Ο νέος πυρηνικός κίνδυνος
Joschka, Fischer
Ρroject Syndicate/Ιnstitut for Ηuman Sciences, Το Βήμα, 2008-04-05
Oι άνθρωποι συνήθως δεν δίνουν σημασία σε κινδύνους μη ορατούς. Εχουν την τάση να αντιδρούν μόνον όταν καεί η γούνα τους. Οταν όμως πρόκειται για κινδύνους πυρηνικούς, αυτή η παιδική συμπεριφορά δεν μας γλιτώνει.
Κατ΄ αρχάς, το παλαιό φόβητρο των πυρηνικών αντιποίνων, το οποίο έχει επιβιώσει του Ψυχρού Πολέμου κυρίως στις ΗΠΑ και στη Ρωσία, περικλείει ακόμη και σήμερα πλήθος επικίνδυνων παραγόντων. Σε αυτό η διεθνής κοινότητα μπορεί να μη δίνει τη δέουσα σημασία, παρ΄ όλα αυτά όμως ο κίνδυνος είναι υπαρκτός.
Βέβαια, μέσα στη δεκαετία του ΄90 ΗΠΑ και Ρωσία περιόρισαν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια από τις 65.000 στις 26.000 όπλα. Ακόμη όμως και αυτός ο αριθμός είναι ασύλληπτος, καθώς υπερβαίνει κατά πολύ τα απαιτούμενα για ενδεχόμενη πυρηνική ανάσχεση επίπεδα. Και σα να μην έφτανε αυτό, υπάρχουν άλλα 1.000 πυρηνικά όπλα στην κατοχή άλλων πυρηνικών κρατών.
Πρόσθετες ανησυχίες δημιουργεί το γεγονός ότι ο κόσμος ετοιμάζεται να εισέλθει σε μια νέα πυρηνική εποχή, η οποία προμηνύεται ακόμη πιο επικίνδυνη αλλά και πιο δαπανηρή από τον Ψυχρό Πόλεμο, κατά τη διάρκεια του οποίου ήταν εξασφαλισμένη η αλληλοκαταστροφή των υπερδυνάμεων (ΜΑD). Ηδη στο περίγραμμα αυτής της νέας πυρηνικής εποχής διακρίνονται:
- Ο σύνδεσμος μεταξύ τρομοκρατίας και πυρηνικών όπλων.
- Η Βόρεια Κορέα εξοπλισμένη με πυρηνικά.
- Ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου στη Μέση Ανατολή λόγω του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
- Ο νεόκοπος προσδιορισμός της κρατικής κυριαρχίας ως «πυρηνικής κυριαρχίας», συνοδευόμενος από ραγδαία αύξηση των μικρών και μεσαίου μεγέθους πυρηνικών κρατών. - Το ενδεχόμενο κατάρρευσης της δημόσιας τάξης στο πυρηνικό Πακιστάν.
- Η λαθραία διακίνηση στρατιωτικής πυρηνικής τεχνολογίας.
- Η νόμιμη διάδοση της πυρηνικής τεχνολογίας και η αύξηση του αριθμού των κρατών που χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς, δημιουργώντας προδιάθεση για «στρατιωτικές παρεκτροπές».
- Η πυρηνικοποίηση του Διαστήματος, που δίνει το έναυσμα για έναν νέο ανταγωνισμό εξοπλισμών ανάμεσα στις μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις.
Σημαίνοντες πολιτικοί ηγέτες, κατά κύριο λόγο στις δύο μεγαλύτερες πυρηνικές δυνάμεις, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, έχουν πλήρη συναίσθηση των κινδύνων, τόσο αυτών που υπάρχουν σήμερα όσο και αυτών που διαφαίνονται στο μέλλον. Παρ΄ όλα αυτά, δεν κάνουν τίποτε για την αντιμετώπιση ή την εξουδετέρωσή τους. Ισα ίσα, η κατάσταση επιδεινώνεται.
Ζωτικά υπόβαθρα των προσπαθειών για τον έλεγχο των εξοπλισμών και τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων είτε καταστρέφονται (όπως συνέβη με τη Συνθήκη Αντιβαλλιστικών Πυραύλων ΑΒΜ) είτε αποδυναμώνονται (όπως συνέβη με τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Οπλων, ΝΡΤ). Την ευθύνη για αυτή την κατάσταση φέρει κατά κύριο λόγο η κυβέρνηση Μπους. Καταργώντας τη Συνθήκη ΑΒΜ αποδυνάμωσε τα διεθνή συστήματα ελέγχου των πυρηνικών όπλων και σαν να μην έφτανε αυτό δείχνει πλήρη αδράνεια εν όψει της επικείμενης κατάρρευσης και της ΝΡΤ. Προϊόντος του 21ου αιώνα, η διάδοση στρατιωτικής πυρηνικής τεχνολογίας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους που απειλούν την ανθρωπότητα, ιδίως αν πέσει η τεχνολογία αυτή σε χέρια τρομοκρατών. Η χρήση πυρηνικών όπλων από τρομοκράτες δεν θα προκαλέσει μόνον τραγωδία θυμάτων. Θα δώσει αφορμή και για αλλαγή νοοτροπίας - ο κόσμος πιο εύκολα θα μπορούσε να αποτολμήσει έναν πυρηνικό πόλεμο, με αποτέλεσμα να ζωντανέψει ο εφιάλτης.
