Καινοτομία και διεθνοποίηση ατού για τις επιχειρήσεις
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2007-07-01
Στην Ελλάδα υπάρχουν μερικές επιχειρήσεις με εξαιρετικές επιδόσεις στην καινοτομία, που έχουν διεθνοποιήσει τη δραστηριότητά τους και συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη της χώρας προάγοντας μιαν απασχόληση που βασίζεται στη γνώση και τη συνεχή μάθηση των εργαζομένων. Πολύ περισσότερες όμως ακόμα υστερούν. Το συμπέρασμα αυτό βεβαιώνει έρευνα που διεξήγαγε ο ΣΕΒ με τη διεθνή εταιρεία συμβούλων McKinsey και παρουσιάσθηκε σε ημερίδα για το μέλλον των ελληνικών επιχειρήσεων μαζί με δύο λαμπρά επιτυχημένα παραδείγματα και με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις από τη Φινλανδία.Έννοια κλειδί στην ημερίδα αναδείχθηκε η ικανότητα των επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρουν στις μεταβαλλόμενες προτιμήσεις και ανάγκες των πελατών τους στις συνεχώς μεταβαλλόμενες αγορές. Έτσι και ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δημήτρης Δασκαλόπουλος, που άνοιξε τη συζήτηση, προσπερνώντας γρήγορα τον συνδικαλιστικό του ρόλο να "μάχεται για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος" (ευνοϊκοί νόμοι, λιγότερη γραφειοκρατία κ.λπ.), επέμεινε ότι "καμία τέτοια προσπάθεια δεν μπορεί να αποδώσει, αν η ίδια η επιχείρηση δεν επιδιώκει, αυτόνομα και ανεξάρτητα, τον δικό της εκσυγχρονισμό", αν δεν σχεδιάζει μακροπρόθεσμα για να κατακτά τις προτιμήσεις των καταναλωτών.
Το ακροατήριο προκάλεσε όμως ο πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας (1991-95) Έσκο Άχο, πρόεδρος σήμερα του Sitra, του φινλανδικού ταμείου για την καινοτομία που υπάγεται στο κοινοβούλιο της χώρας: Την αδυναμία της Ευρώπης να εκπληρώσει τον στόχο της Λισαβώνας (2000), να γινόταν ως το 2010 "η πιο ανταγωνιστική, βασισμένη στη γνώση οικονομία του κόσμου", συνέκρινε με τον στόχο του 21ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ (1961) να ξεπερνούσε η Σοβιετική Ένωση το βιοτικό επίπεδο των ΗΠΑ ώς το 1980, που, όπως είναι γνωστό, επίσης δεν μπορούσε να επιτευχθεί. Όσο σημαντική προϋπόθεση και αν είναι η επένδυση στην έρευνα και ανάπτυξη (στη Φινλανδία ξεπερνά το 3,5% του ΑΕΠ, ενώ σε μας δεν φτάνει ούτε 1%), από μόνη της δεν αρκεί, τόνισε. Είναι αναγκαία και η ζήτηση για την καινοτομία και στην ΕΣΣΔ, όπου οι επενδύσεις στη γνώση ήσαν τεράστιες, τέτοια αγορά δεν υπήρξε.
Η δημιουργία μιας αγοράς για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες είναι ο πρώτος άξονας της στρατηγικής που πρότεινε ο Άχο με συνεργάτες του στο Sitra σε έκθεση που υπέβαλαν πέρυσι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προαγωγή της καινοτομίας στην Ευρώπη. Σημαντικό ρόλο έχει να παίξει εδώ το Δημόσιο: με φιλόδοξα προγράμματα σε στρατηγικές περιοχές -για παράδειγμα στο σύστημα υγείας, όπου οι ανάγκες θα κλιμακώνονται τις επόμενες δεκαετίες, αλλά και στην ενέργεια και στο περιβάλλον ενόψει της κλιματικής αλλαγής- θέτοντας υψηλές προδιαγραφές και χρησιμοποιώντας ευφυώς τις κρατικές προμήθειες. Πλήρως συμφώνησε ο αντιπρόεδρος της Alumil Α.Ε. Γιώργος Δουκίδης, ο οποίος αναφέρθηκε στην πίεση που δέχεται η εταιρεία του να βελτιώνει συνεχώς τα προϊόντα της από το γερμανικό δημόσιο, που αλλάζει κάθε εξάμηνο τις προδιαγραφές του, όταν το ελληνικό δημόσιο δεν παρακολουθεί καν τις διεθνείς εξελίξεις στις προδιαγραφές...
