Οι μπλόφες των ΗΠΑ και τα κέρδη της Ρωσίας στο ενεργειακό πόκερ
Γιώργος, Καπόπουλος
Ημερησία, 2007-11-24
Η αμερικανική σύσταση για διαφοροποίηση πηγών προμήθειας ενέργειας έχει γίνει πλέον μια καθιερωμένη εθιμοτυπική κίνηση κάθε φορά που είτε ανακοινώνεται μια πρόθεση κατασκευής ενός δικτύου αγωγών, είτε εγκαινιάζεται μια συγκεκριμένη διεθνής διαδρομή πετρελαίου ή φυσικού αερίου.
Καμιά έκπληξη δεν πρέπει, λοιπόν, να προκαλούν τα σχόλια του αρμόδιου υφυπουργού των ΗΠΑ, Σάμιουελ Μπόντμαν, στα εγκαίνια του ελληνοτουρκικού αγωγού φυσικού αερίου. Το ζήτημα βρίσκεται αλλού, γιατί η Ουάσιγκτον επιμένει στην καταγραφή μιας δυσαρέσκειας που έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής άκρως αναποτελεσματική: Οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. όχι μόνον δεν επηρεάζονται από τις συστάσεις, αλλά αποφεύγουν ακόμη και να διακινδυνεύσουν τη διαμόρφωση μιας κοινής ενεργειακής στρατηγικής απέναντι στη Μόσχα. Οι σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι πρόθυμες να θέσουν σκληρούς όρους για την πρόσβαση ξένων εταιρειών στα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου της Ρωσίας.
Αδύνατη η παρεμπόδιση και η παράκαμψη
Δεκαέξι χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, έχει καταστεί πλέον σαφές ότι δεν υπάρχει δυνατότητα παρεμπόδισης-παράκαμψης της Μόσχας στην αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου πετρέλαιο και φυσικό αέριο της Ρωσίας και της πρώην ΕΣΣΔ. Παρεμπόδισης σε ό,τι αφορά τη διέλευση του φυσικού αερίου από χώρες με σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις τους με τη Μόσχα -Ουκρανία, Πολωνία- και παράκαμψης σε ό,τι αφορά την προώθηση της παραγωγής των χωρών της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου με δίκτυα αγωγών που θα παρακάμπτουν τη Ρωσία. Ετσι, η διαρκής επιμονή των ΗΠΑ προς τους Ευρωπαίους για διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας έχει εξελιχθεί σε μια έκφραση δυσαρέσκειας χωρίς αντίκρισμα, για τον πολύ απλό λόγο ότι η προτεινόμενη διαφοροποίηση είναι αδύνατη.
Ο πετρελαιαγωγός Τσεϊχάν - Μπακού -που κατασκευάσθηκε χάρη στην επιμονή της αμερικανικής κυβέρνησης και παρά τους δισταγμούς των πετρελαϊκών εταιρειών- λειτουργεί στο 25% της δυνατότητας του, γιατί δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες πετρελαίου που θα τον καταστήσουν κερδοφόρο.
Το δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου Ναμπούκο -τμήμα του οποίου αποτελεί ο πρόσφατα εγκαινιασθείς ελληνοτουρκικός αγωγός- που προορίζεται να φθάσει στην Ιταλία και στην Κεντρική Ευρώπη θα είναι και αυτό προβληματικό αν δεν απορροφήσει μέρος της παραγωγής του Ιράν: Τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν είναι ανεπαρκή, ενώ το Τουρκμενιστάν ανακοίνωσε την Τρίτη 20 Νοεμβρίου ότι προχωρά στην κατασκευή μαζί με τη Ρωσία και το Καζαχστάν του περιφερειακού αγωγού της Κασπίας, που δεν θα αφήσει ποσότητες ικανές να τροφοδοτήσουν το Ναμπούκο.
Ηδη, η αγορά της Τουρκίας τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο της Ρωσίας μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Bluestream, ενώ η Γκαζπρόμ προχωρά στον σχεδιασμό και κατασκευή δικτύου που θα ξεκινά με τον παράλληλο υποθαλάσσιο αγωγό Southstream και μέσω Βουλγαρίας και Ελλάδας θα διακλαδίζεται προς Κεντρική Ευρώπη και Ιταλία, ντουμπλάροντας πλήρως τον Ναμπούκο.
