Οικονομική κάμψη και πληθωρισμός εντείνονται στις δύο όχθες του Ατλαντικού
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2008-02-03
Η μείωση της απασχόλησης στις ΗΠΑ και ο πληθωρισμός ρεκόρ 3,2% στην Ευρωζώνη ήσαν τα δύο νέα στοιχεία της περασμένης εβδομάδας που ενισχύουν την εντύπωση ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες εισέρχονται σε περίοδο στασιμοπληθωρισμού.Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις του Οκτωβρίου για τη μεγέθυνση σε Αμερική και Ευρώπη, από τις Βρυξέλλες ανακοινώθηκε χειροτέρευση στις εκτιμήσεις επιχειρήσεων και καταναλωτών τον Ιανουάριο. Αλλά, αν η αμερικανική πολιτική δυναμώνει τα πυρά της απέναντι στον κίνδυνο της ύφεσης ξαναμειώνοντας τα επιτόκια, στην Ευρώπη, όπου πάντως η εικόνα διατηρείται σαφώς καλύτερη, βρισκόμαστε ακόμα στο "βλέποντας και κάνοντας".
Αυτήν την τακτική, που είχε καθιερώσει ο πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Βιμ Ντούιζενμπεργκ (στα αγγλικά: wait and see), πιθανολογείται ότι θα ακολουθήσει και στην επόμενη σύνοδό της η ΕΚΤ την ερχόμενη Πέμπτη. Ιστορικά, βέβαια, ένας πληθωρισμός 3,2% δεν μπορεί να θεωρηθεί δραματικά υψηλός, κάθε άλλο. Ο Ιανουάριος είναι όμως ο πέμπτος συνεχόμενος μήνας που η ετήσια άνοδος του δείκτη τιμών καταναλωτή απέχει από τον στόχο της σταθερότητας των τιμών όπως τον ορίζει η Τράπεζα ("πλησίον αλλά κάτω από 2%"), σημειώνοντας μάλιστα, μικρή έστω, αύξηση (3,2% έναντι 3,1% του Δεκεμβρίου) στο υψηλότερο επίπεδο από το 1997 που πρωτοκαταρτίσθηκε ο δείκτης για την Ευρωζώνη.
Η προχθεσινή απόφαση του Οργανισμού των Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών να μην αυξήσουν τις παραγόμενες ποσότητες, ακόμα και αν οι τιμές ξεπεράσουν πάλι τα 91 δολάρια το βαρέλι, προοιωνίζεται νέες ανατιμήσεις. Στον ανερχόμενο πληθωρισμό μαζί και με ανησυχίες για την απασχόληση αποδίδεται εξάλλου η χειροτέρευση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών που καταγράφεται τον Ιανουάριο στην έρευνα οικονομικής συγκυρίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μετά όμως την πρωτοφανή μείωση του αμερικανικού κεντρικού επιτοκίου κατά 1,25% μέσα σε οκτώ μέρες μόλις (κατά 0,75% στις 22.1 και κατά άλλο 0,5% στις 30.1), το οποίο είναι πλέον 3%, και με τις δυσμενείς νεότερες προβλέψεις για τη μεγέθυνση στην Ευρωζώνη, 1,6% το 2008 (από 2,6% πέρυσι), σύμφωνα με το ΔΝΤ, φθίνοντας σε 1,3% το τελευταίο τρίμηνο του έτους, δύσκολα θα αποφάσιζε η ΕΚΤ να ανεβάσει το δικό της επιτόκιο από το συγκριτικά υψηλό ισχύον 4%.
Έμμεσα αποτρεπτικές ήσαν άλλωστε και οι τελευταίες δηλώσεις των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, με τον πρόεδρο της Ευρωομάδας Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να επιμένει ότι η τωρινή έξαρση στις τιμές θα αποδειχθεί παροδική: "θα απορροφηθεί και στη διάρκεια του έτους θα επανέλθουμε στην ομαλότητα", είπε. Αναλυτές εκτιμούν ότι και η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε μείωση επιτοκίου, αλλά αργότερα, ίσως τον Ιούνιο, όταν η επιβράδυνση θα γίνεται πιο αισθητή.
Τον Ιανουάριο οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων παρουσίασαν επιδείνωση σε όλους τους τομείς (βιομηχανία, υπηρεσίες, κατασκευές, λιανικό εμπόριο), ενώ δυσμενέστερες διαμορφώθηκαν και οι προβλέψεις τους για την απασχόληση το επόμενο τρίμηνο. Η ανεργία στην Ευρωζώνη διατηρήθηκε τον Δεκέμβριο σταθερή: 7,2% όπως και τον Νοέμβριο, σύμφωνα με την Eurostat.
