Για την Αριστερά του αναστοχασμού και της σύνθεσης, ή γιατί πήγαμε στην τιμητική εκδήλωση για τον Λεωνίδα
Νίκος, Παπαδογιάννης, Διονύσης Νοταράκης
Αυγή της Κυριακής, 2008-05-18
Η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για να τιμηθεί ένας από τους ιστορικούς ηγέτες της Αριστεράς, και όχι ο ιστορικός ηγέτης, όπως προτιμά και ο ίδιος ο Λεωνίδας να λέμε, προκάλεσε αμηχανία στο κομμάτι της Αριστεράς το οποίο, ατυχώς, θεωρεί ότι η οποιαδήποτε εκτός των ορίων της έκφραση αναγνώρισης πραγματοποιείται με δόλο, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζει την αποδοχή της αναγνώρισης αυτής από την Αριστερά ως ένδειξη ενσωμάτωσής της στο "κυρίαρχο αστικοδημοκρατικό κατεστημένο". Ο σκεπτικισμός αυτός εκφράστηκε ανοιχτά μέσα από το άρθρο-ανοιχτή επιστολή(;) του σ. Σταύρου Παναγιωτίδη στο τελευταίο φύλλο των "Ενθεμάτων" της |Κυριακάτικης Αυγής|. Παρά τον έντονα βιωματικό χαρακτήρα του άρθρου, πεποίθησή μας είναι ότι οι απόψεις που εξέφρασε υπερβαίνουν τον συγγραφέα και είναι κυρίαρχες μέσα στην οργάνωσή μας. Κάπως έτσι ίσως και να εξηγείται η καθολική απουσία του Κεντρικού Συμβουλίου της Νεολαίας τουΣυνασπισμού από την εκδήλωση. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι να ασκήσει κριτική στις απόψεις αυτές και να υπερασπιστεί τον χαρακτήρα της εκδήλωσης. Θεωρούμε επιτακτική ανάγκη να απαντήσουμε, καθώς, όπως ο Λεωνίδας χαρακτηριστικά λέει, |"η χειρότερη τακτική είναι αυτή της στρουθοκαμήλου, να αγνοείται το πρόβλημα"|^1^.
Κεντρικός άξονας του κειμένου του σ. Στ. Παναγιωτίδη είναι η δυσαρέσκεια απέναντι στην ad hoc οργανωτική επιτροπή για το γεγονός ότι στην εκδήλωση προσκλήθηκαν και προσήλθαν άνθρωποι οι οποίοι κατά τη διάρκεια του πολιτικού τους βίου όχι απλώς δεν εμπνεύστηκαν από την Αριστερά και δεν στρατεύτηκαν στο όραμά της, αλλά και βρέθηκαν απέναντι της. Κρίνουμε, λοιπόν, σκόπιμο να ξεκαθαρίσουμε με ποια διάθεση παραστήκαμε εμείς στην εκδήλωση αυτή: η παρουσία μας δεν κινούνταν σε καμία περίπτωση ούτε στη λογική της ευθυγράμμισης με όλους όσους τοποθετήθηκαν, αλλά ούτε καν της απόλυτης ταύτισης με τις ιδέες που έχει εκφράσει ο Λεωνίδας, είτε σήμερα είτε στο παρελθόν. Με άλλα λόγια, δεν αναζητούσαμε "καθαρά νοήματα" στον λόγο του. Αντίθετα, θελήσαμε να ακούσουμε μια προσωπικότητα με συμβολή καθοριστική για την ελληνική Αριστερά, η οποία δεν διεκδίκησε ούτε διεκδικεί την έκφραση της "απόλυτης αλήθειας", της "σωστής γραμμής", αντίληψη που δυστυχώς αποτελεί δομικό στοιχείο της γλώσσας και των πρακτικών μεγάλου κομματιού της Αριστεράς, στην Ελλάδα και διεθνώς. Η αποδοχή της διαφορετικότητας και του διαλόγου |"ως κίνησης και πάλης των μαζών"|^2^, ως μόνης διεξόδου στην εύρεση λύσεων, και ταυτόχρονα η απόρριψη του μανιχαϊσμού και των μεγάλων βεβαιοτήτων, αποτελούν κεντρικές ιδέες που ο Λεωνίδας έχει υποστηρίξει σε όλη του τη διαδρομή. Στα |Ανατρεπτικά|, κάνοντας μια αναφορά στην προεκλογική περίοδο του 1977, συνοψίζει με τον ομορφότερο τρόπο αυτή την αξία: |"Ας θυμηθούμε"|, γράφει, |"πόσο όμορφα είναι όλα τα χρώματα τις Ίριδας κι ας τα αξιοποιήσουμε όλα, αφήνοντας απ’ έξω το μαύρο"|.^2^