Την Πέμπτη 22 Νοεμβρίου η Γκαζπρόμ υπέγραψε με την ιταλική εταιρεία ΕΝΙ συμβόλαιο για την κατασκευή του Southstream, δίνοντας έτσι στρατηγικό χαρακτήρα σε μια συνεργασία που ξεκίνησε με την κατασκευή του Bluestream. Ετσι, μέσω του κρατικού ενεργειακού κολοσσού ΕΝΙ, η Ιταλία δένεται και αυτή στην επιθετική ενεργειακή στρατηγική της Μόσχας.
Νέες ισορροπίες
Οι πολιτικές επιπτώσεις της ενέργειας
Τι σημαίνουν τα παραπάνω αθροιστικά:
Πρώτον, η οικονομική βιωσιμότητα του πετρελαιαγωγού Τσεϊχάν - Μπακού εξαρτάται από τη συνολική ισορροπία που θα διαμορφωθεί στις ενεργειακές σχέσεις Ρωσίας - Τουρκίας. Η επιλογή της Γκαζπρόμ να κατασκευάσει και δεύτερο υποθαλάσσιο αγωγό στη Μαύρη Θάλασσα δείχνει τη βούληση της Μόσχας να μην εξαρτάται από μια και μοναδική διαδρομή διέλευσης.
Δεύτερον, η βιωσιμότητα του Ναμπούκο, και πιο συγκεκριμένα του κλάδου Τουρκία - Ελλάδα - Ιταλία, εξαρτάται από την εισροή φυσικού αερίου από το Ιράν. Με τα σημερινά δεδομένα πρόκειται για μη ρεαλιστικό σενάριο και σε κάθε περίπτωση εξίσου -αν όχι περισσότερο- γεωπολιτικά επιζήμιο για τις ΗΠΑ από ότι η εξάρτηση από τη Ρωσία.
Τρίτον, ο πολλαπλασιασμός των δικτύων χωρίς ισοδύναμες εναλλακτικές πηγές προμήθειας δεν προσφέρει τίποτε ουσιαστικό στον ανταγωνισμό. Ρωσία και Ευρώπη έχουν πλέον μια σχέση ενεργειακής αλληλεξάρτησης που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
Βαλκάνια
Ευνοϊκή συγκυρία για την Αθήνα
Τέλος, τα δίκτυα αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου που κατασκευάζει η Ρωσία θα έχουν άμεσες γεωπολιτικές παρενέργειες: Εξισορροπούν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη την πρόσδεση στις ΗΠΑ μέσω διμερών συμφωνιών, αλλά και την πλήρη ένταξη στο ΝΑΤΟ. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Βουλγαρίας, που τόσο με τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη όσο και με τη χερσαία συνέχεια του Southstream θα έχει ως ζωτικό συμφέρον τις καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Οι παραπάνω εξελίξεις είναι άκρως ευνοϊκές για την Αθήνα: Πρώτον, και οι δύο εναλλακτικές, και ανταγωνιστικές διαδρομές αγωγών θα διέρχονται από την ελληνική επικράτεια και δεύτερον δημιουργούνται οι προϋποθέσεις η ευρωατλαντική ένταξη των βορείων γειτόνων μας να μην παράγει ένταση στις σχέσεις με τη Ρωσία.
Συνέπειες
Ευρασιατική σύγκλιση ή μεγάλη ανατροπή
Αργά ή γρήγορα, οι γεωπολιτικές επιπτώσεις της ενεργειακής αλληλεξάρτησης της Μόσχας με την Ε.Ε. θα γίνουν αισθητές: Μπορεί η βόρεια και η νότια παράκαμψη των δυστροπούντων χωρών της πρώην ΕΣΣΔ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας να γίνεται με διμερείς συμφωνίες, η κατάσταση, όμως, πραγμάτων που διαμορφώνεται θα επηρεάσει συνολικά τις σχέσεις των δύο πλευρών: Μεταξύ Ε.Ε. και Ρωσίας θα υπάρξει μια δυναμική συνολικής προσέγγισης πιο ισχυρή από αυτήν που συντηρεί σήμερα τη διατλαντική σχέση.
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2215