Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Η απόσυρση ενός βιβλίου

Βαγγέλης, Χατζηβασιλείου

Ελευθεροτυπία, 2008-04-23


Η δικαστική απόφαση, σύμφωνα με την οποία αποσύρεται προσωρινά από τις σχολικές βιβλιοθήκες το μυθιστόρημα της Ερσης Σωτηροπούλου «Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές», μέχρι να εκδικαστεί η αγωγή του Κωνσταντίνου Πλεύρη για την οριστική του απόσυρση, αποτελεί ένα άκρως θλιβερό όσο και απρόσμενο σύμπτωμα ενός τμήματος της δημόσιας ζωής εν Ελλάδι. Μοιάζει ανήκουστο, αλλά είναι πραγματικό. Αίφνης, οι ιδεολογικές εμμονές ενός εγνωσμένου φανατικού, ταυτισμένου με εξαιρετικά επικίνδυνες πολιτικές πεποιθήσεις (πεποιθήσεις που έχουν διακηρυχθεί, άλλοτε ή τώρα, σε όλους τους τόνους), αποκτούν μια πρωτοφανή νομιμοποίηση και γίνονται η αιτία για να ριχτεί στον Καιάδα ένα σύγχρονο λογοτεχνικό έργο, με το επιχείρημα ότι δεν εμπνέει στα παιδιά την αγνότητα και την αγάπη για τη θρησκεία και την πατρίδα. Το χειρότερο απ’ όλα εδώ δεν είναι η αφορμή (τι θα πίστευε ένα πρόσωπο με την προϊστορία του Πλεύρη για μια λογοτεχνία με ανοιχτά μάτια και ελεύθερο πνεύμα;), αλλά η κατάληξη: το τι συνεπάγεται ένας συμπαγής όγκος από εντυπωσιακά ανελαστικές ηθικο-πλαστικές διατυπώσεις, όχι τόσο για τη λογοτεχνία, που δεν απειλείται, ευτυχώς, ούτε από τα ιδεολογικά φαντάσματα του παρελθόντος ούτε από τα διοικητικά μέτρα του παρόντος, όσο για την εικόνα της κοινωνίας, την οποία προβάλλει ένας θεσμικός λόγος με υψηλό κύρος και αδιαμφισβήτητη επιρροή.

Αν ένα βιβλίο οφείλει να απαγορευτεί στα παιδιά, επειδή δεν εγγυάται την εξασφάλιση της «βασιλείας του θεού», που θα κληρονομηθεί στις νεότερες γενιές μόνον αν οι ίδιες αγνοήσουν τις κακές πράξεις της εποχής μας, οι οποίες μπορεί να ξεκινούν από τη βωμολοχία και την επιθυμία ή τη σκέψη του σεξ και να φτάνουν μέχρι την κρίση της οικογένειας και το πρόβλημα των ναρκωτικών, τότε ποιος ακριβώς θα είναι ο κόσμος εντός του οποίου καλούνται τα ίδια παιδιά να ζήσουν; Θα είναι, προφανώς, ένας κόσμος από τον οποίο θα πρέπει επίσης να αποσυρθούν τα κινητά τηλέφωνα και το Διαδίκτυο, τα εξωσχολικά βιβλία και η τηλεόραση, όπως και οι σχολικές συναναστροφές ή οι φιλικές συναναστροφές - ό,τι, με άλλα λόγια, συνιστά το ζωντανό υλικό (καλό και αγαθό ή ψυχρό και ανάποδο) της αναπόφευκτης καθημερινότητας. Ποια, όμως, παιδαγωγική εκτρέφει τους νεοσσούς της κοινωνίας κλείνοντάς τους σε υάλινο κώδωνα; Ποια εκπαιδευτική αγωγή μαθαίνει στα παιδιά πως ο καλύτερος τρόπος για να σταθούν απέναντι στην πραγματικότητα είναι να καταφύγουν στις φαντασιώσεις της ηθικολογίας και της από άμβωνος καθηκοντολογίας, επί τη βάσει του «ελληνοχριστιανικού ιδεώδους» και της «ηθικής καθαρότητας» των νέων, όπως καυστικά επισήμανε προ ολίγων ημερών με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων; Ποια δημόσια παραδοχή με αληθινή αγωνία για το πώς αντιλαμβανόμαστε και για το πώς επιδιώκουμε τις κοινές αξίες διδάσκει στους νέους πως η τέχνη εξισώνεται με το άσεμνο και την πορνογραφία, στερημένη ως εξ ορισμού από την αποκαλυπτική της δύναμη και το κριτικό της θάρρος;

Κακά, όμως, τα ψέματα. Εκτός από το με ποιους συνομιλεί καινωνικά και ιδεολογικο-πολιτικά, προδίδοντας ένα ανατριχιαστικά οπισθοδρομικό πνεύμα, η απόσυρση του βιβλίου της Σωτηροπούλου από τις σχολικές βιβλιοθήκες βάζει σε βαθιά ανησυχία και για έναν άλλο λόγο: για την ευκολία με την οποία ξεμπερδεύει με το ζήτημα της λογοκρισίας, για την άνεση με την οποία ξεπερνά το καυτό θέμα της απαγόρευσης. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η απόσυρση του «Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές» εκπλήσσει για την προθυμία με την οποία αφήνει να εννοηθεί ότι είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί γενικότερα η απόσυρση των βιβλίων. Και η προθυμία αυτή είναι το χειρότερο δίδαγμα το οποίο μπορούμε να απευθύνουμε στους νέους: το δίδαγμα που τους επιτρέπει να σκεφτούν πως οτιδήποτε επιφέρει διάσταση απόψεων ή διχογνωμία τελεί υπό δίωξη και είναι εξοβελιστέο. Διότι έτσι, ας μην το κρύψουμε, η ηθικολογία ανοίγει τον δρόμο για την απόσυρση της ηθικής - της πολιτικής, της πνευματικής, αλλά και της κοινωνικής ηθικής.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2556