ’ έξω το προνόμιο να γίνουν μέλη της σέκτας τους.

Έτσι η ιδιότητα του μέλους ενός κόμματος γίνεται χαλαρότερη, η παραγωγή πολιτικής πιο μαζική κι αντιπροσωπευτική, το διαδίκτυο και η διαδραστική πληροφόρηση ο κανόνας. ’Ανοιξε την πολιτική!

Τώρα είναι η σειρά σου

Αυτή είναι μία πολύ περιληπτική σύνοψη των όσων έμαθα. Δεν έχω καμία διάθεση να συμβουλεύσω το διάδοχό μου... Ήμουν τουλάχιστο αρκετά τυχερός ώστε σπανίως να δέχομαι «συμβουλές» από προκατόχους μου.

Η δουλειά είναι αρκετά δύσκολη από μόνη της. Έχοντας πλήρη συνείδηση του γεγονότος αυτού, το μόνο που έχω να προσφέρω στο διάδοχό μου, είναι η πλήρης υποστήριξή μου.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1861