Έξι ερωταπαντήσεις για την κρίση των τροφίμων
Κάκη, Μπαλλή
Αυγή της Κυριακής, 2008-04-26
Ένας στους επτά κατοίκους του πλανήτη πέφτει το βράδυ για ύπνο πεινασμένος -συνολικά 850 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται. Η έκρηξη στις τιμές των τροφίμων το τελευταίο διάστημα θα οδηγήσει στην πείνα ακόμη περισσότερους ανθρώπους- ενώ η απόγνωση των άδειων στομαχιών προκαλεί σε πολλές χώρες αναταραχή και αιματηρές εξεγέρσεις.
- Πώς εξελίσσονται οι τιμές στα βασικά τρόφιμα;
Επί χρόνια οι τιμές των βασικών τροφίμων ήταν σχετικά σταθερές. Εδώ και τρία χρόνια όμως αυξάνονται με όλο και ταχύτερους ρυθμούς: Το καλαμπόκι, το στάρι και το ρύζι έχουν ακριβύνει κατά 180%. Τους δύο τελευταίους μήνες η άνοδος ήταν εκρηκτική: η τιμή του ρυζιού αυξήθηκε κατά 75%, του σταριού κατά 120%, του καλαμποκιού κατά 108%.
- Ποιος θίγεται από τις αυξήσεις;
Όλοι μας, αφού πρόκειται για μια παγκόσμια κρίση. Απλά στην Ελλάδα όταν ακριβαίνει το ψωμί, ευτυχώς ελάχιστοι άνθρωποι πεινάνε. Αντίθετα για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο το μήνα -περί το ένα δισεκατομμύριο στον πλούσιο πλανήτη μας- η άνοδος των τιμών απειλεί την επιβίωσή τους.
- Ποιες είναι οι αιτίες της κρίσης;
Η νέα πείνα είναι "παιδί" πολλών γονιών: της πληθυσμιακής αύξησης, της ανάπτυξης στον υπόλοιπο κόσμο, της ανόδου της τιμής του πετρελαίου, της δίψας για "καθαρή" ενέργεια και -πρωτίστως- της κερδοσκοπίας στις αγορές πρώτων υλών.
1. Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται κατά 75 εκατομμύρια κάθε χρόνο. Η αγροτική παραγωγή, αντίθετα, δεν αναπτύσσεται με τον ίδιο ρυθμό, εξαιτίας των περιβαλλοντικών καταστροφών -ξηρασίες και πλημμύρες- που οφείλονται στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
2. Η κατακόρυφη άνοδος της τιμής του πετρελαίου -προϊόν κι αυτή σε μεγάλο βαθμό της κερδοσκοπίας- έχει αυξήσει το κόστος της αγροτικής παραγωγής και της μεταφοράς των τροφίμων.
3. Χώρες, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία ή η Ινδονησία, έχουν βγει από την προηγούμενη φτώχεια, όλο και περισσότεροι από τα δισεκατομμύρια των κατοίκων τους μπορούν πια να ζουν και να τρέφονται καλύτερα. Και "καλύτερα" σημαίνει να τρων περισσότερο κρέας, που σημαίνει με τη σειρά του ότι χρειάζονται περισσότερες ζωοτροφές. Για την παραγωγή ενός κιλού μοσχαρίσιου κρέατος υπολογίζεται ότι απαιτούνται έξι κιλά καλαμποκιού- που θα φάει το ζώο πριν γίνει σφαχτάρι. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι μέχρι το 2025 η ζήτηση για κρέας θα διπλασιαστεί.
4. Ταυτόχρονα έχει αυξηθεί κατακόρυφα η ζήτηση για βιοκαύσιμα- αφενός λόγω της υψηλής τιμής του πετρελαίου, αφετέρου για περιβαλλοντικούς λόγους. Τεράστιες αγροτικές εκτάσεις που μέχρι χθες έβγαζαν την πρώτη ύλη για το ψωμί, τώρα βγάζουν την πρώτη ύλη για τα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων. Σύμφωνα με την Greenpeace τα δημητριακά που χρειάζονται για να γεμίσει ένα ντεπόζιτο με αιθανόλη θα έφταναν για να ζήσει ένας άνθρωπος έναν ολόκληρο χρόνο.
