Αέρας στα πανιά του πληθωρισμού
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2008-04-26
Το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο της φετεινής ετήσιας έκθεσης του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ήταν η ρητή πρόβλεψη ότι ο πληθωρισμός φέτος θα είναι 4% στη χώρα μας - ένα ρεκόρ δεκαετίας. Ούτε τρεις εβδομάδες δεν είχαν περάσει αφότου ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης ανακοίνωνε τη δική του επιδεινωμένη πρόβλεψη για 3,5%, ενώ ως τώρα από κανένα διεθνή οργανισμό δεν έχει προβλεφθεί ένας τόσο υψηλός ρυθμός. Η πρόβλεψη θα έχει πολλαπλές σοβαρές συνέπειες.Πολλά χρόνια τώρα η Τράπεζα της Ελλάδος έχει καθιερωθεί ως ο πιο αξιόπιστος δημόσιος θεσμός για την ανάλυση της πορείας της οικονομίας και των τιμών ειδικότερα. Όταν ο διοικητής της δηλώνει επίσημα ένα 4% για το φετινό πληθωρισμό από τον Απρίλιο, με οκτώ μήνες ακόμα μπροστά μας, κάθε παραγωγός, έμπορος, επαγγελματίας (ας πούμε ξενοδόχος, καφεστιάτορας, κουρέας, υδραυλικός, ηλεκτρολόγος, οδοντίατρος, καθηγητής σε ιδιαίτερα κ.ο.κ.), που έχει την ευχέρεια να διαμορφώνει τις τιμές του, θα παίρνει αυτό το 4% σαν μίνιμουμ για να δει πόσο παραπάνω μπορεί να πάει ώστε να βελτιώσει το κέρδος ή το εισόδημά του. Η πρόβλεψη κινδυνεύει να λειτουργήσει, όχι μόνον ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία (λέγοντας 4% τροφοδοτούμε συμπεριφορές που θα οδηγήσουν όντως στο 4%), αλλά και πιο πέρα, για την ώθηση του πληθωρισμού σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα. Μοιάζει έτσι να έρχεται σε πλήρη διάσταση με μια κεντρική επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που ακούραστα επαναλαμβάνει ο πρόεδρός της Ζαν-Κλοντ Τρισέ: την "αγκύρωση των πληθωριστικών προσδοκιών". Ο κ. Γκαργκάνας τις "αγκύρωσε" πλέον στο 4% τουλάχιστον.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι ο πληθωρισμός, όπως μετριέται με το δείκτη τιμών καταναλωτή, το πρώτο τρίμηνο φέτος ήταν 4,23% (3,9% τον Ιανουάριο, 4,4% το Φεβρουάριο και το Μάρτιο). Αν υπήρχε όμως μια διάχυτη ελπίδα ότι ενδεχομένως θα υποχωρούσε από το καλοκαίρι και μετά, ώστε να αρχίσει να διαγράφει πτωτική πορεία και να διαμορφωθεί τελικά κάτω από 4% σε μέσα ετήσια επίπεδα, τώρα ακυρώνεται. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι στην προοπτική σταδιακής υποχώρησης του πληθωρισμού αναφέρεται η ίδια η έκθεση, θεωρώντας μάλιστα πιθανό "το τελευταίο τρίμηνο του 2008 να διαμορφωθεί σε επίπεδο ελαφρά χαμηλότερο από ό,τι το αντίστοιχο τρίμηνο του 2007" (σελ. 72), που σημαίνει χαμηλότερα από 3,6%. Πόσοι όμως, έχοντας ακούσει το 4%, θα καθήσουν να διαβάσουν όλη την ανάλυση και θα βασισθούν σ’ αυτήν;
Η εξάρτηση από το πετρέλαιο
Την άνοδο του πληθωρισμού σε ρυθμούς που μας ξαναφέρνουν πίσω στο 1998 απέδωσε ο κ. Γκαργκάνας σε δύο παράγοντες: στη μεγάλη άνοδο των διεθνών τιμών του πετρελαίου, αλλά και στις αυξήσεις των μισθών.
