Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

ΧΩΛΟ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Πατάει στην αγορά, όχι στην κοινωνία

Ελίζα, Παπαδάκη

Αυγή, 2004-06-20


Ζώντας χρόνια τώρα την οικονομική στασιμότητα και την υψηλή και ανερχόμενη ανεργία, ζώντας μιαν εντεινόμενη ανασφάλεια για την απασχόληση, αλλά και για τη σύνταξη, την περίθαλψη, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, για τη διατήρηση της ευημερίας τους γενικότερα, πήγαν, ή δεν πήγαν, να ψηφίσουν οι πολίτες της Ευρώπης για το κοινό τους Κοινοβούλιο την περασμένη Κυριακή.

Εξέφρασαν τη δυσφορία τους με τη μεγάλη αποχή και καταψηφίζοντας, παντού σχεδόν, μαζικά τα κόμματα που κυβερνούν (εξαιρέσεις η Ελλάδα και η Ισπανία, όπου υπήρξαν πολύ πρόσφατες κυβερνητικές αλλαγές). Σ’ αυτή την ερμηνεία για τα απογοητευτικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών συμπίπτουν πολιτικοί και αναλυτές από όλους τους χώρους. Λιγότερο επισημαίνουν το μεγάλο κενό που αφήνει αυτή η εκτίμηση: μια συνολική αντιπαράθεση για τις πολιτικές που θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή δεν διεξάγεται στην Ευρώπη.

Τη λαϊκή δυσφορία θέλησαν αν υπερβούν οι ηγέτες των 25 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατορθώνοντας επιτέλους να συμφωνήσουν στις Βρυξέλλες στο επανειλημμένα τροποποιημένο κείμενο που, εφόσον κυρωθεί από τα κράτη μέλη, θα αποτελέσει πλέον το Σύνταγμα της διευρυμένης Ένωσης. Αλλά η ίδια η διαδικασία που ακολούθησαν επιβεβαίωσε ακριβώς την απουσία ουσιαστικής πολιτικής συζήτησης και το χάσμα με τις κοινωνίες τους.

Επί ατελείωτες ώρες διαπραγματεύονταν ακόμα προχθές τα ποσοστά για τη διπλή πλειοψηφία, κρατών μελών και πληθυσμών, που θα απαιτούνται για τη λήψη αποφάσεων. Πρόκειται για ζήτημα οπωσδήποτε καθοριστικό για την εθνική επιρροή κάθε μικρότερης ή μεγαλύτερης χώρας στις αποφάσεις που θα λαμβάνονται κατά πλειοψηφία. Εύκολα όμως οι 25 πρωθυπουργοί είχα στο μεταξύ συμβιβασθεί να περιορίζουν διαρκώς τα ζητήματα που θα αποφασίζονται κατά πλειοψηφία.
Δεν είναι μόνο η εξωτερική πολιτική που αναγκαστικά, μετά το διχασμό για το Ιράκ, μένει εκτός. Έχουν αποκλεισθεί και βασικά εργαλεία της οικονομικής πολιτικής, όπως η εναρμόνιση των φορολογικών συστημάτων ή/και η καθιέρωση ευρωπαϊκών φόρων (οικοφόρου, φόρου στις υπεραξίες Τόμπιν), η διεύρυνση των κοινοτικών δαπανών πέρα από το πενιχρό 1% του ΑΕΠ (από το οποίο μάλιστα το μισό απορροφά η αγροτική πολιτική) για επενδύσεις ευρωπαϊκής κλίμακας στις υποδομές, τα δίκτυα, την έρευνα και την εκπαίδευση, το περιβάλλον, για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων αναδιαρθρώσεων, ιδίως στα φτωχότερες χώρες μέλη.

