ΑΚΕΛ - Τάσσος: Από τη συνεργασία στη ρήξη
Μακάριος, Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία, 2007-07-21
Πριν από πέντε ακριβώς χρόνια τέτοιες μέρες το ΑΚΕΛ είχε αποφασίσει να στηρίξει την υποψηφιότητα του Τάσσου Παπαδόπουλου για την προεδρία της Δημοκρατίας.
Η απόφαση εκείνη ήταν πολιτικά παράδοξη λόγω των ιστορικών διαφορών που τους χώριζαν:
* Ο Τ. Παπαδόπουλος προέρχεται από την ΕΟΚΑ και είχε προσωπική συμβολή στις εκτελέσεις μελών και οπαδών του ΑΚΕΛ με την αθεμελίωτη κατηγορία της προδοσίας.
* Στη δεκαετία του 1960 ήταν στενός συνεργάτης του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, ο οποίος ήταν η ηγέτης του αντικομμουνιστικού κινήματος.
* Στη μετά Μακάριο εποχή εκπροσωπούσαν τους δύο αντίθετους πόλους, τις δύο διαφορετικές σχολές στο Κυπριακό («ενδοτικοί» και «απορριπτικοί»).
Το ΑΚΕΛ αιτιολόγησε την απόφασή του ως εξής:
Το 1993, το ΔΗΚΟ, με ηγέτη τον Σπύρο Κυπριανού, συνεργάστηκε για πρώτη φορά με τον ΔΗΣΥ και εξέλεξαν πρόεδρο τον Κληρίδη. Το ΑΚΕΛ έμεινε για δέκα χρόνια στην αντιπολίτευση και ο ηγέτης του, Δ. Χριστόφιας, κατέστρωσε μια στρατηγική επανόδου του ΑΚΕΛ στην εξουσία, πρώτα ως συνεργαζόμενου κόμμα με συμμετοχή στην κυβέρνηση και σε δεύτερο στάδιο με δικό του υποψήφιο στην προεδρία της Δημοκρατίας.
Το 1999 ο Τ. Παπαδόπουλος «κληρονόμησε» το ΔΗΚΟ από τον Σπύρο Κυπριανού, αναλαμβάνοντας την προεδρία χωρίς εκλογές. Το ΑΚΕΛ διαβουλεύτηκε μαζί του και συμφώνησε να τον στηρίξει για την προεδρία της Δημοκρατίας, αφού εξασφάλισε την υπόσχεση ότι αν εκλεγόταν δεν θα διεκδικούσε δεύτερη θητεία.
Υστερα από τις αντιδράσεις που υπήρξαν στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς, ο Δ. Χριστόφιας προέταξε τα εξής επιχειρήματα:
* Γνωρίζουμε ποιος είναι ο Παπαδόπουλος, αλλά μπορούμε να τον ελέγξουμε.
* Θα είναι πρόεδρος «μιας χρήσης» και θα καταστεί το όχημα που θα οδηγήσει την Αριστερά στην εξουσία. (Μία θητεία, ο επόμενος υποψήφιος θα είναι από την Αριστερά.)
* Τις εκλογές του 2003 πρέπει να τις κερδίσω. Εχασα δύο εκλογικές αναμετρήσεις. Δεν μπορώ να χάσω και τρίτη. Διαφορετικά, θα πρέπει να παραιτηθώ.
* Το ΔΗΚΟ είναι ο ρυθμιστής. Αν δεν πάμε εμείς με τον Τάσσο, θα πάει εκείνος με τον ΔΗΣΥ. Δεν πρέπει να αφήσουμε ξανά το ΔΗΚΟ στα χέρια του ΔΗΣΥ.
Δημόσια, ο Δ. Χριστόφιας έλεγε πως οι θέσεις και οι απόψεις συχνά αναθεωρούνται. «Αλλαξε ο άνθρωπος», είπε σε μια ανοιχτή συγκέντρωση και διαβεβαίωνε πως το ΑΚΕΛ ήταν η εγγύηση ότι ο Παπαδόπουλος θα πολιτευόταν με σωφροσύνη στο Κυπριακό.
Το σχέδιο Ανάν
Τρεις μήνες πριν από τις εκλογές υποβλήθηκε από τον ΟΗΕ το σχέδιο Ανάν.