Εξίσου επικίνδυνος είναι και ο επαναπροσδιορισμός της κρατικής κυριαρχίας, διότι δεν συμβάλλει απλώς στη δημιουργία μεγάλου αριθμού μικρών αλλά πολιτικώς ασταθών πυρηνικών δυνάμεων. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να περάσουν τα πυρηνικά σε χέρια τρομοκρατών. Το Πακιστάν δεν θα ήταν, στην περίπτωση αυτή, μοναδικό κρούσμα.
Για την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου και όλων των άλλων που εγκυμονεί η πυρηνική εποχή απαιτείται επειγόντως η ανάπτυξη μιας διεθνούς πρωτοβουλίας για την ανανέωση και τη βελτίωση των διεθνών μηχανισμών ελέγχου υπό την εποπτεία αμφοτέρων των μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων. Για να είναι αποτελεσματικός ο αφοπλισμός, το σήμα πρέπει να προέλθει από την κορυφή- τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Ως εκ τούτου, αυτό που προέχει είναι να καταστεί σαφής η πρόθεση των πυρηνικών δυνάμεων για αφοπλισμό, όπως προβλέπεται στη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Οπλων.
Θεμέλιο της συνθήκης αυτής (η ΝΡΤ αποτέλεσε λίκνον ειρήνης για διάστημα μεγαλύτερο των τριών δεκαετιών) είναι η πολιτική συμφωνία ανάμεσα σε πυρηνικά και μη πυρηνικά κράτη. Τα μη πυρηνικά δεσμεύονται να μην αποκτήσουν πυρηνικά όπλα, ενώ τα πυρηνικά δεσμεύονται να καταστρέψουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια. Δυστυχώς, μόνον το πρώτο σκέλος αυτής της συμφωνίας εφαρμόζεται (έστω και ατελώς), ενώ το δεύτερο παραμένει ανεκπλήρωτο.
Η ΝΡΤ είναι εκ των ων ουκ άνευ και χρειάζεται επειγόντως αναθεώρηση. Και όμως αυτό το ουσιαστικό εργαλείο-φραγμός στη διάδοση των πυρηνικών όπλων βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Η τελευταία Διάσκεψη Αναθεώρησης που έγινε στη Νέα Υόρκη το 2005 κατέληξε χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Το σημαντικότερο μειονέκτημα της ΝΡΤ είναι πλέον ορατό στην αντιδικία του Ιράν με το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ: η συνθήκη επιτρέπει την ανάπτυξη όλων των πυρηνικών που θεωρούνται απαραίτητα για πολεμική χρήση- ιδίως την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου- υπό τον όρο ότι δεν θα συνυπάρχει πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικών όπλων. Αυτός ο όρος όμως δεν αποτελεί εγγύηση ασφαλείας, διότι στις χώρες που αρχίζουν να εφαρμόζουν την πυρηνική ενέργεια αρκεί μια απλή πολιτική απόφαση για να αλλάξει η χρήση και από ειρηνική να γίνει πολεμική.
Η περί τα πυρηνικά αντιπαράθεση με το Ιράν φέρνει επί τάπητος και ένα ακόμη επίμαχο ζήτημα: την άνευ διακρίσεων και περιορισμών πρόσβαση στην πυρηνική τεχνολογία. Για να λυθεί το πρόβλημα αυτό απαιτείται διεθνοποίηση της πρόσβασης στην πυρηνική τεχνολογία για ειρηνικούς σκοπούς. Επιπλέον πρέπει να τελειοποιηθούν οι όροι ασφαλείας που προβλέπει η ΝΡΤ με μηχανισμούς αποτελεσματικότερου ελέγχου σε όλα τα κράτη που θα επιθυμούσαν να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο σύστημα. Οι ανά το κόσμον ηγέτες γνωρίζουν τους κινδύνους της νέας πυρηνικής εποχής. Γνωρίζουν επίσης πώς να τους ελαχιστοποιήσουν. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση για ουσιαστική δράση. Και αυτό επειδή ο πολύς κόσμος δεν έχει κατατάξει τον πυρηνικό αφοπλισμό και τον έλεγχο των εξοπλισμών στα ζητήματα άμεσης πολιτικής προτεραιότητας.
Αυτό πρέπει να αλλάξει. Ο πυρηνικός αφοπλισμός και η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων δεν είναι ζητήματα του παρελθόντος. Πρέπει να αντιμετωπισθούν σήμερα, για να μην εξελιχθούν σε θανάσιμες απειλές αύριο.
© 2008 Ρroject Syndicate/Ιnstitut for Ηuman Sciences
Ο κ. Γιόσκα Φίσερ, υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας από το 1998 ως το 2005, διετέλεσε και αρχηγός επί εικοσαετία του Κόμματος των Πρασίνων.
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2502