Ανάπτυξη Τέλος
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2008-09-07
Η Ελλάδα χρειάζεται επιτακτικά ένα νέο πρότυπο με έμφαση στη βελτίωση των παραγωγικών της δυνατοτήτων, υπογραμμίζει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος .Μπορεί η κυβέρνηση να θέλει να αγνοεί την απειλή, η στιγμή όμως που θα αντιστραφεί η έως τώρα ανοδική πορεία της ελληνικής οικονομίας πλησιάζει. Για μια τέτοια εξέλιξη προειδοποιούν αρκετοί οικονομολόγοι τους τελευταίους μήνες. Όμως τον κώδωνα του κινδύνου κρούει πλέον και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
Ο κ. Γιώργος Προβόπουλος δεν κρύβει από τους συνομιλητές του την ανησυχία του ότι σύντομα θα ανακοπούν οι ρυθμοί ετήσιας αύξησης του ΑΕΠ της τάξης του 4% που γνώρισε η ελληνική οικονομία τα τελευταία δέκα-δώδεκα χρόνια. Η ένταξη στην ΟΝΕ, η συνακόλουθη μεγάλη μείωση των επιτοκίων και μια πρωτόγνωρη για την Ελλάδα νομισματική και οικονομική σταθερότητα δημιούργησαν εύλογες προσδοκίες για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Οδήγησαν όμως πολίτες και επιχειρήσεις σε έναν ξέφρενο δανεισμό, που επεκτεινόταν με ετήσιους ρυθμούς 40-45% αρχικά, ενώ ακόμα και σήμερα η πιστωτική επέκταση ξεπερνά το 20%, είναι δηλαδή τριπλάσια της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Ο δανεισμός τροφοδοτούσε την εγχώρια ζήτηση, στην οποία ολοένα λιγότερο μπορούσε να ανταποκριθεί η εγχώρια παραγωγή, με αποτέλεσμα την εκρηκτική διόγκωση του εξωτερικού ελλείμματος της χώρας: 14% του ΑΕΠ το 2007 και ανεβαίνει. Αυτή η πορεία δεν μπορεί να συνεχισθεί. Η εποχή των πολύ χαμηλών επιτοκίων τελείωσε, το όποιο όφελός τους εξαντλήθηκε, ενώ η μεγάλη μείωση της ανταγωνιστικότητας που έφερε το έως τώρα ακολουθούμενο πρότυπο, συνεπικουρούμενη από τη διεθνή κρίση, επιβραδύνει δραστικά την ελληνική μεγέθυνση. Όταν όμως σε ένα με ενάμιση χρόνο ο ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ θα έχει πέσει ίσως κοντά στο 1%, δεν θα υπάρχει καμία δυναμική για να το ξανανεβάσει. Γιʼ αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη να διαμορφωθεί ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο με έμφαση στη βελτίωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.
Ανάλογες εκτιμήσεις για την εξάντληση του προτύπου της τελευταίας δεκαετίας είχε διατυπώσει στην τελευταία του τριμηνιαία έκθεση το ΙΟΒΕ, ενώ μελέτη της Eurobank προειδοποιούσε για μιαν ενδεχόμενη σοβαρή ύφεση της οικονομίας ως συνέπεια του εξαιρετικά υψηλού και διογκούμενου εξωτερικού ελλείμματος. Η στασιμότητα σχεδόν στις πωλήσεις του λιανικού εμπορίου το πρώτο εξάμηνο φέτος (ετήσια αύξηση του όγκου μόλις 0,6% φέτος έναντι 3,2% αντίστοιχα το 2007, στην ένδυση-υπόδηση και στα έπιπλα-ηλεκτρικά μάλιστα σημειώθηκε μείωση) ήδη υποδηλώνει μια κάμψη στην κατανάλωση. Αξίζει να σημειωθεί η εκτίμηση για τη συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος στο φτωχότερο 30% των νοικοκυριών ιδίως, για τα οποία ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος (εφόσον καταναλώνουν αναλογικά περισσότερα καύσιμα και τρόφιμα, είδη με ταχύτερη άνοδο τιμών), σε πρόσφατη έκθεση της Εθνικής Τράπεζας: θα αφαιρέσει 0,6 μονάδες από την αύξηση του ΑΕΠ φέτος, 0,4 μονάδες το 2009, υπολογίζεται. Στην ίδια κατεύθυνση θα λειτουργήσουν επιπλέον τα φορολογικά μέτρα, στο βαθμό που θα αφαιρέσουν αγοραστική δύναμη από πολλά νοικοκυριά.
