Καλές και κακές επεμβάσεις
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Ελευθεροτυπία, 2004-07-28
Την περασμένη εβδομάδα ο Τόνι Μπλερ έκανε κάτι... που κατά κανόνα αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι: μας θύμισε την επέμβαση στο Ιράκ. Το έκανε όμως με τρόπο έμμεσο, για να δείξει ότι τα κίνητρά του είναι και ήταν πάντα αλτρουιστικά. Συγκεκριμένα, ο Βρετανός πρωθυπουργός δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να στείλει στο Σουδάν στρατιωτικές δυνάμεις επειδή, όπως είπε, αισθάνεται το βάρος μιας ηθικής υποχρέωσης. Στην επαρχία Νταρφούρ, ως γνωστόν, η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Δεκάδες χιλιάδες οι νεκροί και ένα εκατομμύριο οι πρόσφυγες, που η ζωή τους κρέμεται από τη λεπτή κλωστή της ξένης βοήθειας η οποία φτάνει με το σταγονόμετρο. Οι ειδικοί προειδοποιούν για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή των τελευταίων χρόνων. Κάτι πρέπει να γίνει και σύντομα.Το αν τελικά θα στείλει στρατό ο Μπλερ και πόσο αποτελεσματικός θα αποδειχθεί, δεν το γνωρίζουμε. Αν κρίνει κανείς από μετέπειτα δηλώσεις του, μάλλον το ξανασκέφτεται. Το στόχο του όμως τον πέτυχε. Δηλαδή να υποβάλει την ιδέα ότι οι ισχυροί έχουν ηθικές υποχρεώσεις τις οποίες οφείλουν να εκπληρώσουν, θυσιάζοντας ανθρώπους και χρήματα για να προστατεύσουν αφιλοκερδώς τους ανά την υφήλιο αδικημένους και τους κατατρεγμένους. Αυτό μετράει, η καλή τους πρόθεση.
Τι σημασία έχει αν είπαν ψέματα για το Ιράκ, αν εξαπάτησαν την κοινή γνώμη και το Κοινοβούλιο; Τι σημασία έχει αν άρχισαν και οι ίδιοι να βασανίζουν ή αν σήμερα η κατάσταση είναι πολύ πιο επικίνδυνη από πριν; Το σημαντικό είναι ότι πράξαμε το καθήκον μας και γκρεμίσαμε έναν τύραννο, επαναλαμβάνει μονότονα ο Μπλερ όποτε τον στριμώχνουν.
Πέρα όμως από τις κουτοπονηριές ενός πολιτικού που προσπαθεί μάταια να απαλλαγεί από την ετικέτα του ψεύτη, τίθενται και κάποια γενικότερα ερωτήματα: μήπως ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας αποτελεί πρόφαση για απραξία, ενώ διαπράττονται φρικώδη εγκλήματα; Μήπως η τυπολατρική προσήλωση στους κανόνες δεν μας απαλλάσσει από την ηθική υποχρέωση να συνδράμουμε τους συνανθρώπους μας;
Οσοι διατυπώνουν τέτοιου είδους ερωτήματα, μνημονεύουν πάντα τη Ρουάντα και το Κόσοβο. Ας δούμε τι συνέβη στις δύο αυτές περιπτώσεις. Για τη Ρουάντα ευθύνεται ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας ή η κυριαρχία των ισχυρών; Οι ΗΠΑ έκαναν τα πάντα για να σταματήσουν τη σφαγή, αλλά δεν μπόρεσαν να παρέμβουν γιατί τους εμπόδισαν οι κανονισμοί; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Απλούστατα όλοι αδιαφόρησαν, μέχρις ότου ήταν πολύ αργά για να γίνει οτιδήποτε. Στο Κόσοβο τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά, αλλά όχι πολύ. Ναι, η Ρωσία απείλησε με βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Είμαστε όμως σίγουροι ότι οι Αμερικανοί εξάντλησαν τα ισχυρά μέσα πίεσης που είχαν στη διάθεσή τους για να τη μεταπείσουν; Και γιατί επέμειναν στο διαβόητο μυστικό πρωτόκολλο στο Ραμπουγέ, το οποίο όχι μόνον ο Μιλόσεβιτς, αλλά οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του, δεν θα μπορούσε να υπογράψει;
Ο,τι και να συνέβη όμως στη Ρουάντα και το Κόσοβο, δεν είναι δυνατό να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να προκύψει μια κατάσταση όπου ουδείς θα δικαιούται να παρέμβει για να προλάβει ένα έγκλημα το οποίο όντως διαπράττεται. Τι γίνεται τότε; Αν η απάντηση είναι να βρεθούν οι μηχανισμοί και οι διαδικασίες που θα επιτρέπουν στη διεθνή κοινότητα να εκπληρώνει τις ηθικές υποχρεώσεις της παρακάμπτοντας την εθνική κυριαρχία, τότε μπορώ να φανταστώ τον Μπλερ και τον Μπους να δηλώνουν αναδρομικά δικαιωμένοι. Θα έχουν όμως παραβλέψει την εξής σημαντική λεπτομέρεια: ανάμεσα στο να επιτρέπεται υπό όρους ένα μέτρο και στο να εφαρμόζεται σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, μεσολαβεί χάσμα τεράστιο. Παράδειγμα: σε όλα τα δημοκρατικά Συντάγματα προβλέπεται η αναστολή ορισμένων ελευθεριών όταν η πατρίδα κινδυνεύει. Το ξέρουμε και το δεχόμαστε. Δεν υπάρχει όμως δικτάτορας που να μην επικαλέστηκε τον κίνδυνο κατά της πατρίδας για να αναστείλει τις δημοκρατικές ελευθερίες, προς όφελός του φυσικά.
Εδώ βρίσκεται το τρωτό σημείο της άποψης ότι οι διεθνείς κανόνες και το Συμβούλιο Ασφαλείας παρακάμφθηκαν για λόγους ανωτέρας ηθικής βίας. Αυτό που συνέβη σε κάποιο μέτρο στο Κόσοβο και αποδείχθηκε πέρα από κάθε αμφιβολία στο Ιράκ, ήταν ότι η μόνη υπερδύναμη στον κόσμο, με πρόσχημα την ηθική, εξυπηρέτησε τα δικά της συμφέροντα. Φυσικά έτσι απαλλαχθήκαμε από τον Σαντάμ (και τον Μιλόσεβιτς κι ας τον κλαίνε οι θαυμαστές του στην Ελλάδα). Αλλά η ιδέα ότι άνθρωποι σαν τον Ράμσφελντ και τον Τσένι έχαναν τον ύπνο τους επειδή ο Σαντάμ τυραννούσε το λαό του ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια του γελοίου. Εξίσου γελοία είναι η προσπάθεια του Μπλερ να μας πείσει ότι τα κίνητρά του παραμένουν ανθρωπιστικά και ανιδιοτελή.
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=235