Ο Συνασπισμός και η φυσιογνωμία του
Χρήστος, Τσακόπουλος, Μανόλης Παναγιωτάκης
Ελευθεροτυπία, 2004-07-03
Τον 20ό αιώνα, στη λεγόμενη επαναστατική αριστερά, κυριάρχησε στον ένα ή τον άλλο βαθμό, το μοντέλο του «Μαρξισμού - Λενινισμού» που καθιέρωσε ο Στάλιν, ως κλειστό (δογματικό) σχήμα σκέψης κατά τα χρόνια της εξουσίας του. Ο με θεολογικές σπουδές ηγέτης είναι γνωστό ότι μετά το θάνατο του Λένιν, με τα «μαθήματα μαρξισμού-λενινισμού», μετέτρεψε τη ζωντανή μαρξιστική θεωρητική σκέψη, σε εγχειρίδιο κατάλληλο να εξυπηρετήσει το μοντέλο της εξουσίας του, το Σταλινισμό. Ετσι ο «Μαρξισμός-Λενινισμός» ως ψευδεπίγραφο του Σταλινισμού δεν έχει καμιά σχέση ούτε με τον Λένιν - και ιδιαίτερα αυτόν της συμφωνίας Μπρεστ Λιτόφσκ, της Νέας Οικονομικής Πολιτικής και των τελευταίων έργων του, που γράφτηκαν μετά την εδραίωση του κόμματος των μπολσεβίκων στην εξουσία της καθυστερημένης οικονομικά και κοινωνικά Ρωσίας - και ούτε πολύ περισσότερο με τα έργα του Μαρξ - που γράφτηκαν την εποχή κατά την οποία κυριαρχούσε το εναρμονιστικό σχήμα σκέψης.
Τα κομμουνιστικά κόμματα στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, ιδιαίτερα μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν φθίνουσα πορεία αφ’ ενός γιατί οι ιδέες και οι πρακτικές τους δεν ανταποκρίνονταν στις σύγχρονες πραγματικότητες και αφ’ ετέρου γιατί το μοντέλο που εξέφραζαν δεν είχε ελκτικό (μάλλον είχε απωθητικό) χαρακτήρα για τους εργαζόμενους και γενικότερα για τους λαούς. Ιδιαίτερα τα φιλοσοβιετικά Κ.Κ. ήταν σχεδόν ανύπαρκτα στις καπιταλιστικές χώρες, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων που είχαν κάποια επιρροή.
Οι θεωρίες περί της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας ή των ιδεολογικών μηχανισμών της άρχουσας τάξης που επιδρούν κυρίαρχα στις συνειδήσεις των λαών ή οι δηλώσεις περί των εγκλωβισμένων στα δίκανα του δικομματισμού πολιτών (που ακούστηκαν από στελέχη της Αριστεράς και πρόσφατα, μετά τις βουλευτικές εκλογές) όσο κι αν έχουν βάση, δεν ήταν και δεν είναι αρκετές για να εξηγήσουν τη σκληρή πραγματικότητα του περιθωριακού χαρακτήρα των κομμάτων που κινούνται στα παλιά ξεπερασμένα ιδεολογικά σχήματα και πολιτικές.
Τα καθεστώτα των χωρών του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού δεν μπορούσαν να μεταρρυθμιστούν, όπως προσπάθησαν να κάνουν οι ηγέτες και εκφραστές των ιδεών της περεστρόικα. Η κατάρρευσή τους δεν άργησε να έλθει και αποτέλεσε ιστορικό σταθμό στην ιστορία του αριστερού κινήματος. Η κατάρρευσή της δεν αφήνει κανένα επιχείρημα ή περιθώριο υποστήριξης αυτών των ιδιότυπων αυταρχικών καθεστώτων εξουσίας που ονομάστηκαν «σοσιαλισμός» και στηρίζονταν στα σταλινικά δόγματα του Μ-Λ.
Αντίθετα, οι ιδέες του σοσιαλισμού, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την πιο προωθημένη δημοκρατία, και τις αξίες του ανθρώπινου πολιτισμού, που τόσο καταπάτησε ο Σταλινισμός, είναι ζωντανές και το ζητούμενο είναι να συνδεθούν με το νέο πρόγραμμα της σύγχρονης, εναλλακτικής, ανανεωτικής, κινηματικής αριστεράς! Ελπίδα προς αυτή την κατεύθυνση είναι το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς που ιδρύθηκε πρόσφατα.