Η χώρα μας, που καθυστερεί να ενημερώσει για τα δικά μας στοιχεία, εμφανίζει ανεργία 8,2% τον Σεπτέμβριο (πρόκειται για εποχικά προσαρμοσμένο ποσοστό, ελαφρά υψηλότερο από το 7,9% που ανακοινώθηκε εδώ), αξίζει όμως να σημειωθεί ότι δεν έρχεται πλέον πρώτη: φαίνεται να την ξεπερνά η Ισπανία, όπου ύστερα από θεαματική μείωση τα τελευταία χρόνια, η ανεργία ακολουθεί και πάλι ανοδική πορεία φθάνοντας 8,6% το Δεκέμβριο, καθώς η χώρα δοκιμάζεται από σοβαρή κάμψη στον τομέα των κατοικιών. Την αύξηση αυτή, μαζί με την πρωτιά στον πληθωρισμό (4,4%), εκμεταλλεύεται εκεί το Λαϊκό Κόμμα για να πλήξει τη σοσιαλιστική κυβέρνηση Θαπατέρο ενόψει των εκλογών το Μάρτιο.
Απεργίες στη Γερμανία
Φθίνουσα πορεία, αντίθετα, συνεχίζει η ανεργία στη Γερμανία: 7,8% το Δεκέμβριο, πέφτοντας, σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία, κι άλλο τον Ιανουάριο. Κατά κανόνα πάντως παρατηρείται χρονική υστέρηση έως ότου μια κάμψη στην οικονομική μεγέθυνση να περάσει στην απασχόληση.
Προχθές ήταν "μέρα απεργίας" στη Γερμανία: Αυξήσεις 8% και μείωση χρόνου εργασίας για τους εργαζόμενους μεγάλης ηλικίας διεκδικεί το συνδικάτο του μετάλλου με την απεργία 85.000 εργαζομένων στη χαλυβουργία, ενώ σε προειδοποιητικές απεργίες κατέβηκαν εργαζόμενοι στην ενέργεια, στο λιανικό εμπόριο και στις αστικές συγκοινωνίες του Βερολίνου.
Έμμεση στήριξη στο αίτημα για καλύτερες συλλογικές συμβάσεις έδωσε με δηλώσεις της η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ τονίζοντας ιδίως την υστέρηση στην Ανατολική Γερμανία, όπου ισχύουν ακόμα κάποιες συμβάσεις από το 1994. Αναγνώρισε ότι επιβάλλεται η καθιέρωση κατωτάτων αμοιβών σε ορισμένους κλάδους, όχι όμως στην εθνική οικονομία συνολικά.
Πέρα από καλύτερες συλλογικές συμβάσεις και τη θέσπιση κατώτατων μισθών, για την τόνωση της οικονομίας η γερμανική συνομοσπονδία DGB διεκδικεί επίσης να αυξηθούν οι δημόσιες επενδύσεις στις συγκοινωνίες, την ανακαίνιση κτηρίων και στην παιδεία, τονίζοντας ότι ως ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκονται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ύφεση υποδηλώνει η μείωση της απασχόλησης στις ΗΠΑ
Κατά 17.000 μειώθηκαν τον Ιανουάριο οι απασχολούμενοι στις ΗΠΑ, όπως ανακοίνωσε προχθές το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ. Η μείωση ήταν αποτέλεσμα της φθίνουσας δραστηριότητας στις κατασκευές και στη βιομηχανία. Απώλεια θέσεων εργασίας στην αμερικανική οικονομία σημειώνεται για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2003. Το ποσοστό ανεργίας δεν ανέβηκε, ήταν 4,9% έναντι 5% το Δεκέμβριο, αλλά αυτό οφείλεται στη μείωση των καταγραφομένων στο εργατικό δυναμικό.
Η υποχώρηση της απασχόλησης, η οποια δεν αναμενόταν, θεωρείται ισχυρή ένδειξη ότι οι ΗΠΑ εισέρχονται σε οικονομική ύφεση. Μείωση δείχνουν άλλωστε και οι πραγματικοί μισθοί: το μέσο ωρομίσθιο αυξήθηκε τον Ιανουάριο κατά 3,7% έναντι του Ιανουαρίου του 2007, όταν η ετήσια άνοδος του δείκτη τιμών καταναλωτή το Δεκέμβριο ήταν 4,1% για όλους τους κατοίκους των πόλεων και 4,3% για τους μισθωτούς.