Ο Χριστόφιας δεν είδε ποτέ ευνοϊκά το σχέδιο για δύο βασικούς λόγους:
* Το θεωρούσε κατασκεύασμα των Αγγλοαμερικανών.
* Ανέτρεπε τη στρατηγική δεκαετίας που είχε χαράξει για άνοδο του ΑΚΕΛ στην εξουσία.
Στο ζήτημα αυτό υπήρχε ταύτιση θέσεων με τον Παπαδόπουλο, ο οποίος επίσης απέρριπτε το σχέδιο, επειδή:
* Δεν πίστευε στη φιλοσοφία του.
* Τον καταργούσε από πρόεδρο αμέσως μετά την εκλογή του. («Δεν δώσαμε πέντε εκατομμύρια λίρες για πέντε εβδομάδες», φέρεται να σχολίασε μέλος της οικογένειάς του.)
Οι Παπαδόπουλος και Χριστόφιας φαίνεται ότι είχαν συμφωνήσει να αποδεχτούν το σχέδιο ως βάση για διαπραγμάτευση, εκτιμώντας ότι έτσι κι αλλιώς θα το «σκότωνε» ο Ντενκτάς.
Η πρώτη ρήξη
Τον πρώτο χρόνο της εκλογής του Τ. Παπαδόπουλου (2/2003-2/2004) η σχέση τους κύλησε ομαλά. Είχε φροντίσει γι αυτό ο Ραούφ Ντενκτάς. Τα δύσκολα άρχισαν όταν η Τουρκία παρόπλισε τον Ντενκτάς και επέβαλε τη Συμφωνία της Νέας Υόρκης.
Ο Παπαδόπουλος, παγιδευμένος από τους χειρισμούς του, αποδέχτηκε την επιδιαιτησία και μετέθεσε την ευθύνη για την απόρριψη του σχεδίου Ανάν στο λαό. Αντιθέτως, το ΑΚΕΛ, υπό τις περιστάσεις αυτές, αξιολόγησε θετικά το σχέδιο και έστω και με κρύα καρδιά αποφάσισε να πει «ναι» στο δημοψήφισμα.
Ο Χριστόφιας επιδίωξε να συνεννοηθεί με τον Παπαδόπουλο για το πώς θα διαμορφωνόταν η σχέση τους μετά το δημοψήφισμα. Στις 7 Απριλίου 2004 συναντήθηκαν στο Προεδρικό και συμφώνησαν όπως:
* Ο Τ. Παπαδόπουλος θα έλεγε ήπιο «όχι».
* Ο Δ. Χριστόφιας μαλακό «ναι».
* Το σχέδιο έτσι κι αλλιώς δεν θα περνούσε.
* Την επομένη του δημοψηφίσματος, Παπαδόπουλος και ΑΚΕΛ θα ανακοίνωναν συνέχιση της συνεργασίας τους, με στόχο τη βελτίωση του σχεδίου.
Παρά τα όσα είχαν συμφωνήσει, ο Παπαδόπουλος εκφώνησε στις 8 Απριλίου ένα φορτισμένο διάγγελμα και ζήτησε από το λαό να πει «ηχηρό όχι».
Ο στόχος του ήταν διπλός:
* Να πάρει τέτοιο ποσοστό που να αισθάνεται απεξαρτημένος από το ΑΚΕΛ.
* Να σκοτώσει την προοπτική επαναφοράς του σχεδίου.
Ο Χριστόφιας πήρε το διάγγελμα του Παπαδόπουλου με φαξ, πέντε λεπτά πριν από την εκφώνησή του. Δεν πρόλαβε να το διαβάσει και το άκουσε από την τηλεόραση, μένοντας έκπληκτος από την ένταση και το ύφος του. Σύμφωνα με απόλυτα έγκυρη πληροφορία, σηκώθηκε από την πολυθρόνα του και φώναξε: «Εγώ σ έκτισα φούρνε μου, εγώ θα σε χαλάσω».
Τη Μ. Παρασκευή του 2004 συνήλθε η Κεντρική Επιτροπή του ΑΚΕΛ και συζήτησε εισήγηση του Πολιτικού Γραφείου για «ναι» στο δημοψήφισμα. Ο Χριστόφιας με μια τρίωρη ομιλία του άσκησε σκληρή κριτική στον Παπαδόπουλο για το ότι:
* Δεν διαπραγματεύτηκε το σχέδιο διότι δεν ήθελε να γίνει καλύτερο και να μην περάσει.
