Τα κινήματα
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Ελευθεροτυπία, 2008-05-23
Ενα από τα βασικά (και βασικώς ορθά) επιχειρήματα υπέρ του δημοσίου πανεπιστημίου είναι η ταύτισή του με την κριτική σκέψη, δηλαδή με την αποδοχή της ανάγκης να υποβάλλουμε σε κριτικό έλεγχο τις προϋποθέσεις και τα όρια του δικού μας λόγου, και όχι, όπως μερικοί νομίζουν, να επικρίνουμε απλώς όσους έχουν αντίθετη γνώμη. Εγχείρημα δύσκολο αλλά όχι εντελώς αδύνατο. Δύσκολο γιατί δεν είναι δυνατό να γίνουμε ταυτόχρονα κριτές και κρινόμενοι. Και όχι εντελώς αδύνατο επειδή μπορούμε με διάφορους τρόπους να κρατάμε ζωντανή την κριτική εγρήγορση. Και ένας τέτοιος τρόπος είναι η αμφισβήτηση του αυτονόητου. Οχι του αυτονόητου που καταλογίζουμε στους αντιπάλους μας, αλλά εκείνου που διακινεί ο δικός μας λόγος.Ας προβληματιστούμε λοιπόν πάνω σ’ ένα φαινόμενο που τελευταία στους κύκλους της Αριστεράς έχει αναγορευτεί αυτόνοητα καλό: τα κινήματα. Την περασμένη Παρασκευή διάβασα προσεκτικά στην «Ε» το σχετικό άρθρο του Σ. Σεφεριάδη, του ανθρώπου που γνωρίζει το θέμα όσο κανείς στην Ελλάδα, και έμαθα πολλά πράγματα, αλλά έμεινα με κάποιες απορίες. Συγκεκριμένα, έμαθα ότι τα κινήματα πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως: να έχουν διάρκεια, να απευθύνονται στις αρχές, να διαθέτουν οργανώσεις, να προπαγανδίζουν, να εκφράζονται μέσα από συλλογικές δράσεις και τελετουργίες κ.ο.κ. Κι εδώ ανακύπτει η εξής απορία: πρόκειται για χαρακτηριστικά που συγκροτούν τη γενική έννοια «κίνημα», χωρίς να συνδέονται με το πολιτικό του στίγμα; Διότι αν ισχύει αυτό, τότε κινήματα υπάρχουν πολλά, και δεν πρέπει να θεωρούνται όλα εξ ορισμού καλά εφόσον προωθούν διαφορετικές πολιτικές. Συνεπώς όταν μιλάμε για «κινηματική προσέγγιση» δεν εκφέρουμε πολιτική κρίση υποχρεωτικά θετική. Ενα παράδειγμα για να γίνω πιο σαφής: η συλλογική δράση που οργανώθηκε από την Εκκλησία για τις ταυτότητες ήταν κίνημα; Είχε διάρκεια, γέμισε πλατείες, μάζεψε εκατομμύρια υπογραφές, αμφισβήτησε θεσμούς, όπως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αν δεν ήταν κίνημα τότε τι ήταν; Και αν ήταν, μήπως οφείλουμε να κρίνουμε τα κινήματα πολιτικά και κατά περίσταση αντί να τα θεωρούμε αυτονόητα «αριστερά»;
Ισως η θέση ότι τα κοινωνικά κινήματα είναι συνυφασμένα με τον εκδημοκρατισμό αποτελεί έμμεση απάντηση στο ερώτημά μου. Φοβάμαι όμως ότι, ακόμα κι αν το δεχθούμε, η απορία μου απλώς μετατίθεται εφόσον ο όρος «εκδημοκρατισμός» είναι περισσότερο ασαφής από την έννοια που προσπαθεί να ορίσει. Και όχι μόνο αυτό. Συχνά η προϋπόθεση μετατρέπεται σε συνέπεια, δηλαδή πιστεύουμε ότι κάποιοι επιδιώκουν τον εκδημοκρατισμό μόνο και μόνο επειδή αποκαλούν τη δράση τους κινηματική. Επί του συγκεκριμένου και επίκαιρου: όταν φοιτητικές παρατάξεις, οι οποίες θεωρούνται πατενταρισμένα κινηματικές, προσπαθούν να ματαιώσουν, ενίοτε δε με τη βία, την άμεση συμμετοχή των φοιτητών στις εκλογές και επιμένουν ότι πρέπει να αποφασίζουν για λογαριασμό τους οι συνδικαλιστικές ηγεσίες τους, προάγεται ο εκδημοκρατισμός; Και τι απέγινε η υπόσχεση της νέας ηγεσίας του Συνασπισμού να «ακούσει τι λέει ο κόσμος»;
Με όλα αυτά θέλω να πω ότι τα κινήματα δεν μου φαίνονται ούτε a priori καλά, ούτε a priori κακά, εφόσον η πολιτική αποτίμηση της δράσης τους εκκρεμεί και θα πρέπει να γίνεται σε κάθε δεδομένη περίπτωση. Τελευταία όμως, και ιδίως στους κύκλους τού μετά Τσίπρα ΣΥΡΙΖΑ, κυριαρχεί η άποψη ότι ισχύει το πρώτο. Δηλαδή η όποια διαδήλωση, κατάληψη ή άλλη ενέργεια που αντιστέκεται σε κάτι, χωρίς αυτό το κάτι να εξειδικεύεται -εδώ χάνεται η πολιτική!- συνιστά πράξη «κινηματική», άρα ορθή. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι τα κινήματα έχουν αποκτήσει μεταφυσικές ιδιότητες και ως αυτονόητα της Αριστεράς προκαθορίζουν τη σκέψη εκείνων που υποτίθεται ότι μάχονται με σημαία τον κριτικό λόγο.
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2612