O χρόνος ως παραλειπόμενο
Βασίλης, Πεσμαζόγλου
Αυγή, 2004-06-13
Υπάρχουν παντού και πάντα παραλειπόμενα. Ιδίως σε μια εκλογική αναμέτρηση όπως οι ευρωεκλογές. Ακόμα κι όταν έχουν ειπωθεί πολλά. Πέραν της εθνοκεντρικότητας της προεκλογικής συζήτησης (βλ. τηλεμαχία αρχηγών), η επαναληπτικότητα και τυποποίηση τω ευρω-επιχειρημάτων αποτελεί, καθώς φαίνεται, κανόνα. Είναι ίσως μοίρα της πολιτικής και των πολιτικών να παράγουν ένα λόγο, ένα σύνολο λέξεων που είναι καταδικασμένο, επαναλαμβανόμενο, να χάνει σταδιακά από την αρχική του φρεσκάδα και σφρίγος. Να γίνεται, κοντολογίς, κλισέ. Η σταδιοδρομία των λέξεων ακολουθεί ένα είδος «κύκλου ζωής», όπως τα νέα προϊόντα που λανσάρονται στην αγορά. Ακόμα και ο ανανεωτικός ευρωαριστερός λόγος δεν γλιτώνει πάντα από την παγίδα του ξύλινου. Έχει όμως, τουλάχιστον, τη συνείδηση του κινδύνου, τα αίσθηση του αναστοχασμού: πέρα από την κριτική αμφισβήτηση, ο χώρος μας κουβαλάει μαζί του το κουραστικό αλλά γόνιμο σαράκι της αμφιβολίας: αυτό γίνεται ακόμα πιο αισθητό στις μέρες μας, που οι «μεγάλες αφηγήσεις» αγκομαχούν, παραχωρώντας τη θέση τους σε κλεφτοπόλεμους (μεταναστευτικό, ανεργία, περιβάλλον) όπου δεσπόζει η μερικότητα.
Οι χρόνοι της οικονομίας, της πολιτικής, της βιολογίας (δηλ. της ζωής των ανθρώπων) δεν συντονίζονται κατ’ ανάγκην. Αυτό ισχύει πλανητικά, και δυνάμει δραματικά, επίσης για το περιβάλλον.
Ο μεγάλος ιστορικός Μπρωντέλ εισήγαγε την έννοια-κλειδί της «μακράς διάρκειας» για να περιγράψει τις αργόσυρτες κοινωνικές μεταβολές που συντελούνται ανά τους αιώνες. Και τέτοιο μπορεί να φωτίσει και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση: μιλάμε συχνά ως εάν τα πράγματα να αλλάζουν, να μπορούν α αλλάξουν, από στιγμή σε στιγμή. Ένα είδος ανυπομονησίας. Ορισμένες φορές, πράγματι, συντελούνται σε βραχύτατο διάστημα κοσμογονικές αλλαγές που κυοφορούνται επί μακρόν χωρίς να το υποψιαζόμαστε – λ.χ. η κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Ωστόσο άλλες διεργασίες είναι πολύ πιο αργές, απαιτούν αν τις «χωνέψουμε»: τέτοιες είναι, στις μέρες μας, η θέσπιση κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος και η τελευταία διεύρυνση της Ε.Ε. Υπό μίαν έννοια, ακόμα κι η συμμετοχή του Συνασπισμού στο νεοσύστατο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς εντάσσεται σε κάποια αντίστοιχη διαδικασία. Απλώς γνωρίζουμε, διαισθανόμαστε, ότι το «μαζί και το μέσα» είναι ο δρόμος ο σωστός, ο ρεαλιστικός. Όπως και γνωρίζουμε πολύ καλά, ακόμα και αν μερικοί διστάζουν να το ομολογήσουν, ότι ο δρόμος που προτείνει το ΚΚΕ, η περίφημη «ανυπακοή – αποδέσμευση» από την Ε.Ε., οδηγεί σε επικίνδυνες εθνικιστικές ατραπούς και ανεδαφικές λογικές του είδους «σοσιαλισμός σε μια χώρα»: τα είδαμε τα αποτελέσματά τους… (Είναι εν προκειμένω χαρακτηριστικό ότι το κόμμα αυτό δε διστάζει να παραπληροφορεί συστηματικά την κοινή γνώμη: λ.χ. με ένα είδος συνειδητής αλχημείας, συγχέει τις ροές εμπορίου με τις μεταβιβάσεις πόρων για να «αποδείξει» ότι «Δίνουμε στην Ε.Ε. περισσότερα απ’ όσα παίρνουμε»).
Ιούνιος 2004, λοιπόν, στιγμή σε μια μακρά διαδικασία. Είχα τελευταία συχνά την αίσθηση μιας «χρονοπαγίδας» (time warp), με τις σημερινές κουβέντες να με πηγαίνουν πίσω, 5, 10, 15, 20 χρόνια… Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Ορισμένα μανιφέστα, λογύδρια, επιχειρήματα, θα μπορούσαν κάλλιστα να προκύψουν αντικαθιστώντας (cut-paste) σε πολύ παλαιότερα παρεμφερή κείμενα τη λέξη ΕΟΚ με τα λέξη Ε.Ε. ή Μάαστριχτ. (Κάτι ανάλογο ισχύει και ως προς τη σχέση «παγκοσμιοποίησης» και «ιμπεριαλισμού»). Αυτό συμβαίνει κυρίως, αλλά όχι μόνο, στον αποστεωμένο λόγο του ΚΚΕ. Αφορά όμως, αν και σε πολύ διαφορετικό βαθμό, και τους υπόλοιπους πολιτικούς χώρους, και όχι μόνο στην Ελλάδα. Ο εθνικιστικά αναδιπλωτικός ευρωφοβικός η ο χαζοχαρούμενα ευρωλαγνικός λόγος ακολουθούν εδώ και χρόνια τη συντελούμενη ολοκλήρωση σαν ένα είδος σκιάς της. Το πρίσμα θέασης, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα (που πολύ συχνά μας ξεπερνάνε και μα προσπερνάνε) επιδεικνύει μια θαυμαστή αντοχή στο χρόνο, μια εντυπωσιακή έλλειψη προσαρμοστικότητας. Συγχρόνως δε, και περιέργως, η λήθη δίνει και παίρνει: ποιος, αλήθεια, στην Ελλάδα, θυμάται τις καταστροφολογικές «προβλέψεις» τις παραμονές της ένταξης το 1981;
Οι προσωπικές αυτές σκέψεις ενός υποψηφίου, την ημέρα μάλιστα των ευρωεκλογών, μπορούν να ηχούν ανεπαρκώς στρατευμένες στη μάχη της ψήφου. Ίσως γι’ αυτό ακριβώς να πιστοποιούν, σε μια δεύτερη ανάγνωση, ότι ο πολιτικός χώρος που εκφράζει ο ΣΥΝ αποτελεί πολύτιμο φορέα μάχης, αλλά και αναζήτησης. Φωνή αντίστασης και αντίστιξης στη δεσπόζουσα σοβαροφανή και απολιτική «ευρωδιαχείριση».
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=188