* Αρνήθηκε προσφορά που του έγινε για επιστροφή της Καρπασίας.
* Διέγειρε τον εθνικισμό και δημιούργησε αρνητικό κλίμα στην κοινή γνώμη.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος απάντησε το βράδυ στην «πρόκληση» Χριστόφια με ένα «τελεσίγραφο»:
-Εάν το ΑΚΕΛ επέμενε στο «ναι», τη Δευτέρα θα προχωρούσε σε ανασχηματισμό με συμμετοχή στην κυβέρνηση όλων των δυνάμεων του «όχι».
Ο Δ. Χριστόφιας δεν είχε δυνάμεις να αντισταθεί στον εκβιασμό, διότι έπρεπε να αντιμετωπίσει και τις ευθύνες των επιλογών του. Ενα χρόνο μετά την εκλογή Παπαδόπουλου, θα έμενε εκτός εξουσίας, με μια κυβέρνηση πλήρως ελεγχόμενη από τη Δεξιά και ένα κόμμα διαβρωμένο από τον Παπαδόπουλο, αφού σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το μισό ΑΚΕΛ θα ψήφιζε «όχι».
Το Μεγάλο Σάββατο όταν συνήλθε ξανά η Κ.Ε. για να ολοκληρώσει τη συζήτηση, ο Χριστόφιας παρουσίασε νέα εισήγηση και άλλαξε την απόφασή του από το «ναι» στο «όχι» με πρόσχημα τις εγγυήσεις για την εφαρμογή του σχεδίου.
Η θέση του Δ. Χριστόφια ήταν να πιέσει τον πρόεδρο για επαναδιαπραγμάτευση του σχεδίου. «Είπαμε όχι για να τσιμεντώσουμε το ναι», είπε στις πρώτες δηλώσεις του μετά το δημοψήφισμα. Αυτή ήταν και η δημόσια θέση του Παπαπαδόπουλου, μέχρι τον Αύγουστο του 2004. Ομως, σταδιακά άρχισε να απομακρύνεται από τη θέση αυτή, ρυμουλκώντας μαζί του και το ΑΚΕΛ. Από τις περιορισμένες αλλαγές, πέρασε στην άρνηση της επαναδιαπραγμάτευσης του σχεδίου και κατέληξε στη συνολική απόρριψή του.
Το ΑΚΕΛ εσωτερικά δυσφορούσε με τις εξελίξεις, αλλά αισθανόταν παγιδευμένο. Από την άλλη, επειδή προσδοκούσε πως ο Τάσσος Παπαδόπουλος θα τηρούσε την υπόσχεσή του για μία θητεία, διατήρησε τις γέφυρες με το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, προσχωρώντας στη δική τους ρητορική στο Κυπριακό, με την ελπίδα ότι θα ερχόταν η σειρά του για την προεδρία. Ομως, όταν ο Δ. Χριστόφιας υπενθύμισε στον Τ. Παπαδόπουλο τη δέσμευσή του αυτή, εκείνος απάντησε πως «δεν θυμάται».
«Δεν άλλαξε»
Η ηγεσία του ΑΚΕΛ, με την πάροδο του χρόνου, εξοικειώθηκε με την ιδέα της συνέχισης της συνεργασίας έστω και με τον Τάσσο Παπαδόπουλο επικεφαλής. Ομως, ο Παπαδόπουλος δεν τους άφησε περιθώρια ούτε γι αυτό και δεν τους διευκόλυνε για κανένα ζήτημα, από το Κυπριακό μέχρι την αποκατάσταση των εκτελεσθέντων από την ΕΟΚΑ.
Από την άλλη, υπήρξε μια αθόρυβη επανάσταση στη βάση του κόμματος, που επέβαλε την αλλαγή πλεύσης.
Στο εκλογικό συνέδριο του ΑΚΕΛ, στις 8 Ιουλίου, ο Χριστόφιας παραδέχτηκε το λάθος για την εκλογή του Παπαδόπουλου στην προεδρία της Δημοκρατίας, ανακαλώντας τη θέση που πήρε το 2002 ότι «άλλαξε ο άνθρωπος» με την παραδοχή ότι «ο Παπαδόπουλος είναι αυτός που ήταν»...
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1959&export=html