Τις συνέπειες από τις σοβαρές εγγενείς διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας οξύνει οπωσδήποτε η διεθνής επιδείνωση, είναι όμως παραπλανητικό να αποδίδει κανείς τη διόγκωση των ελλειμμάτων, την επερχόμενη συμπίεση των εισοδημάτων και την ανεπάρκεια των δημόσιων πολιτικών στη διεθνή κατάσταση, όπως επιχειρεί η κυβέρνηση.
Χειρότερο τώρα το σενάριο της ΕΚΤ για την Ευρωζώνη
Το ενδεχόμενο η Ευρωζώνη ήδη να αντιμετωπίζει μιαν ήπια οικονομική ύφεση, που διέγραψε πρόσφατα ο ΟΟΣΑ, επιβεβαίωσαν και οι νεότερες προβλέψεις των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας: Η αύξηση του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη αναμένεται τώρα να κινηθεί μεταξύ 1,1% και 1,7% φέτος (από 1,5-2,1% που προβλεπόταν τον Ιούνιο) και μεταξύ 0,6% και 1,8% το 2009 (από 1-2% αντίστοιχα). Ο πληθωρισμός, αντίθετα, προβλέπεται ελαφρά υψηλότερος, μεταξύ 3,4% και 3,6% φέτος και μεταξύ 2,3% και 2,9% το 2009.
Μετά τη συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης κατά 0,2% το δεύτερο τρίμηνο φέτος, αν η μεγέθυνση διαπιστωθεί αρνητική και το τρέχον τρίμηνο, τεχνικά βρισκόμαστε σε ύφεση. Στη συνέντευξη μετά το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ την Πέμπτη, ο πρόεδρος της Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τον φορτισμένο όρο «ύφεση», προτιμώντας να κάνει λόγο για «κάμψη», ή για «επεισόδιο ασθενούς οικονομικής δραστηριότητας». Πρόκειται, είπε, για τεχνική επίπτωση του ισχυρού πρώτου τριμήνου, αλλά οφείλεται επίσης στην υποχώρηση της διεθνούς και της εσωτερικής ζήτησης λόγω των πολύ υψηλών τιμών της ενέργειας, των τροφίμων και άλλων πρωτών υλών. Χαιρέτισε έτσι την πτώση του πετρελαίου το τελευταίο δίμηνο καλώντας όλους τους ενεχόμενους (και κερδοσκόπους) να μην επιτρέψουν να ξανανέβει.
Με την πεποίθηση ότι θα επακολουθήσει μια «βαθμιαία ανάκαμψη», ο κ. Τρισέ δεν έδωσε καμία ένδειξη μεταβολής του κεντρικού επιτοκίου του ευρώ στο ορατό μέλλον από το 4,25% όπου αυξήθηκε τον Ιούλιο. Η διατήρησή του σʼ αυτό το επίπεδο αποφασίσθηκε την Πέμπτη ομόφωνα, είπε. Ανοδική επίπτωση στα επιτόκια της Ευρωζώνης μπορεί να προκύψει ωστόσο από τα αυστηρότερα κριτήρια για τη χρηματοδότηση των τραπεζών της Ευρωζώνης από την ΕΚΤ που θα ισχύσουν εφεξής, όπως επίσης αποφασίσθηκε την περασμένη εβδομάδα.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ διαβεβαίωσε ότι εντός του 2010 θα αποκατασταθεί η «σταθερότητα των τιμών» (πληθωρισμός κοντά στο 2%), αλλά για να τονίσει περισσότερο από κάθε προηγούμενη φορά ότι θα πρέπει να αποφευχθούν αυξήσεις μισθών και τιμών ανάλογες με το τωρινό επίπεδο του πληθωρισμού (που υποχώρησε ελαφρά σε 3,8% στην Ευρωζώνη τον Αύγουστο), ώστε να μην υπάρξουν επιπτώσεις «δευτέρου γύρου».
