Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Ρητορικά τεχνάσματα

Γιώργος, Γιαννουλόπουλος

Ελευθεροτυπία, 2004-08-25


Την περασμένη Τετάρτη, όταν η υπόθεση Κεντέρη - Θάνου είχε πάρει παροξυσμικές διαστάσεις, η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ σε ανακοίνωσή της αναφέρθηκε στα «εκφυλιστικά φαινόμενα» που προκύπτουν από τη διαστροφή του ολυμπιακού πνεύματος, κατήγγειλε τη βιομηχανία του αθλητικού θεάματος, την οποία κατευθύνουν οικονομικά συμφέροντα, πολυεθνικές και σπόνσορες, και αξίωσε η ευγενής αυτή ενασχόληση να «απεμπλακεί από τα γρανάζια της εμπορευματοποίησης και των εταιρειών» και να έχει επίκεντρο τον άνθρωπο.

Δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον που θα διαφωνούσε με τις ανωτέρω επισημάνσεις. Οντως ο αθλητισμός έχει εμπορευματοποιηθεί στο έπακρο και τα οικονομικά συμφέροντα τον έχουν μετατρέψει σε υπερθέαμα που λειτουργεί σαν μια τεράστια διαφήμιση με απώτερο στόχο το κέρδος. Δεν μπορώ όμως επίσης να φανταστώ κάποιον που να μην ξέρει ότι το ντοπάρισμα αποτελούσε μόνιμη και καθολική πρακτική στις λεγόμενες σοσιαλιστικές χώρες και δη στην Ανατολική Γερμανία. Κι επειδή εκεί δεν υπήρχαν ούτε ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα ούτε ατομική πρωτοβουλία, το νοσηρό φαινόμενο που τόσο εύγλωττα καυτηριάζει το ΚΚΕ ήταν συνειδητή επιλογή της ηγεσίας. Αν λοιπόν επικρίνουμε τη δική μας κυβέρνηση επειδή έκανε τα στραβά μάτια, τι να πούμε για εκείνες που οι ίδιες αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τους ντοπαρισμένους αθλητές τους για να διαφημίσουν καθεστώτα τα οποία δεν είχαν τίποτε άλλο να επιδείξουν; Περί όλων αυτών η ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ σιωπά.

Δεν θα είχε νόημα να συνεχίσω για δύο λόγους: πρώτον, παραείναι εύκολο - σαν να κλέβεις εκκλησία. Και δεύτερον, αν βάλουμε κατά μέρος το συγκεκριμένο πρόβλημα και αναλύσουμε τη δομή του επιχειρήματος, θα διαπιστώσουμε ότι πρόκειται για πασίγνωστο ρητορικό τέχνασμα, που το χρησιμοποιούν όλες οι πολιτικές παρατάξεις, όχι μόνο του ΚΚΕ. Είναι το τέχνασμα του συνήγορου: επικεντρώνουμε την προσοχή μας στο σημείο όπου όντως έχουμε δίκιο και τα πραγματικά στοιχεία μάς ευνοούν, για να αποκρύψουμε κάποια άλλα που ανατρέπουν τη θέση μας. Να τα αντικρούσουμε δεν μπορούμε επειδή είναι ακαταμάχητα κι αν η συζήτηση πάει προς τα εκεί θα αναγκαστούμε να τα παραδεχθούμε. Απλώς φροντίζουμε η συζήτηση να μην πάει προς τα εκεί. Τόσο απλό.