Το πετρέλαιο πράγματι καταρρίπτει νέα ρεκόρ καθημερινά. Με βάση τις πιο πρόσφατες προθεσμιακές τιμές η έκθεση κάνει την υπόθεση ότι η μέση ετήσια τιμή του αργού τύπου Brent στην παγκόσμια αγορά θα διαμορφωθεί "ελαφρά πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι το 2008 (από περίπου 72,5 δολάρια το 2007)". Θα αυξηθεί δηλαδή φέτος κατά 39%. Σε ευρώ, λόγω της ανατίμησης έναντι του δολαρίου, η αύξηση μεταφράζεται σε 23%: παραμένει οπωσδήποτε μεγάλη. Και η υπόθεση αυτή άλλωστε μπορεί να ξεπερασθεί στην πράξη. Κανείς στον κόσμο δεν μπορεί σήμερα να προβλέψει έγκυρα πώς θα εξελιχθούν οι τιμές του πετρελαίου.
Κατά την Τράπεζα Ελλάδος η άνοδος των διεθνών τιμών του πετρελαίου συνεπάγεται μεταφορά εισοδήματος από τις χώρες που εισάγουν το πετρέλαιο προς τις χώρες που το παράγουν και τους το εξάγουν, οπότε η απόπειρα να αναπληρωθούν οι απώλειες αγοραστικής δύναμης από το ακριβότερο πετρέλαιο με ονομαστικές αυξήσεις των εισοδημάτων, δεν μπορεί να αποδώσει: θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον πληθωρισμό.
Συνολικά η άποψη αυτή δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Ωστόσο υπάρχουν δυνατότητες άμυνας. Με συστηματική προσπάθεια μπορεί να μειωθεί η ενεργειακή εξάρτηση από το πετρέλαιο, αλλά και να αποτρέπεται η κερδοσκοπία, όπως γίνεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, διόλου όμως στην Ελλάδα. Το δυσμενές για μας αποτέλεσμα το δείχνει ανάγλυφα συγκριτικός πίνακας για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη και στην Ελλάδα που δημοσιεύεται στην έκθεση:
Το δεύτερο εξάμηνο του 2007, που ξεκίνησε η κούρσα του πετρελαίου, ο μέσος ετήσιος δείκτης τιμών της ενέργειας αυξήθηκε κατά 4,4% στην Ευρωζώνη και κατά 6,2% στην Ελλάδα. Το πρώτο τρίμηνο του 2008, καθώς η κούρσα εντεινόταν, ο ίδιος δείκτης αυξήθηκε κατά 10,7% στην Ευρωζώνη και κατά 21,2% στην Ελλάδα. Σε μας δηλαδή η απώλεια εισοδήματος από το ακριβότερο πετρέλαιο ήταν διπλάσια!
Εισοδηματική προστασία
Η ενεργειακή πολιτική μπορεί να συμβάλει και στην προστασία των εισοδημάτων με σωστά κίνητρα για τη μόνωση των σπιτιών, για την αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών, του ήλιου κατά πρώτο λόγο. Αυτό προϋποθέτει όμως σοβαρή μελέτη και συντονισμό, για να μη φτάνουμε σε τραγέλαφο, όπως με τα φωτοβολταϊκά. Και, οπωσδήποτε, για να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να αλλάξουμε συνήθειες. (Μικρή ενδεικτική παρένθεση: Στις 22 Απριλίου, "παγκόσμια μέρα της γης", με την Ελλάδα να έχει μόλις αποβληθεί από τις διαδικασίες του Κιότο, η θερμοκρασία στην Αθήνα στις 11 το πρωί ήταν 25 βαθμοί περίπου. Στην Τράπεζα της Ελλάδος, όπου ο κ. Γκαργκάνας παρουσίαζε την έκθεσή του, ο κλιματισμός έκαιγε στο φουλ. Όποιος πήγε να τον ακούσει φορώντας πουκάμισο χωρίς σακάκι, ένιωθε μια δυσάρεστη ψύχρα...).