Οι κυβερνήσεις των μέχρι πριν ενάμιση μήνα 15 χωρών της Ε.Ε. δεν έπαψαν στα λόγια να επιβεβαιώνουν την προσήλωσή τους στη στρατηγική της Λισσαβώνας που ήθελε να κάνει την Ευρώπη την πιο ανταγωνιστική οικονομία βασισμένη στη γνώση ως το 2010. Αλλά στην πράξη ελάχιστα βήματα κάνουν στην κατεύθυνση αυτή. Και ενώ έχουν διανύσει τη μισή σχεδόν δεκαετία που είχαν προβλέψει για να πετύχουν το στόχο, αρνούνται να εξετάσουν και να αντιμετωπίσουν τις αιτίες που δεν προχωρούν: προπάντων τις κοινωνικές αντιστάσεις απέναντι σε απελευθερώσεις αγορών που δικαιολογημένα εκλαμβάνονται ως πρόσθετες απειλές για την απασχόληση, αλλά και για την παροχή βασικών δημοσίων υπηρεσιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κινητοποίηση των γάλλων εργαζομένων στην ηλεκτρική ενέργεια την περασμένη εβδομάδα ενάντια στην τελευταία απόπειρα ιδιωτικοποίησης της EDF (της γαλλικής ΔΕΗ) με επιλεκτικές διακοπές στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, μεταξύ άλλων στην κατοικία του πρωθυπουργού…

Άλλαξαν τη διαδικασία, όχι το σύμφωνο


Από πολλούς έχει υποστηριχθεί ότι τις συνθήκες των πολύ χαμηλών ρυθμών μεγέθυνσης, που εμμένουν στην ευρωπαϊκή οικονομία παρά τη διεθνή ανάκαμψη, επιδεινώνει το σύμφωνο σταθερότητας. Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει κοινοτικό προϋπολογισμό επαρκή για αν ασκήσει δημοσιονομική πολιτική για την τόνωση της οικονομίας, το σύμφωνο την απαγορεύει και στα κράτη-μέλη. Απέναντι στην προφανή από καιρό ανάγκη μεταρρύθμισης του συμφώνου, στις Βρυξέλλες προχθές πέρασε ένας συμβιβασμός. Αλλά και αυτός ήταν καθαρά διαδικαστικού χαρακτήρα, δεν άλλαξε σε μια πιο λογική κατεύθυνση τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας.


Κάτω από την πίεση της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ολλανδίας και κάποιων ακόμα χωρών όπου προσκολλήθηκε και η Ελλάδα (αν και το πρόβλημά μας είναι πολύ διαφορετικό, αφού σε μας τα ελλείμματα δεν οφείλονται σε οικονομική στασιμότητα αλλά στη διάρθρωση των δημοσίων οικονομικών), περιορίστηκε η αρμοδιότητα της Επιτροπής στη διατύπωση συστάσεων, με την εξουσία για τη λήψη μέτρων να ανήκει αποκλειστικά στο Συμβούλιο των υπουργών. Νομιμοποιήθηκε έτσι εκ των υστέρων η άρνηση του Συμβουλίου στα τέλη του 2003 να επιβάλει κυρώσεις κατά της Γερμανίας και της Γαλλίας για παραβίαση του συμφώνου, που τόση ταραχή προκάλεσε τότε και κατά της οποίας η Επιτροπή είχε προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.


Η απλή χαλάρωση της διαδικασίας εφαρμογής των κανόνων αντί για τη μεταρρύθμισή τους, αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια για αυθαιρεσίες και μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις, οξύνοντας μια στείρα διαμάχη γύρω από το σύμφωνο. Δύο υπουργοί Οικονομικών, ο Ισπανός πρώην επίτροπος Πέδρο Σόμπες και ο Σουηδός Μπόσε Ρίνγχολμ, διατύπωναν πρόσφατα σε κοινό τους άρθρο την ανησυχία ότι «η διάβρωση της εφαρμογής του συμφώνου απειλεί τα σταθερότητα και την ανάπτυξη στην Ευρώπη» και δήλωναν αποφασισμένοι να μετάσχουν ενεργά στη διαδικασία για τη βελτίωση των δημοσιονομικών κανόνων, ώστε να μην επιτρέπουν πολιτικές ενισχυτικές του οικονομικού κύκλου. Ανάλογο, και ακόμα αυστηρότερο, είναι το πνεύμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οπότε και αποδυναμωμένο το σύμφωνο μπορεί αν συνεχίσει τη διεστραμμένη του επίδραση, για την οποία έγραφε τελευταία ο καθηγητής Πολ ντε Γκρόβε: να προκαλεί στις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη σχόλια για αστήρικτους προϋπολογισμούς και ανεύθυνες κυβερνήσεις, δημιουργώντας μια ψυχολογία κρίσης και υπονομεύοντας κάθε εμπιστοσύνη στην ανάκαμψη.