Οι επιδεινωμένες προβλέψεις για τη μεγέθυνση στην Ευρώπη, στην αντίθετη κατεύθυνση μάλιστα από την αναθεωρημένη πρόβλεψη του ΟΟΣΑ για τις ΗΠΑ (αύξηση ΑΕΠ 1,8% αντί 1,2% για φέτος), οδήγησαν σε νέα υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ στα 1,42 δολάρια από το ρεκόρ 1,60 που είχε πιάσει προ διμήνου. Η εξέλιξη αυτή είναι ευνοϊκή για την ευρωπαϊκή ανάκαμψη, καθώς αίρει το εμπόδιο των ακριβών εξαγωγών. Στη μεγάλη ανατίμηση του ευρώ έναντι των εμπορικών εταίρων (14% μέσα στον τελευταίο ενάμιση χρόνο) αποδίδει άλλωστε κατά κύριο λόγο την απρόβλεπτη μέχρι πρόσφατα τωρινή ευρωπαϊκή ύφεση ο καθηγητής Πολ ντε Γκρόβε (ο ανθυποψήφιος του Λουκά Παπαδήμου για την αντιπροεδρία της ΕΚΤ το 2002) στους προχθεσινούς Financial Times. Ψέγει εκεί την απραξία της Κεντρικής Τράπεζας στο θέμα των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Έμμεση κριτική στην ΕΚΤ απευθύνει επίσης η πιο απαισιόδοξη μέχρι στιγμής διεθνής έκθεση, όπως τη δημοσίευσε στις 4 Σεπτεμβρίου η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD). Προβλέποντας πτώση της παγκόσμιας μεγέθυνσης σε 2,9% φέτος και σε 1-1,5% το 2009, η έκθεση επισημαίνει ότι «ο κίνδυνος να προκληθεί ύφεση από μιαν ορθόδοξη νομισματική αντίδραση είναι υψηλός», ενώ θεωρεί, αντίθετα, υπερτιμημένο τον κίνδυνο ενός καλπάζοντος πληθωρισμού. Υπογραμμίζει άλλωστε ότι οι πολιτικές των κεντρικών τραπεζών αποκλίνουν περισσότερο παρά ποτέ, υπονοώντας ότι η μείωση των επιτοκίων στις ΗΠΑ και η αύξησή τους στην Ευρωζώνη ευνοούν τις κερδοσκοπικές κινήσεις στις αγορές πρώτων υλών και συναλλάγματος. Και επιμένει ότι πρέπει να τονωθεί η κατανάλωση στις ισχυρότερες οικονομίες, όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία, να ενισχυθούν με δημόσιους πόρους οι φτωχότερες χώρες, και να υιοθετηθούν αυστηρότεροι κανόνες κατά της κερδοσκοπίας στις αγορές βασικών προϊόντων. (Ο επικεφαλής οικονομολόγος της UNCTAD Ράινερ Φλάσμπεκ είχε διατελέσει υφυπουργός Οικονομικών υπό τον Όσκαρ Λαφοντέν προ δεκαετίας, στην πρώτη γερμανική κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων).
Ο κ. Τρισέ ερωτήθηκε στη συνέντευξη κατά πόσον οι αναθεωρήσεις των προβλέψεων για τη μεγέθυνση, προς τα πάνω για τις ΗΠΑ, προς τα κάτω για την Ευρωζώνη, συνδέονται με τις διαφορετικές μακροοικονομικές πολιτικές που ακολουθούνται: δραστική μείωση επιτοκίων και μεγάλη δημοσιονομική τόνωση στις ΗΠΑ, πολύ υψηλότερα επιτόκια και σφικτή δημοσιονομική πολιτική εδώ. Αλλά αρκέσθηκε να τονίσει τις μεγάλες ανισορροπίες της αμερικανικής οικονομίας σε αντιδιαστολή με τη συμφωνία αποταμίευσης και επενδύσεων στην Ευρώπη. Επέμεινε μάλιστα στους αυστηρούς προϋπολογισμούς που θα πρέπει να καταρτίσουν για το 2009 οι χώρες με ελλείμματα και με απώλεια ανταγωνιστικότητας κόστους και τιμών (δηλαδή η Ελλάδα πρώτη από όλες).
Έντονη αναμένεται η συζήτηση στην Ευρωοομάδα και στο Συμβούλιο Ecofin αυτήν την εβδομάδα, καθώς αρκετοί υπουργοί επιδιώκουν να ληφθούν μέτρα για την αποτροπή της ύφεσης.
Εκτύπωση στις: 2024-04-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2810