Ας δούμε όμως την ιστορία της πορείας της φυσιογνωμίας του Συνασπισμού από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα.
Πιστεύουμε από την ίδρυσή του, μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ και τη μετατροπή του σε κόμμα, βρίσκεται σε πορεία αναζήτησης, όπως άλλωστε όλα -πλην των αποστεωμένων κόμματα και σχήματα της Αριστεράς ανά τον κόσμο.
Τα τελευταία περίπου δύο χρόνια υπήρξαν στις γραμμές του σοβαρές εξελίξεις:
1. Η αποχώρηση αρκετών στελεχών με άποψη για τη στρατηγική συνεργασίας με τη σοσιαλδημοκρατία και η απορρόφησή τους τελικά από το ΠΑΣΟΚ.
2. Η έναρξη διαλόγου του ΣΥΝ με ομάδες και κόμματα περιθωριακά από την άποψη πολιτικής επιρροής, που κινούνται λίγο πολύ στα σχήματα σκέψης των παλιών ΚΚ. Η εξέλιξη αυτή ονομάστηκε, όχι από τον ίδιο τον ΣΥΝ αλλά κυρίως από τους συμμάχους του, «αριστερή στροφή» του Συνασπισμού, με την ανοχή τουλάχιστον ενός μέρους στελεχών του, και οδήγησε στη διαμόρφωση του σχήματος του ΣΥΡΙΖΑ.
3. Τέλος, η ίδρυση πρόσφατα, έπειτα από μακρύ διάλογο με άλλα αριστερά κόμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που στα ντοκουμέντα του καταδικάζει ανοιχτά το σταλινισμό και προσπαθεί, σε σύγχρονη ανανεωτική κατεύθυνση, να χαράξει την προγραμματική βάση της κοινής τους δράσης στο πλαίσιο της Ευρώπης και γενικότερα. Το γεγονός αυτό το αξιολογούμε ως πολύ θετικό, που ανοίγει προοπτικές. Στις ευρωεκλογές βοήθησε στον τονισμό του ευρωπαϊκού προσανατολισμού του Συνασπισμού.
Ομως η πολιτική και η φυσιογνωμία του ΣΥΝ εξακολουθεί να έχει αμφισημίες και ασάφειες.
Φαίνεται να ισορροπεί τώρα ανάμεσα στις ιδέες της δογματικής αριστεράς και της σύγχρονης ανανεωτικής εναλλακτικής και κινηματικής αριστεράς.
Εξακολουθούν π.χ. στελέχη της ηγεσίας να δηλώνουν ως στρατηγική επιδίωξη την «ενότητα της αριστεράς».
Η πολιτική της «ενότητας της αριστεράς», όπως δείχνει η μακρόχρονη εμπειρία του αριστερού κινήματος, προβάλλεται από τα Κ.Κ. (σταλινικού τύπου) όταν κρίνουν πως έτσι εξυπηρετείται η επιδίωξή τους για κυριαρχία στο χώρο της Αριστεράς με παράλληλη εξουδετέρωση κάθε άλλης αριστερής δύναμης. Κι αυτό έχει συμβεί και από κόμματα που βρέθηκαν στην εξουσία (με τις γνωστές οδυνηρές συνέπειες για τις αντίθετες αριστερές φωνές) και στα κόμματα της Δύσης.
Η σύγχρονη, εναλλακτική αριστερά απευθύνεται σ’ όλη την κοινωνία και στηρίζεται στα αυτόνομα κινήματα των πολιτών.
Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο δρόμος για τον ΣΥΝ, που θα αυξήσει σημαντικά την επιρροή του στο λαό και θα συμβάλει με τη σειρά του στην ανάπτυξη των κινημάτων, εγγύηση για τη δημοκρατία και τη σοσιαλιστική προπτική.
Ηλογική της λεγόμενης «ενότητας της Αριστεράς» είναι πολιτικά και φιλοσοφικά απαράδεκτη. Θα οδηγήσει στην περιθωριοποίηση ή δορυφοροποίηση του ΣΥΝ. Εχει συνέπεια την υποστολή της σημαίας του ιδεολογικού αγώνα μέσα στην αριστερά και, εν τέλει, την επικράτηση του δογματισμού και της (νεο)σταλινικής πρακτικής και κουλτούρας, με «λαμπρό», μέλλον, τη συρρίκνωση και περιθωριοποίηση του συνόλου της Αριστεράς, πέρα από πρόσκαιρες εκλογικές επιτυχίες.