Ο δεύτερος άξονας είναι, βέβαια, η επάρκεια των πόρων για έρευνα και ανάπτυξη, όπου ζητούμενο δεν είναι μόνο το ενδεικτικό 3% του ΑΕΠ κάθε χώρας, που απαιτεί πάντως μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας, διάχυση και καλύτερη συνεργασία επιχειρήσεων και επιστημονικών ιδρυμάτων. Χρειάζεται επίσης αναπροσανατολισμός των ευρωπαϊκών δαπανών: Από τα 300 δισ. ευρώ των διαρθρωτικών ταμείων την τρέχουσα επταετία, μόλις ένα 6% διατίθεται για την επιστήμη και την έρευνα, ενώ θα έπρεπε, κατά τον κ. Άχο, να φθάνει το 20%. Αλλά γι αυτό λείπει η πολιτική βούληση, καθώς στους πολιτικούς φαίνονται αποδοτικότερες οι επενδύσεις σε δρόμους και γεφύρια, παρά στο ανθρώπινο κεφάλαιο, είπε.
Κεντροδεξιός και θαυμαστής της αμερικανικής νοοτροπίας ο κ. Άχο (στην πειθώ του ωστόσο οφείλει η Φινλανδία εν πολλοίς την υπερνίκηση των αντιστάσεων για να ενταχθεί στην Ε.Ε.) επέκρινε την επιδίωξη της ασφάλειας που επικρατεί ως ύψιστη αξία στην Ευρώπη. Οι δύο άλλοι άξονες της στρατηγικής που εισηγήθηκε είναι έτσι η βελτίωση της διαρθρωτικής κινητικότητας, που σημαίνει λιγότερη προστασία των ήδη απασχολουμένων σε φθίνοντες κλάδους ώστε να κατευθύνονται σε νέους, αναπτυσσόμενους, με μεταβατικό κόστος, όπως αναγνώρισε: τη χρονιά που ανέλαβε πρωθυπουργός το φινλανδικό ΑΕΠ παρουσίασε μείωση 7%! Και η καλλιέργεια θετικών στάσεων και μιας κουλτούρας ευνοϊκής για την επιχειρηματικότητα και την ανάληψη κινδύνων.
Η έρευνα
Από τις 182 επιχειρήσεις στη μεταποίηση, τις υπηρεσίες και το εμπόριο που συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια της McKinsey, μόλις το 40% είχαν πωλήσεις και στη διεθνή αγορά, έναντι ενός 75% που είχε βρει αντίστοιχη έρευνα το 2005 στη Γερμανία. Και πολύ χαμηλότερα ήσαν τα ποσοστά σε άλλες μορφές διεθνούς παρουσίας (προμήθειες, παραγωγή, έρευνα και ανάπτυξη). Οι επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη διεθνοποίηση καταδείχθηκαν όμως και οι πιο επιτυχημένες στην αύξηση πωλήσεων και κερδών.
Ως προς τις στρατηγικές τους επιλογές, μόνον ένα 10% δήλωσε ότι βασίζεται στην καινοτομία, ενώ από ένα 20% απάντησαν αντίστοιχα το χαμηλό κόστος και την εξειδίκευση. Προβληματικό φαίνεται όμως το 50% που είπαν ότι επιδιώκουν "καθολική υπεροχή", δηλαδή και τις τρεις επί μέρους επιλογές, υποδηλώνοντας μάλλον στρατηγική αμηχανία. Οι τελευταίες άλλωστε επένδυαν μόνο το 2,9% των πωλήσεών τους στην έρευνα και ανάπτυξη, έναντι 4,6% των επιχειρήσεων που βασίζονται στην καινοτομία. Οι επιχειρήσεις με τις υψηλότερες δαπάνες στην έρευνα και ανάπτυξη ήσαν κατά κανόνα και οι πιο επιτυχημένες, ενώ το χαμηλό ποσοστό των δαπανών αυτών συνολικά εξηγεί, κατά τους ερευνητές, και τη χαμηλότερη ελληνική ανταγωνιστικότητα.
Τη δεύτερη υψηλότερη διεθνή παρουσία μετά τις "καινοτομικές" είχαν οι εταιρείες με στρατηγική "χαμηλού κόστους", εύρημα που φαίνεται να επιβεβαιώνει την εικόνα μετεγκατάστασης παραγωγικών δραστηριοτήτων από κλάδους όπως η κλωστοϋφαντουργία και ιδίως το ένδυμα σε βαλκανικές χώρες.
Ο διευθυντής της McKinsey στην Αθήνα Αντρέας Τόμπλερ εξεθείασε τη διεθνή παρουσία επιχειρήσεων όπως ο ΤΙΤΑΝ (60% του παραγωγικού δυναμικού στο εξωτερικό με θυγατρικές στις ΗΠΑ) ή η Cosmote, και των ελληνικών τραπεζών Εθνική, Εμπορική, Μαρφίν κ.ά. Αλλά στελέχη της εταιρίας από τη Γερμανία επισήμαναν το χάσμα που χωρίζει τις κορυφαίες από τον μέσο όρο, την εσωστρέφεια της μεγάλης πλειονότητας αντί να προσκαλούν τον ανταγωνισμό (αντιπαράδειγμα οι σκανδιναβικές χώρες), την εστίασή τους στη μικρή εγχώρια αγορά καθώς αδυνατούν να συλλάβουν τη ζήτηση πελατών σε παγκόσμια βάση.