Σύμφωνα με τις πρώτες επίσημες εκτιμήσεις, το πραγματικό ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξήθηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2007 με ετήσιο ρυθμό 0,6% (κατακόρυφη πτώση από το 4,9% του θερινού τριμήνου), κατεβάζοντας το ρυθμό για ολόκληρο το έτος στο 2,2%. Ιδιαίτερα μεγάλη ήταν το τελευταίο τρίμηνο η ετήσια μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων, 10,2%, λόγω της εντεινόμενης μείωσης στις κατοικίες κατά 23,9%. Οι καταναλωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 2%.
Αγνοώντας τους αριθμούς του κυβερνητικού Γραφείου Οικονομικής Ανάλυσης (δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη 30.1), το ΔΝΤ στις αναθεωρημένες του προβλέψεις εκτιμούσε ηπιότερη την επιβράδυνση στις ΗΠΑ, με μεγέθυνση 2,6% το τελευταίο τρίμηνο, και ανέμενε ένα μέσο ρυθμό 1,5% για την αύξηση του αμερικανικού ΑΕΠ φέτος, που θα έπεφτε βαθμιαία σε 0,8% το τελευταίο τρίμηνο του 2008. Επαινούσε πάντως ως ορθή τη μείωση του επιτοκίου από τη Fed.
Υπό αίρεση η ορθοδοξία
Γύρω από τα μακροοικονομικά μέτρα που λαμβάνονται στις ΗΠΑ, επιθετική μείωση επιτοκίων και δημοσιονομική τόνωση, διεξάγεται ωστόσο έντονη διεθνής συζήτηση μεταξύ των οικονομολόγων. Στο βαθμό που η παρούσα κρίση έχει στη ρίζα της την εξαφάνιση της αποταμίευσης στην αμερικανική οικονομία, την εξωτερική της ανισορροπία και τις συνακόλουθες "φούσκες", ενδεχόμενη επιτυχία των μέτρων απλώς θα αναπαραγάγει την ίδια εύθραυστη, μη βιώσιμη κατάσταση, υποστηρίζουν πολλοί.
"Μια αποτελεσματική προσαρμογή στην ανισορροπία της αμερικανικής υπερκατανάλωσης (και της κινεζικής υποκατανάλωσης) με τρόπο που να μην υπονομεύει τη μακροχρόνια μεγέθυνση θα έπρεπε να βασίζεται στην αντιστάθμιση της μείωσης της αμερικανικής κατανάλωσης με μιαν αύξηση των εγχώριων επενδύσεων και της κατανάλωσης στο εξωτερικό. Όχι στο να δίνουμε στον Αμερικανό καταναλωτή περισσότερο σκοινί για να κρεμαστεί".
Αυτό γράφει ο Ρικάρντο Χάουσμαν, διευθυντής του Κέντρου για τη Διεθνή Ανάπτυξη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, θεωρώντας ότι μια ύφεση στις ΗΠΑ θα μπορούσε να λειτουργήσει εξυγιαντικά. Υπέρ της αύξησης της ζήτησης στον υπόλοιπο κόσμο επιχειρηματολογεί σε μια πρώτη προσεκτική αλλά ενδιαφέρουσα παρέμβασή του και ο προερχόμενος από το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα νέος γενικός διευθυντής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν. Αρκετοί, όπως και οι New York Times σε κύριο άρθρο τους, προβάλλουν ως εξίσου σημαντική την επιβολή κανόνων και αποτελεσματικής εποπτείας στο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Κάποιοι, τέλος, αμφισβητούν πλέον την ορθοδοξία των αγορών.
"Η κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων subprime (των φτωχών) και η εξάπλωσή της στις αγορές κεφαλαίων είναι ο πρώτος γνήσιος ενδογενής κλονισμός στο δυτικό χρηματοοικονομικό σύστημα αφότου ολοκληρώθηκε η μετάβαση από την κεϋνσιανή στη μετακεϋνσιανή εποχή μακροοικονομικής πολιτικής", γράφει ο καθηγητής Ρόμπερτ Σκιντέλσκι.
Εντοπίζοντας ως κύριο χαρακτηριστικό της τη "φυγή προς το χρήμα" σημειώνει: "Προφανώς ένα τραπεζικό σύστημα που απαιτεί περιοδικές ανακεφαλαιοποιήσεις από τον φορολογούμενο και μια οικονομία που χρειάζεται περιοδική δημοσιονομική τόνωση, δεν ανταποκρίνονται στις αρχές της υπόθεσης για τις αποτελεσματικές αγορές. Οπότε πώς πάμε παρακάτω;" ρωτάει.
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2343