ΑΓΝΟΗΣΑΝ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ


«Η οικοδόμηση της Ένωσης δεν μπορεί να γίνει μόνο από την αγορά. Το γενικό συμφέρον δεν μπορεί να είναι το άθροισμα των ιδιωτικών συμφερόντων που εκφράζει η αγορά. Η μακροπρόθεσμη προοπτική, η ανάπτυξη με διάρκεια, ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η συνοχή των περιοχών, δεν μπορούν να διασφαλισθούν σε διαρκή βάση από τους κανόνες του ανταγωνισμού. Γι’ αυτό η Ένωση αναγνωρίζει, ισότιμα με την αρχή του ανταγωνισμού, την αρχή του γενικού συμφέροντος και τη χρησιμότητα των δημοσίων υπηρεσιών».


Η διατύπωση αυτή περιλαμβάνεται στη Συνθήκη για την Κοινωνική Ευρώπη που εκατοντάδες προσωπικότητες, από τον άλλοτε πρόεδρο της Επιτροπής Ζακ Ντελόρ, «πατέρα» της συνθήκης του Μάαστριχτ, μέχρι τον ακτιβιστή της Attac Ζοζέ Μποβέ, ζητούσαν να ενταχθεί στα κείμενα του Συντάγματος. Ανάμεσά τους ο γενικός γραμματέας των Ιταλών Αριστερών Δημοκρατών Πιέρο Φασίνο, ο παλιός συνδικαλιστής ηγέτης και ευρωβουλευτής Μπρούνο Τρεντίν, πρώην πρωθυπουργοί, της Πορτογαλίας Αντόνιο Γκουτέρες, τςη Γαλλίας Μισέλ Ροκάρ, της Πολωνίας Μπρόνισλαβ Γκέρεμεκ, της Βαλονίας Ζαν-Μορίς Ντεούς, βουλευτές, πρώην υπουργοί, οικονομικοί παράγοντες, συνδικαλιστές, διανοούμενοι, ερευνητές, ιερωμένοι, από εννέα χώρες της ΕΕ.


Η προτεινόμενη συνθήκη θεσπίζει πέντε κοινωνικά κριτήρια, συγκεκριμένα, δεσμευτικά και με κυρώσεις ανάλογες με των χρηματοοικονομικών κριτηρίων του Μάαστριχτ, που θα πρέπει να έχουν εκπληρωθεί ως το 2015: Ποσοστό ανεργίας κάτω από 5%, ποσοστό φτώχειας κάτω από 5%, άστεγους ή με ακατάλληλη κατοικία κάτω από 3%, αγραμματοσύνη στα παιδιά των 10 ετών κάτω από 3%, δημόσια βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες πάνω από το 1% του ΑΕΠ. Θέτει διττό στόχο για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: την καταπολέμηση του πληθωρισμού και τη στήριξη της ανάπτυξης. Προβλέπει ειδική πλειοψηφία για τη φορολογική εναρμόνιση. Καθιερώνει την ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών και των κατοίκων στις δημόσιες υπηρεσίες και την υποχρέωση των κρατών να τις αναπτύξουν και να τις χρηματοδοτούν. Αναθέτει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επεξεργασθεί Χάρτη για την αειφόρο ανάπτυξη ώστε να ενσωματωθεί στο Σύνταγμα πριν το 2009. Προβλέπει την κατάργηση των εξαγωγικών επιδοτήσεων με την αντίστοιχη αναθεώρηση της ΚΑΠ και μιαν εμπορική πολιτική θεμελιωμένη στη μείωση των ανισοτήτων, την αλληλεγγύη και την αειφόρο ανάπτυξη.


Στη Συνθήκη για την Κοινωνική Ευρώπη στήριξαν την εκστρατεία τους για τις ευρωεκλογές σοσιαλιστικά κόμματα που βρίσκονται στην αντιπολίτευση (όχι όμως το ΠΑΣΟΚ). Ο Ισπανός πρωθυπουργός Θαπατέρο βρέθηκε στην ανάγκη να διαφοροποιηθεί σε προεκλογική συγκέντρωση των Γάλλων σοσιαλιστών στην Τουλούζη (δύσκολα μπορούσε να κάνει διαφορετικά, έχοντας υπουργό του τον Σόλμπες), ο πρόεδρος της σοσιαλιστικής ομάδας στην Ευρωβουλή Μπαρόν Κρέσπο πάντως έχει συνυπογράψει. Στις ισορροπίες των Βρυξελλών κανείς δεν έκρινε ότι χωρούσε να συζητηθεί.


Εκτύπωση στις: 2024-03-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=202