Μπαίνοντας στον χώρο της εκδήλωσης και ακούγοντας πολιτικούς όπως ο Κ. Καραμανλής και ο Κ. Μητσοτάκης δεν μπορούμε να κρύψουμε ότι αισθανθήκαμε μια αμηχανία. Όμως, αυτή ήταν απλώς στιγμιαία: δεν θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να συνομιλούμε με ρεύματα ιδεών πέρα από την Αριστερά, καθώς και με τους πολιτικούς εκφραστές τους, εφόσον βρίσκονται εντός του δημοκρατικού τόξου. Η |συνομιλία|, βέβαια, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση και |συναίνεση|. Γνωρίζουμε ότι, για παράδειγμα, ο Μητσοτάκης ανέγνωσε στον Λεωνίδα τη συνεργασία του ενιαίου ΣΥΝ με τη ΝΔ, στο πλαίσιο της "Εθνικής Συμφιλίωσης" του 1989. Κρίνοντας εκ των υστέρων, και ίσως ως ένα βαθμό εκ του ασφαλούς, θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε επιφυλάξεις για την κίνηση εκείνη. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι φοβόμαστε την αναγνώριση του Λεωνίδα και με αυτό τον τρόπο. Πολύ περισσότερο μας προβλημάτισε η σχεδόν πλήρης απουσία της οργάνωσης στην οποία ανήκουμε, απουσία η οποία μπορεί να ερμηνευθεί με βάση τον άξονα που διατρέχει και το κείμενο του Στ. Παναγιωτίδη, αλλά και που αποτελεί βασική κατευθυντήρια γραμμή στη γλώσσα και τις πρακτικές της σήμερα: μια λογική |ιδεολογικής περιχαράκωσης|, με βάση την οποία υπάρχουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα πάνω στις ιδέες, κάτι που συνεπάγεται έντονη επιφυλακτικότητα στην επανασημασιοδότηση κάποιων εννοιών που χρησιμοποιούνται από πολιτικούς χώρους πέραν της Αριστεράς, αλλά και αγωνία για το αντίστροφο, μήπως ιδέες και προτάσεις της Αριστεράς ενταχθούν στο λεξιλόγιο και στο πολιτικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. Η πιο επικίνδυνη συνέπεια αυτής της ιδεολογικής περιχαράκωσης είναι η ολοένα και πιο περιορισμένη διατύπωση θετικών προτάσεων από την οργάνωσή μας: έννοιες όπως "ανάπτυξη", για παράδειγμα, ούτε καν αγγίζονται, ενώ η γλώσσα των επίσημων κειμένων της βρίθει από όρους όπως "δεν", "όχι", "κατά". Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι και οι όποιες πολιτικές συμμαχίες του ΣΥΝ πραγματοποιούνται σε μεγάλο βαθμό στη βάση της αρνητικής κριτικής, της "απόκρουσης" των εκάστοτε κυβερνητικών μέτρων, με ορισμένες εξαιρέσεις κυρίως στο επίπεδο των αυτοδιοικητικών κινήσεων που πρόσκεινται στον ΣΥΝ. Με βάση την ανάλυση αυτή, θεωρούμε ότι βρισκόμαστε συνεχώς σε θέση άμυνας, αντιλαμβανόμενοι τους πολιτικούς μας Άλλους ως επιβουλευόμενους τις ιδέες μας, ακόμη και τους ανθρώπους μας, όπως αναφέρει και η καταληκτική περίοδος του κειμένου του σ. Σ. Παναγιωτίδη. Όμως, η Αριστερά που οραματιζόμαστε δεν δύναται να υπερασπίζεται μονοπώλια και ιδιοκτησιακές αντιλήψεις πάνω σε ιδέες, συνθήματα και, πόσο μάλλον, σε ανθρώπους. Σε καμία περίπτωση, στην ανανεωτική Αριστερά που έπαιξε τον ρόλο του καταλύτη και που |"μίλησε για την αυτονομία των μαζικών κινημάτων"|^3^, που ήταν ο πρώτος κομμουνιστικός-σοσιαλιστικός χώρος που ήρθε σε διάλογο με το φεμινιστικό και το οικολογικό κίνημα στην Ελλάδα, δεν χωρούν ιδιοκτησιακές αντιλήψεις. Σε αυτό το σημείο αξίζει τελικά να αναρωτηθούμε τι ρόλο θέλει να παίξει η Αριστερά σήμερα.