Ετσι λειτουργεί ο πολιτικός λόγος των κομμάτων. Και παραδείγματα υπάρχουν άφθονα. Για τη Νέα Δημοκρατία ας μην πούμε τίποτα. Οταν αναγκαστούν να κυβερνήσουν αντί να κάνουν δημόσιες σχέσεις θα φανεί το πράγμα. Το ΠΑΣΟΚ πάντως, και συγκεκριμένα η εκσυγχρονιστική του πτέρυγα, έχει δώσει ένα θαυμάσιο δείγμα αυτής της επιχειρηματολογίας. Οι εκσυγχρονιστές μάς έδειχναν συνεχώς τα επιτεύγματά τους: μπήκαμε στην ΟΝΕ, η οικονομία πάει καλά, στο εξωτερικό απαλλαγήκαμε από την εικόνα της ανυποληψίας που φιλοτέχνησε το ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ με τους φτηνούς λεονταρισμούς του, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βελτιώθηκαν, η λύση του Κυπριακού έφτασε στο παρά πέντε, η πολιτεία τόλμησε επιτέλους να συγκρουστεί με τους παπάδες για ένα θέμα αρχής. Ολα αυτά συνέβησαν. Αλλά δυστυχώς όχι μόνο αυτά. Γιατί ενώ η Ελλάδα όντως γινόταν, από μια άποψη, ισχυρότερη, η κατάσταση χειροτέρευσε από μια άλλη. Εκείνο που οι εκσυγχρονιστές δεν ήθελαν να συζητήσουν, όπως το ΚΚΕ δεν θέλει να συζητήσει το ντοπάρισμα στις «σοσιαλιστικές» χώρες, ήταν η εκτός ελέγχου αυθαιρεσία και διαφθορά. Δεν εννοώ μόνο τα διαπλεκόμενα και τις «φούσκες» στο Χρηματιστήριο. Εννοώ κυρίως τη μικροδιαφθορά της καθημερινότητας, η οποία μπορεί να μην πολυφαίνεται στις μεγάλες πόλεις, αλλά στην επαρχία όπου το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές, έβγαζε μάτι. Εκεί όλοι ξέρουν ποιος παίρνει τις επιδοτήσεις, τις εργολαβίες, τις άδειες, τις μίζες, όλοι ξέρουν ποιος έχτισε το καινούργιο σπίτι και πού βρήκε τα λεφτά.

Υποθέτω ότι κάποιος σοβαρός εκσυγχρονιστής θα αναγκαζόταν να παραδεχτεί τις εν λόγω «δυσλειτουργίες» (ωραία λέξη!). Θα προτιμούσε όμως να μη μιλήσουμε γι’ αυτά τα πράγματα και να ασχοληθούμε αποκλειστικά με τη γέφυρα του Ρίου. Θα ήθελε να δούμε κάτι καλό που πραγματικά έγινε, για να μη δούμε το αντίστοιχο κακό που απλωνόταν συνεχώς.

Ανάλογη είναι και η στάση της «ριζοσπαστικής» ανανεωτικής Αριστεράς. Σε πολλά, σε πάρα πολλά έχουν δίκιο και καλά κάνουν που φωνάζουν. Φροντίζουν όμως να βγάλουν από τη συζήτηση ό,τι δεν τους συμφέρει, ό,τι τους φέρνει σε δύσκολη θέση - και τέτοια υπάρχουν πολλά. Με το πρόσχημα «Νυν υπέρ πάντων ο αγών» οι αυτοαποκαλούμενοι «αριστεροί» ανανεωτές κάνουν τη ζωή τους εύκολη και διατηρούν αυτή την αφόρητη αίσθηση ηθικής ανωτερότητας που πιστεύουν πως τους ανήκει δικαιωματικά. Για τα εγκλήματα του σοσιαλισμού ευθύνονται οι σταλινικοί, για τα εγκλήματα του καπιταλισμού ευθύνονται όλοι οι υπόλοιποι και μόνο εκείνοι παραμένουν αγνοί, άμωμοι και αγωνιστές.

Οφείλω να δηλώσω ότι όταν ακούω ΚΚΕ τρέχω σαν τον (επί Τζέκου) Κεντέρη. Μήπως όμως λίγο ΚΚΕ το έχουμε όλοι μέσα μας;

Εκτύπωση στις: 2024-03-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=256