Alumil και Apivita: Δύο πρότυπα
Εξαιρετικές επιδόσεις αναπτύσσουν μέσα από εντελώς διαφορετικούς δρόμους δύο επιχειρήσεις που παρουσιάσθηκαν στην ημερίδα:
Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων προμηθευτών συστημάτων προφίλ αλουμινίου για αρχιτεκτονική χρήση στην Ευρώπη, η Alumil Α.Ε. με έδρα το Κιλκίς ξεκίνησε το 1988 για να έχει σήμερα 26 θυγατρικές σε 20 χώρες, ετήσιες πωλήσεις πάνω από 280 εκατομμύρια ευρώ (60% είναι εξαγωγές σε 45 χώρες) και 2.200 εργαζόμενους, από τους οποίους 1.000 στο εξωτερικό. Πρώτη προτεραιότητα είναι η έρευνα και ανάπτυξη, όπου απασχολούνται 25 μηχανικοί, καθώς κάθε κομμάτι από το πλήθος των προϊόντων της σχεδιάζεται αυτόνομα για να ανταποκρίνεται σε διαφορετικές απαιτήσεις πελατών και πιστοποιείται από διεθνείς οργανισμούς, για τον κίνδυνο τυφώνα π.χ. στις ΗΠΑ, για τη θερμομόνωση στη Ρωσία, είπε ο ο αντιπρόεδρος της εταιρείας Γιώργος Δουκίδης. Τονίζοντας ότι η υποδομή της πληροφόρησης είναι το Α και το Ω, έδωσε μεγάλη έμφαση στη συνεχή εκπαίδευση των εργαζομένων συνολικά, όχι μόνο των ειδικών της έρευνας, στο να μαθαίνουν όλοι ο ένας από τον άλλον και μαζί τους ολόκληρος ο οργανισμός της επιχείρησης, ξεπερνώντας πολιτισμικές διαφορές στο πολυεθνικό ανθρώπινο δυναμικό.
Σε μικρότερη κλίμακα η Apivita ξεκίνησε το 1979 από ένα φαρμακείο με πηγές έμπνευσης τα μελίσσια και την πρόπολη, τη βιοποικιλότητα της ελληνικής χλωρίδας και την αρχαία φιλοσοφία, ιδίως τον Ιπποκράτη. Πολύ πριν γίνουν μόδα άρχισε να παράγει φυτικά καλλυντικά χρησιμοποιώντας μελισσοκομικά προϊόντα, εκχυλίσματα βοτάνων και αρωματικών φυτών καθώς και αιθερίων ελαίων από όλην την Ελλάδα. Οι πωλήσεις της φθάνουν τα 25 εκατομμύρια ευρώ και αυξάνονται με ρυθμούς 20-25% τον χρόνο, έχει παρουσία σε 25 χώρες, με θυγατρικές στις ΗΠΑ και την Ισπανία και διανομείς στις υπόλοιπες, απασχολώντας 200 εργαζόμενους.
Η καινοτομία παίζει σημαντικό ρόλο στην εταιρεία, που αναπτύσσει με τους χημικούς της πρωτοποριακές μεθόδους στην παραγωγή εκχυλισμάτων, αλλά και στο marketing (φαρμακεία, ξενοδοχεία, Spa, "γωνιές" προϊόντων) και την επικοινωνία. Αλλά αποφασιστική σημασία για τον διευθύνοντα σύμβουλο Νίκο Κουτσιανά έχει η ολιστική προσέγγιση στην υγεία και την ομορφιά, η ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.
Ιδιαίτερο βάρος δίδεται έτσι στην εταιρική κοινωνική ευθύνη, στη στρατηγική συμμαχία με τη WWF Ελλάς και σε επενδύσεις για τη διάδοση αυτών των ιδεών (Κήπος Ιπποκράτη στην Κω). Με μια τέτοια αντίληψη δεν πτόησαν τον κ. Κουτσιανά οι υποδείξεις συμβούλων της McKinsey να στενέψει το πεδίο των δραστηριοτήτων του για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της εταιρείας (όπως η φινλανδική Vacon, που παράγει και πωλεί σε όλον τον κόσμο με εξαιρετική επιτυχία μετατροπείς συχνοτήτων (AC Drives) για την εξοικονόμηση ενέργειας, ένα και μόνο προϊόν, που επίσης παρουσιάσθηκε στην ημερίδα).
Δύο στοιχεία ήσαν ωστόσο κοινά στις τόσο διαφορετικές πρότυπες ελληνικές επιχειρήσεις: οι πολλαπλές τους βραβεύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και, προπάντων, η πολύ καλή τους συνεργασία με ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, στην οποία αναφέρθηκαν οι εκπρόσωποί τους.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1915