5. Η αύξηση της ζήτησης -εξαιτίας όλων των παραπάνω- ανεβάζει τις τιμές. Αλλά η πραγματική εκτόξευση των τιμών είναι το αποτέλεσμα της διακίνησης των αγαθών μέσω των χρηματιστηρίων. Χιλιάδες σπεκουλαδόροι δεν αγοράζουν τόνους ρύζι, αλλά προθεσμιακά συμβόλαια, τζογάροντας με την τιμή των ειδών πρώτης ανάγκης στο μέλλον. Κάπως έτσι δεν εκτροχιάστηκε και η τιμή του πετρελαίου τα τελευταία χρόνια;
- Πρόκειται για μια βραχυπρόθεσμη κρίση;
Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για μια παγκόσμια δομική κρίση. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Επισιτισμού του ΟΗΕ την επόμενη δεκαετία θα συνεχιστεί η ανοδική τάση των τιμών των βασικών τροφίμων.
- Πώς μπορούν βραχυπρόθεσμα να σωθούν κάποιοι άνθρωποι από την πείνα;
Για την ώρα οι διεθνείς οργανισμοί προσπαθούν να επέμβουν με οικονομικές ενέσεις. Η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζήτησαν από τα κράτη μέλη τους 500 εκατομμύρια δολάρια μέχρι την Πρωτομαγιά για αποστολές έκτακτης βοήθειας στα 850 εκατομμύρια των λιμοκτονούντων. Ωστόσο, ο διοικητής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος Καν διαπιστώνει: "Στην κατάσταση που βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι δεν χρειάζονται λεφτά, χρειάζονται τρόφιμα. Το να μαζέψει κανείς χρήματα δεν λύνει το πρόβλημα".
Πράγματι, η βοήθεια που στέλνει -και ετοιμάζεται να στείλει- η διεθνής κοινότητα μπορεί να γεμίσει για μερικές μέρες τα άδεια στομάχια των ανθρώπων, αλλά όχι μόνο δεν λύνει το πρόβλημα, αντίθετα το επιτείνει. Η αποστολή δωρεάν τροφίμων -όπως και οι επιδοτούμενες εξαγωγές τροφίμων από τις πλούσιες χώρες- καταστρέφουν τις τοπικές αγορές. Για παράδειγμα, όταν εξάγεται φτηνό ευρωπαϊκό γάλα σε σκόνη στην Μπουρκίνα Φάσο -φτηνό χάρη στις επιδοτήσεις- η αγρότισσα που τρέφει δυο γελάδες και φιλοδοξεί να ζήσει από το γάλα τους δεν μπορεί να το πουλήσει πια. Και είναι υποχρεωμένη να πεινάσει- αυτή και τα παιδιά της.
- Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μακροπρόθεσμα η κρίση;
Η λύση που προτείνουν πολλές οργανώσεις που ασχολούνται με τον Τρίτο Κόσμο είναι να διοχετευτεί το μεγαλύτερο μέρος της αναπτυξιακής βοήθειας που δίνεται σε προγράμματα για την αγροτική παραγωγή, για την κατασκευή αρδευτικών συστημάτων, για την εκπαίδευση των αγροτών σε νέες καλλιέργειες.
Βέβαια, θα πρέπει να σταματήσει και η κερδοσκοπία στις προθεσμιακές αγορές βασικών τροφίμων, κάτι που θα μπορούσε να πετύχει μόνο ένα είδος παγκόσμιας διακυβέρνησης- εάν είχε την πολιτική βούληση. Αλλιώς η μια κρίση θα διαδέχεται την άλλη, και οι πιο αδύναμοι θα μένουν πάντα στο δρόμο...
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2566