Η πρόσφατη εμπειρία, όταν ο ΣΥΝ έμοιαζε αφοπλισμένος και αμήχανος απέναντι στις απαράδεκτες επιθέσεις του ΚΚΕ, τις οποίες στην ουσία άφησε αναπάντητες, είναι χαρακτηριστική.
Παράλληλα, είναι πολιτική χωρίς αρχές, καθώς παρακάμπτει τα θεμελιώδη ζητήματα που διαφοροποιούν τις δυνάμεις της αριστεράς.
Τι είδους ενότητα μπορεί να επιτευχθεί με δυνάμεις ακραία αντιευρωπαϊκές, με έντονα στοιχεία εθνικισμού, όπως έχουν δείξει οι κατά καιρούς θέσεις τους, για τα διάφορα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής;
Με δυνάμεις που στο όνομα των κομματικών συμφερόντων δρουν αντιενωτικά ή και διασπαστικά στο συνδικαλιστικό ακόμη και στο φιλειρηνικό κίνημα; Που εξακολουθούν ομολογημένα ή μη, να είναι θιασώτες του μοντέλου του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και του σταλινισμού;
Σε μια εποχή που ο νεοφιλελευθερισμός και η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, που έχουν υπηρετηθεί από συντηρητικές αλλά και σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις, έχουν οδηγήσει σε σοβαρές αρνητικές συνέπειες και αδιέξοδα. Που η πολιτική του πολέμου δέχεται την καθολικότερη και εντονότερη αντίδραση των λαών στην ιστορία. Που στις συνειδήσεις των προοδευτικών πολιτών, η ιδεολογία και η πολιτική που συνδέονται με τα καθεστώτα του «υπαρκτού» έχει καταδικαστεί αμετάκλητα. Που μπροστά στα προβλήματα αναβιώνει ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και ενισχύεται η συντηρητικοποίηση στους λαούς, αλλά, ταυτόχρονα, γίνεται όλο και πιο κατανοητή η ανάγκη για κινητοποίηση στο πλαίσιο ενός νέου διεθνισμού.
Σε αυτή την εποχή ο δρόμος είναι ανοιχτός για τις ιδέες της σύγχρονης εναλλακτικής ανανεωτικής αριστεράς.
Το προσεχές Συνέδριο του ΣΥΝ πρέπει να γίνει σταθμός για το μέλλον του. Τα μέλη και οι φίλοι του, αριστεροί και προοδευτικοί πολίτες, αφείλουν να συζητήσουν δημιουργικά, ανοιχτά και δημοκρατικά για όλα τα μεγάλα προβλήματα και τις προοπτικές της αριστεράς και του ΣΥΝ στη χώρα μας.
Αν η πορεία προς το Συνέδριο περιοριστεί σε μια μάχη επικράτησης του ενός ή του άλλου υποψηφίου για την προεδρία ή, ακόμα χειρότερα, αν εκφυλιστεί σε μια μάχη μηχανισμών για τον έλεγχο της κομματικής σφραγίδας, μακριά από τα προβλήματα της κοινωνίας, τότε η συρρίκνωση και η περιθωριοποίησή του θα είναι δεδομένες.
Κατά τη γνώμη μας η πορεία προς το Συνέδριο και το ίδιο το Συνέδριο μπορούν και πρέπει να θέσουν τέρμα στις καταστάσεις ασταθούς ισορροπίας, να αποσαφηνίσουν τις θέσεις και το χαρακτήρα του κόμματος προς μια σύγχρονη, ανανεωτική, εναλλακτική κατεύθυνση. Να συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη του προγραμματικού λόγου του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, για μια σύγχρονη εναλλακτική αριστερά, με σαφή ευρωπαϊκό χαρακτήρα, με ξεκάθαρη καταδίκη του σταλινισμού και των σημερινών του εκδοχών, για μια δημοκρατική σοσιαλιστική προοπτική, με μετασχηματισμό του ΣΥΝ σε κόμμα των μελών του, με συμμετοχικό, κινηματικό πλουραλιστικό χαρακτήρα, που θα πάψει να ισορροπεί υπαρξιακά γύρω από το 3%.
Αυτό, πιστεύουμε, προσδοκούν τα μέλη του και οι αριστεροί πολίτες, αυτό ζητά και η ελληνική πραγματικότητα.
Εκτύπωση στις: 2024-04-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=218