Ο αναγκαίος εκσυγχρονισμός
Ζακί, Λαϊντί
Κυρ. Ελευθεροτυπία, 2007-10-07
Τι είναι ακριβώς μια αριστερά του 21ου αιώνα;
Μπορούμε να διατυπώσουμε εδώ ορισμένες προτάσεις που θα μπορούσαν να την ορίζουν. Η πρώτη έγκειται πάνω απ όλα στο να λέμε και να επαναλαμβάνουμε ότι τον κοινωνικό μετασχηματισμό, για τον οποίο μιλάει τόσο η αριστερά, δεν θα πρεπε να τον σκεφτόμαστε ως επιστροφή στην ισορροπία της «ένδοξης τριακονταετίας» (1945-1975).
Αυτό το μοντέλο συμφιλίωνε σταθερότητα της απασχόλησης, ισχυρή κρατική ρύθμιση, θεμελίωση κοινωνικών συμβιβασμών σε ένα καθαρά εθνικό πλαίσιο. Βέβαια, εκείνη την εποχή η αριστερά κατήγγειλλε αυτό το μοντέλο ως προϊόν του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, στον οποίο η αστική τάξη καλυπτόταν πίσω από το γενικό συμφέρον για να υπερασπιστεί τα ταξικά της συμφέροντα. Ακόμη χειρότερα, αρνούνταν συστηματικά την ονομασία «σοσιαλδημοκράτης», που τη θεωρούσε ατιμωτική. Η συνέπεια αυτής της λογικής, με βάση την οποία η μεταρρυθμιστική αριστερά φοβόταν πάντοτε ότι θα χαρακτηριστεί συμβιβασμένη από ανθρώπους που δεν αναλάμβαναν ποτέ τις ευθύνες της εξουσίας, είναι απλή: η αριστερά πίστευε ότι είναι υποχρεωμένη να μιλάει απαισιόδοξα για τον κόσμο, να μη βλέπει σε αυτά που συμβαίνουν μπροστά στα μάτια της παρά μόνον κοινωνικές ανισότητες και απορρυθμίσεις, να αποδίδει στις συντελούμενες ανατροπές μόνον ένα αρνητικό και ανησυχητικό νόημα.
Ο μοναδικός της στόχος είναι να ανοικοδομήσει αυτό που καταστράφηκε από τον φιλελευθερισμό με όλα όσα αυτό συνεπάγεται σε συντηρητισμό και νοσταλγία. Εχουμε, έτσι, σήμερα, μιαν αριστερά της οποίας ο λόγος είναι ο πιο μαξιμαλιστικός σε όλη την Ευρώπη και αυτό σε μια χώρα που είναι η λιγότερο φιλελεύθερη της Ευρώπης.
*Οσο αυτή η αριστερά δεν έρχεται σε ρήξη με αυτή την καθαρά πεσιμιστική θεώρηση του κοινωνικού μετασχηματισμού, όσο δεν θέλει να καταδείξει ότι υπάρχουν στον τωρινό κόσμο και θετικές δυνατότητες, αυτή θα συνεχίσει να απογοητεύει τους εκλογείς, επειδή όλοι γνωρίζουν ότι η επιστροφή στην «ένδοξη τριακονταετία» δεν είναι δυνατή ούτε και επιθυμητή.
Το να πούμε με δυνατή και κατανοητή φωνή ότι η αριστερά δεν έχει πλέον ως πολιτικό της ορίζοντα την επιστροφή στην «ένδοξη τριακονταετία» θα αποτελούσε μιαν επαναστατική και ιδρυτική πράξη για την αριστερά του 21ου αιώνα.
*Ο δεύτερος ισχυρός άξονας μιας αριστεράς του 21ου αιώνα θα έπρεπε να οικοδομηθεί γύρω από έναν επαναπροσδιορισμό του ρόλου του κράτους σε σχέση με την αγορά. Η αριστερά και η ακροαριστερά έχουν ολικά εγκαταλείψει κάθε κοινωνική κριτική του κράτους μπροστά σε αυτόν που αυτές θεωρούν ως τον πρωταρχικό στόχο: την πάλη ενάντια στον φιλελεύθερο εχθρό.
*Και όμως, το κράτος είναι και αυτό ένας τρομερός παραγωγός κοινωνικών, εδαφικών και περιφερειακών ανισοτήτων. Αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει γίνει τόσο άνισο, αν μόνον τρεις από τους βουλευτές μας προέρχονται από την εργατική τάξη, αν οι περιφερειακές ανισότητες του νοσοκομειακού μας συστήματος είναι τόσο κραυγαλέες, δεν είναι εξαιτίας των ζημιών του φιλελευθερισμού, αλλά επειδή το κράτος και οι θεσμοί του είναι παραγωγοί ανισοτήτων. Μια εκσυγχρονισμένη αριστερά θα έπρεπε επομένως να ξαναπάρει το δρόμο της κοινωνικής κριτικής του κράτους.
*Αυτή η κριτική προφανώς δεν έρχεται σε αντίφαση με μια κριτική της οικονομίας της αγοράς. Αλλά η κριτική της αγοράς πρέπει να είναι επεξεργασμένη, τεκμηριωμένη, συγκεκριμένη και να μη γίνεται μόνον από θέσεις αρχής. Το να πιστεύουμε ότι το δημόσιο αγαθό ταυτίζεται μηχανικά με τη δημόσια ιδιοκτησία είναι απλώς ξεπερασμένο.
*Μπορούμε κάλλιστα να υπερασπιζόμαστε τα δημόσια αγαθά χωρίς να προσφεύγουμε υποχρεωτικά στη δημόσια ιδιοκτησία.
Ενα παράδειγμα: οι αστικές μεταφορές. Σε όλες τις πόλεις της Γαλλίας, με εξαίρεση τρεις, αυτές οι μεταφορές εξασφαλίζονται από ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες συνδέονται με τους δήμους με συμβόλαια που ενσωματώνουν τις υποχρεώσεις της δημόσιας υπηρεσίας.
*Ο τρίτος τρόπος να σκεφτόμαστε μιαν αριστερά του 21ου αιώνα έγκειται στο να σκεφτόμαστε πάντοτε τους μηχανισμούς αναδιανομής παράλληλα με τους μηχανισμούς που προσφέρουν κίνητρα.
Το να πιστεύουμε ότι όσο περισσότερο αναδιανέμουμε τόσο περισσότερο περιορίζουμε τις ανισότητες φανερώνει μιαν αντίληψη όχι μόνον ξεπερασμένη αλλά και εσφαλμένη.
*Τέλος, υπάρχει ένας τέταρτος τρόπος να σκεφτόμαστε την αριστερά του 21ου αιώνα. Είναι εκείνος που έγκειται στο να βλέπουμε στην παγκοσμιοποίηση όχι απλώς μια μηχανή που καταστρέφει και ομογενοποιεί αλλά και που δημιουργεί πλούτο και παρακινεί. Πρέπει να το λέμε και να το επαναλαμβάνουμε ότι η παγκοσμιοποίηση είναι πάνω απ όλα μια διαδικασία ανακατανομής του πλούτου και της ισχύος σε νέους χώρους. Επισφραγίζει το τέλος της απομύζησης του κόσμου από τη Δύση.
Θα ήταν σοβαρό και ανησυχητικό η γαλλική αριστερά να καταλήξει να φοβάται μια πλανητική αλλαγή που δεν κατορθώνει να κατανοήσει.
Εκτύπωση στις: 2024-04-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2078