Πέραν αυτών, η άνοδος του πληθωρισμού, ιδίως η πολύ μεγάλη αύξηση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων, επιβάλλει να προστατευθούν τα χαμηλότερα εισοδήματα που πλήττονται περισσότερο, διαθέτοντας αναγκαστικά μεγαλύτερο μερίδιο για τις βασικές ανάγκες διατροφής και θέρμανσης. Ένα πράγμα είναι να διακηρύσσεται ότι είναι αδύνατο να αναπληρωθεί με ονομαστικές αυξήσεις η απώλεια του συνόλου των εισοδημάτων από τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Άλλο είναι όμως, στο όνομα της γενικά ορθής αυτής θέσης, να αφήνεται μέσα από τον πληθωρισμό ανεξέλεγκτη η αναδιανομή του εισοδήματος εις βάρος των φτωχότερων και πιο αδύναμων.
Τα τελευταία χρόνια ο κ. Γκαργκάνας αναφέρεται συχνά στο μεγάλο αριθμό των φτωχών στην Ελλάδα. Και φέτος υπενθύμισε ότι κάτω από το όριο της φτώχειας βρίσκονται το 13% των εργαζομένων, το 25% των συνταξιούχων, το 33% των ανέργων, το 41% των μονογονεϊκών νοικοκυριών. Ταυτόχρονα εξέφρασε δυσφορία για τις αυξήσεις της νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, θεωρώντας ότι ενισχύουν τον πληθωρισμό.
Αλλά ποιους αφορούν οι κατώτατες αμοιβές της ΕΓΣΣΕ, το μεροκάματο των 30,4 ευρώ και ο μισθός των 680,59 ευρώ που ισχύουν από φέτος, αν όχι το 13% των εργαζομένων που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας; Η μέση ετήσια αύξηση 6,2% που δίνει η ΕΓΣΣΕ με προβλεπόμενο πληθωρισμό πλέον 4%, μόλις καλύπτει την άνοδο του κόστους ζωής για τους χαμηλόμισθους, αν συνυπολογίσουμε το μεγαλύτερο βάρος που έχουν γι’ αυτούς τα τρόφιμα και η ενέργεια.
Η δε μέση αύξηση 3,5% της εισοδηματικής πολιτικής του κ. Αλογοσκούφη για το δημόσιο τομέα δεν καλύπτει καν το 4% του πληθωρισμού. Επεξεργαζόμενη τα στοιχεία του προϋπολογισμού, η έκθεση προβλέπει για φέτος πολύ μεγαλύτερη αύξηση 8,8% στις μέσες αποδοχές των εργαζομένων στο Δημόσιο. Αλλά αυτή προκύπτει από γενναιόδωρες έκτακτες παροχές στους δικαστικούς, νέα μισθολόγια στρατιωτικών και αστυνομικών, διάφορα ειδικά επιδόματα, μονιμοποιήσεις. Ο δημόσιος υπάλληλος που δεν εμπίπτει σε καμία από τις ευνοημένες κατηγορίες θα μείνει με το 3,5%, επομένως φτωχότερος από πέρυσι. Μια εισοδηματική πολιτική που διασφαλίζει από απώλειες τους χαμηλότερους μισθούς και τις συντάξεις δεν είναι πληθωριστική. Προϋποθέτει όμως αντιλήψεις για την αλληλεγγύη και τη μείωση των ανισοτήτων και τέτοια πολιτική δεν υφίσταται.
Η Τράπεζα της Ελλάδος αποδίδει παγίως στους μισθούς το συγκριτικά υψηλότερο ελληνικό πληθωρισμό που μειώνει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Έχει ενδιαφέρον να δούμε στον πίνακα ότι το πρώτο τρίμηνο φέτος ο πληθωρισμός εκτός ενέργειας και τροφίμων στην Ελλάδα ήταν μόλις 0,4 υψηλότερος από την Ευρωζώνη.
Εκτύπωση στις: 2024-04-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2563