Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Τι έχει και τι δεν έχει η "δική μου" Αριστερά

Λεωνίδας, Λουλούδης

Ελευθεροτυπία, 2004-08-06


Να ομολογήσω από την αρχή ότι έχω μεγάλη δυσκολία να απαντήσω σε ερωτήματα περί «Αριστεράς» γενικώς. Ο λόγος είναι ολοφάνερος. Δεν υπάρχει μία αδιαίρετη οντότητα, ένα συλλογικό πολιτικό υποκείμενο που θα μπορούσαμε χωρίς σοβαρή προσυνεννόηση να ονομάσουμε «Αριστερά». Αν μιλάμε, αρκετά συχνά, για την «Αριστερά» αυτό, γίνεται χάριν ευκολίας και συνήθως για να υποστηριχθεί η παρουσία ενός άλλου πλάσματος, στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος, η αποκαλούμενη «Δεξιά».

Ακριβέστερα, δεν πρόκειται περί ευκολίας, ιδιαίτερα όταν προβάλλονται απαιτήσεις αναλυτικού λόγου, αλλά περί ιδιοτέλειας διπλής κατεύθυνσης. Οσοι μιλούν γενικώς για Αριστερά, διευκολύνονται να αποκρύψουν τον μακρύ δρόμο που έχει διανύσει, μέσα από συγκρούσεις, σχίσματα, συναινέσεις, ένας πολιτικός χώρος ο οποίος, υποτίθεται, κάποτε-πότε άραγε;- υπήρξε ομόφωνος και ενιαίος.

Κατ’ αναλογία, όσοι μιλούν απλώς για Δεξιά είτε διευκολύνονται να ενισχύσουν τα τείχη που χωρίζουν τις ακροδεξιές θέσεις από τις ιδεολογικές μετατοπίσεις του συντηρητικού χώρου προς το κέντρο είτε ενδιαφέρονται, απλώς, να ενισχύσουν τα θανατηφόρα, για μια ορισμένη Αριστερά, ακροδεξιά σύνδρομα. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, θα ήθελα να πω δυο λόγια γι’ αυτή την τελευταία Αριστερά, η κατάσταση και το μέλλον της οποίας με ενδιαφέρει όχι ως οπαδό της, αλλά ως αριστερό.

Η «δική μου» Αριστερά, λοιπόν, διαθέτει ιστορία και ταυτότητα. Το αποδεικνύει η τριακονταπενταετής διαδρομή της. Από τη ρήξη με το σοβιετικό καθοδηγητικό κέντρο και τη διάσπαση του ενιαίου ΚΚΕ, στο ΚΚΕ Εσωτερικού και τους περί αυτό ανέντακτους, στην Ελληνική Αριστερά και, μέχρι σήμερα, στον Συνασπισμό. Ενα περιπετειώδες οδοιπορικό στην κόψη του ξυραφιού, σε κατάσταση πολιορκίας: Δικτατορία, Κυπριακό, Μεταπολίτευση, τριτοκοσμικός λαϊκισμός και, εν τέλει, καθεστωτικός, διαπλεκόμενος «εκσυγχρονισμός», αντιδεξιάς κοπής. Οπλισμένη με σημαντικές θεωρητικές επεξεργασίες για τον ρόλο του κράτους, τη σημασία τής (αντιπροσωπευτικής και της άμεσης) δημοκρατίας ως προϋπόθεσης του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού και τη δυναμική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αυτή η Αριστερά είχε όλες τις δυνατότητες να επιτύχει πολιτικά. Ομως, δεν τα κατάφερε.

Επέζησε σαν παραγωγός ιδεών, αλλά απέτυχε σαν πρόταση εξουσίας. Δεν είναι εύκολο, σε ένα τόσο σύντομο κείμενο να αναλυθούν οι δομικοί και οι συγκυριακοί λόγοι αυτής της αποτυχίας. Ας πούμε, εντελώς αποφθεγματικά, ότι η επικράτηση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας παγκοσμίως δεν άφηνε πολλά περιθώρια επιβίωσης στις μειονότητες ενός «άλλου» οράματος για τον καλύτερο των δυνατών κόσμων.

Οχι ότι έλειψαν οι υποκειμενικές αδυναμίες. Κάθε άλλο. Ισως, επειδή οι νοοτροπίες αλλάζουν με εξαιρετική βραδύτητα, όπως μας διδάσκουν οι μείζονες ιστορικοί αυτού του χώρου (και της χώρας), οι ρηξικέλευθες ιδέες δεν «έπιασαν τόπο». Τις αδιαμφισβήτητες θεωρητικές καινοτομίες υπονόμευσαν, στην πράξη, τα τραυματικά βιώματα του πολεμικού κομμουνισμού και της δεξιάς (κυριολεκτικά, τότε) τρομοκρατίας, όπως και η αναπαραγωγή, έστω και σε ηπιότερη μορφή, των κακώς κειμένων τού, κατ’ ευφημισμόν, «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού».

Οτι οι ηγεσίες δεν ήταν στο ύψος των περιστάσεων είναι βέβαιο, αλλά αυτό αποτελεί σύμπτωμα, όχι αίτιο της παθολογίας. Επικράτησαν, στις πιο καθοριστικές στιγμές (1968, 1974, 1981, 1987-89, 1996, 2004), οι αγκυλώσεις του παρελθόντος, η νοσταλγία του ενιαίου κόμματος, οι ατέλειωτες ευκαιριακές ταλαντεύσεις στο αριστερό-δεξιό εκκρεμές. Παρά και σε πείσμα του (πανταχόθεν διακηρυσσόμενου) σεβασμού στα προαναφερθέντα διαφοροποιητικά στοιχεία της ιδρυτικής ιδεολογικοπολιτικής ταυτότητας. Σε αυτό το κόμμα των αριστερών διανοουμένων, θριάμβευσε ο πιο τυφλός και άτσαλος εμπειρισμός.

Αποκορύφωμα αυτής της σύγχυσης είναι ο σημερινός, αριστερός, οικολογικός, κινηματικός, ριζοσπαστικός, πολυτασικός Συνασπισμός. Ή όπως ευφυώς λέγεται: πολλά κόμματα σε συσκευασία ενός. Ο κόσμος του, τηρουμένων των αναλογιών, δεν είναι ευάριθμος. Περίπου 250.000 νοματαίοι, μεσαίας και ανώτερης μόρφωσης, παρακολουθούν, την επαύριο μιας νέας εκλογικής αποτυχίας, ακόμη μια διαμάχη για την ηγεσία του κόμματος. Τι θα προκύψει; Ουδείς γνωρίζει και ελάχιστοι ελπίζουν. Ενα ερώτημα είναι αν υπάρχει η θέληση επαν-εξοικείωσης με τις πολιτικές αρχές και τα εργαλεία της Ανανεωτικής Αριστεράς της Μεταπολίτευσης, η δυναμική των οποίων ουδέποτε δοκιμάστηκε, με συνέπεια και τόλμη, στην πράξη.

Το δεύτερο ερώτημα είναι σκληρότερο. Είναι ικανή αυτή η επιστροφή να εμπνεύσει σήμερα, και ποιους; Στο «τρίγωνο των Βερμούδων», την τηλεοπτική δημοκρατία, τον ευδαιμονικό καταναλωτισμό και την «ευέλικτη απασχολησιμότητα» των νεόπτωχων στρωμάτων, είναι ζήτημα αν επιπλεύσουν ακόμη και τα ανθεκτικότερα σκαριά που «θα» ναυπηγήσει το μέλλον.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=242