Εν κατακλείδι, σε καμία περίπτωση δεν θεωρούμε τη συναίνεση με τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. ως άξονα της πολιτικής μας αντίληψης και δεν πιστεύουμε ότι η παρουσία μας στην εκδήλωση επιδέχεται αυτή την ερμηνεία. Το βασικό στοιχείο για εμάς και κάτι που εκτιμούμε ιδιαίτερα στον Λεωνίδα είναι ότι συνέβαλε, ώστε οι πολιτικοί φορείς στους οποίους ανήκε να μηνχαρακτηρίζονται από μια τέτοιου είδους περιχαράκωση, ώστε να είναι ανοιχτοί στον διάλογο με ρεύματα ιδεών πέρα από τον κομμουνισμό. Φυσικά, σε καμία περίπτωση |δεν θέλουμε να εξιδανικεύσουμε| πρόσωπα και καταστάσεις: γνωρίζουμε ότι στην εφαρμογή τους συχνά τα ανοίγματα αυτά δεν λειτούργησαν πάντα, όπως στο διακηρυκτικό πλαίσιό τους, καθώς και ότι στους φορείς της ανανεωτικής Αριστεράς, στους οποίους ανήκε ο Λεωνίδας, υπήρχαν ελλείψεις, ως έναν βαθμό, στο ζήτημα της εσωτερικής δημοκρατίας. Όμως, η ίδια η κίνηση, μαζί με τη σύμφυτη αξία της διαρκούς και σε βάθος αυτοκριτικής, ακόμη και για θέματα-ταμπού για την Αριστερά, όπως ο Εμφύλιος, είναι βασικά συστατικά της Αριστεράς που οραματιζόμαστε και που "διαβάζουμε" και στον Λεωνίδα. Και για αυτό τον λόγο ήμασταν εκεί...
ΥΓ.: Ο αναγνώστης ίσως να απορεί που δεν αποκαλούμε τον Λεωνίδα σύντροφο. Ο τρόπος που έχει αντιμετωπίσει όμως εμάς, δύο μάλλον ασήμαντα μέλη της Νεολαίας ΣΥΝ, η τόσο ανθρώπινη και γλυκιά συμπεριφορά του, τον καθιστούν αυτόματα κάτι παραπάνω από σύντροφο, ένα οικείο πρόσωπο με το οποίο απολαμβάνουμε να συζητούμε και, γιατί όχι, και να διαφωνούμε σε ορισμένες περιπτώσεις. Σχετικά με την μη χρήση του επιθέτου του, θεωρούμε πως πρέπει κάποτε να γίνει αντιληπτό πως όταν αναφερόμαστε στην πολιτική ζωή της σύγχρονης Ελλάδας και λέμε "ο Λεωνίδας", όλοι, μα όλοι, καταλαβαίνουν για ποιον μιλάμε...
1. Λεωνίδας Κύρκος, |Ανατρεπτικά|, Αθήνα 1995, σ. 186.
2. Λεωνίδας Κύρκος, |Στιγμές από την προσωπική μου διαδρομή|, Αθήνα 2007, σ. 124.
3. Λεωνίδας Κύρκος, |Ανατρεπτικά|, ό.π., σ. 125.
4. Χριστίνα Πουλίδου, "Η πραγματικότητα θα μας ’φασκελώσει’". Ο Λεωνίδας Κύρκος για τη συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ", περ. |Μεταρρύθμιση|, τχ. 22, Απρίλιος 2008, http://www.metarithmisi.gr/el/readText.asp?textID=670 (τελευταία προσπέλαση: 14.5.2008).
|Ο Νίκος Παπαδογιάννης και ο Διονύσης Νοταράκης είναι μέλη της Νεολαίας του ΣΥΝ|
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2601