Πανεπιστήμιο και Αριστερά.
Φραγκίσκος, Καλαβάσης
Αυγή της Κυριακής, 2008-07-06
Είναι δύσκολο στη σύγχυση των ημερών να ξεχωρίσει κανείς τα θέματα που πρέπει να αρθεί για να μιλήσει κι εκείνα που πρέπει να σταθεί για να ακούσει. Το χειρότερο είναι όταν η δυσκολία αυτή οδηγεί σε αποφάσεις ή σε ενέργειες που αποθαρρύνουν και τραυματίζουν εκεί που θα έπρεπε να ενθαρρύνουν και να επικροτούν.
Αυτή τη σύγχυση στη χειρότερη εκδοχή της παρατηρούμε δυστυχώς τον τελευταίο καιρό στο δημόσιο βίο με αφορμή τα πανεπιστήμια. Ελάχιστοι ακούν τα πανεπιστήμια: τους πρυτάνεις, τις συγκλήτους, την ΠΟΣΔΕΠ, τους φοιτητικούς συλλόγους, τις νέες φοιτητικές δυνάμεις που ήρθαν στο προσκήνιο μέσα από τους αγώνες των τελευταίων ετών. Αντίθετα πολλοί μιλούν, δικάζουν προθέσεις, καταδικάζουν πρακτικές, κινδυνολογούν και ελεεινολογούν.
Το αποτέλεσμα έχει δυστυχώς γενικευμένες αρνητικές συνέπειες, που αγγίζουν ακόμη και τη σκέψη της ανανεωτικής Αριστεράς, αυτής της πολιτικής όασης της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Τεκμηριώνοντας με πληρότητα την αντίθεσή του στην κατάργηση του άρθρου 16, ο ΣΥΡΡΙΖΑ συνέδεσε την πολιτικό-κοινωνική διάσταση της δυνατότητας πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με την επιστημονική - αναπτυξιακή διάσταση της διασφάλισης της ελευθερίας στην έρευνα και στη διδασκαλία. Έθεσε κατ’ ουσίαν τη δυνατότητα της Ελλάδας να μετέχει στη δημιουργία και τη διδασκαλία νέας γνώσης και τεχνολογίας μέσα από δομές και θεσμούς συνδεδεμένους με τη δική της ιστορία, γλώσσα και πολιτισμό.
Η επιχειρηθείσα κατάργηση του άρθρου 16 είχε στον πυρήνα την αντίθετη δυναμική: εκτιμώντας μάταιη και αδύνατη τη συμμετοχή της Ελλάδας στο διεθνές επιστημονικό γίγνεσθαι με ίδιους πόρους και θεσμούς, επιχείρησε να περιορίσει τα πανεπιστήμια σε αμιγώς εκπαιδευτικού προσανατολισμού ιδρύματα, σκοπεύοντας στη συνέχεια τον πολλαπλασιασμό αυτού του τύπου ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την εκχώρηση του δικαιώματος ίδρυσης σε ιδιωτικούς ομίλους και επιδοτώντας τη φοίτηση σε αυτά από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ο ΣΥΡΡΙΖΑ κατάφερε να εκφράσει σε πολιτικό επίπεδο τη γενικότερη αντίθεση σε αυτή την προοπτική, να επηρεάσει το ΠΑΣΟΚ και να εμποδίσει την αρνητική συνταγματική αλλαγή.
Από αυτή την περιπέτεια έμεινε ένας νόμος πλαίσιο που θα υλοποιούσε την κατάργηση του άρθρου 16, αλλά που τώρα δεν έχει τίποτε για να υλοποιήσει. Το πλαίσιό του είναι ασύμβατο με την πανεπιστημιακή πραγματικότητα και με τον ισχύοντα συνταγματικό προορισμό των πανεπιστημίων. Η εμμονή στην εφαρμογή των ρυθμίσεών του είναι μια εμμονή εκδικητική και επικίνδυνη: εκβιάζει αντί να συνδιαλέγεται, κατασκευάζει μια ψευδή εικόνα δήθεν γενικευμένης βίας στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, αποθρασύνει δυνάμεις με χουντικές αναφορές στην ιδεολογία και τη συμπεριφορά, διαμορφώνει ένα δυσχερές κλίμα για την ακαδημαϊκή ζωή τη λειτουργία, ιδιαίτερα στις μικρές κοινωνίες της περιφέρειας.
Η πολιτική αντίθεση στην εμμονή της "μη εφαρμόσιμης εφαρμογής" του νόμου πλαίσιου θα μπορούσε να συσπειρώσει πολύ ευρύτερες δυνάμεις από όσες εξέφρασε η αντίθεση στη συνταγματική κατάργηση του άρθρου 16. Οι δυνάμεις της ανανεωτικής αριστεράς, μέσα και έξω από τα πανεπιστήμια, μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν σε αυτό. Η διεύρυνση της δημοκρατίας στην πρόσβαση αλλά και στη διοίκηση των πανεπιστημίων, με την ουσιαστική συμμετοχή και τη διαβούλευση όλων των εταίρων της πανεπιστημιακής κοινότητας, φοιτητών, διοικητικών, διδασκόντων είναι το πεδίο στο οποίο μπορεί να συναντηθεί ο ευρύτερος προοδευτικός κόσμος με την επιστημονική κοινότητα. Είναι το πεδίο που μπορεί να συναντηθεί η επιστήμη με την ανάπτυξη, η τεχνολογία με τη δημοκρατία, η περιφέρεια με την Ευρώπη και τον κόσμο.
Ο αποπροσανατολισμός από αυτόν το στόχο θα ήταν όχι απλά μια χαμένη ευκαιρία για τον προοδευτικό κόσμο αλλά και μια οπισθοδρόμηση της πολιτικής σκέψης και πράξης της ανανεωτικής Αριστεράς.
Η επιδίωξη να μετατραπεί η πολιτική αντίθεση στον νόμο-πλαίσιο και τις ρυθμίσεις του από κινηματική διεκδίκηση και προγραμματική διακήρυξη σε διοικητική πράξη των συγκλήτων, αντί να διευρύνει, συρρικνώνει το πολιτικό μέτωπο της δημοκρατίας και αυτοτέλειας στα πανεπιστήμια.
Η συνακόλουθη αναζήτηση ή κατασκευή "εσωτερικών εχθρών" μέσα στα πανεπιστήμια αποδυναμώνει και λειτουργεί εκβιαστικά σε ανθρώπους και σε συλλογικότητες που πιστεύουν στην αξία των δημοκρατικών και αντιπροσωπευτικών θεσμών και δεν επιθυμούν να κατρακυλήσουν στον ολισθηρό δρόμο της κατά το δοκούν χρησιμοποίησης των θεσμών και της διασταλτικής ερμηνείας που πρώτος υιοθετεί ο πρωθυπουργός δια του αρμόδιου υπουργού του. Η εποχή είναι κρίσιμη, οι κινήσεις δεν είναι εύκολα αντιστρέψιμες, ίσως θα πρέπει όλες οι δυνάμεις της ανανεωτικής αριστεράς να συνομιλήσουν χωρίς φόβο και πάθος, με περισσότερη ανεκτικότητα και λιγότερη κατευθυνόμενη καχυποψία.
* Ο Φραγκίσκος Καλαβάσης είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, κοσμήτορας Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2707