Μαθήματα από την οικονομική κρίση
Δημήτρης, Παπαδημούλης
Αυγή της Κυριακής, 2008-10-19
Ζούμε το οδυνηρό τέλος μιας περιόδου 30 χρόνων απόλυτης κυριαρχίας του δογματικού νεοφιλελευθερισμού. Είχαν πείσει τους περισσότερους ότι, με το αόρατο χέρι της αγοράς, όλοι θα βελτιώνουν τη θέση τους: τόσο οι φτωχοί εργάτες στην Κίνα, όσο και οι πλούσιοι γιάπηδες στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Αυτό το δόγμα καταρρέει με πάταγο. Όλοι τρέχουν τώρα. Ακόμη και οι γκουρού του νεοφιλελευθερισμού προστρέχουν στη στήριξη του κράτους. Ζητάνε τα λεφτά των φορολογουμένων για να σώσουν τις δικές τους περιουσίες. Πρόκειται όμως για τον "σοσιαλισμό των πλουσίων".Η οικονομική κρίση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Η απληστία των επενδυτικών τραπεζών και η πλήρης απορρύθμιση των τελευταίων χρόνων- με την πλήρη συνενοχή κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων, ωθούν σε ύφεση την παγκόσμια οικονομία.
Οι πολιτικές ηγεσίες της Δύσης, με πρώτη την ηγεσία Μπους, είναι απολύτως υπεύθυνες για τα σημερινά τραγικά αποτελέσματα. Η πλήρης αποδυνάμωση των μηχανισμών δημόσιου ελέγχου δεν οφείλεται σε άγνοια. Ήταν συνειδητή τους επιλογή.
H ελληνική οικονομία ασφαλώς και επηρεάζεται από τη διεθνή κρίση. Εκτός, ωστόσο, από το "εισαγόμενο", υπάρχει και το πρόσθετο "ελληνικό" σκέλος της κρίσης. Αυτό κρύβουν διαχρονικά οι κυβερνήσεις. Αυτό ακριβώς πληρώνουν τα ελληνικά νοικοκυριά, ιδίως τα φτωχότερα.
H ελληνική οικονομία, έχει επίσημο πληθωρισμό 30% παραπάνω από την Ευρωζώνη, λόγω κυρίως των καρτέλ. Αυτός διαβρώνει το λαϊκό εισόδημα και μειώνει κατά 2% ετησίως την ανταγωνιστικότητα. Έχει υψηλό δημόσιο έλλειμμα και χρέος και τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών.
Είναι πολύ εξαρτημένη από το ακριβό πετρέλαιο, 62,5% έναντι 44% στην Ευρωζώνη, γιατί δεν επένδυσε έγκαιρα σε εναλλακτικές μορφές και εξοικονόμηση ενέργειας. Έχει πολύ μικρότερα φορολογικά έσοδα έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου, υψηλή φοροδιαφυγή και παραοικονομία, άδικο και αντιαναπτυξιακό φορολογικό σύστημα, αναποτελεσματικούς και σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένους ελεγκτικούς μηχανισμούς, υψηλού κόστος και χαμηλής αποτελεσματικότητας διοίκηση, αδυναμία αναπτυξιακής αξιοποίησης των κοινοτικών πόρων, σημαντικά ελλείμματα σε υποδομές.
H αποτελεσματικότητα των κοινωνικών δαπανών είναι σχεδόν δέκα φορές μικρότερη έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το κοινωνικό κράτος είναι εξαιρετικά αδύναμο και αναποτελεσματικό.
H κυβέρνηση της N.Δ. τα τελευταία πέντε χρόνια όξυνε τις μεγάλες κοινωνικές ανισότητες που κληρονόμησε από το ΠAΣOK, σε βάρος των ασθενέστερων.
Μετά από μια περίοδο υπερδεκαετούς μονόπλευρης λιτότητας, τα δημόσια οικονομικά είναι χάλια, η Ελλάδα είναι μια ακριβή ευρωπαϊκή χώρα, οι Έλληνες είναι ουραγοί σε αμοιβές και επίπεδο κοινωνικής προστασίας, ενώ η κερδοφορία των ρετιρέ των επιχειρήσεων σπάει ρεκόρ.
Οι παρενέργειες
Τα αίτια και το μέγεθος της παγκόσμιας κρίσης, έχουν σημαντικές παρενέργειες:
Επαναφέρουν με ορμή τη συζήτηση για το ρόλο αλλά και την κατεύθυνση της δημόσιας ρύθμισης στην οικονομία, σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και σε πλανητικό επίπεδο. Θέτουν επί τάπητος, την ανάγκη επιστροφής σε ένα καθεστώς αυστηρότερης ρύθμισης και εποπτείας των αγορών, με περιορισμούς στην ανεξέλεγκτη κίνηση των κεφαλαίων. Θέτουν πιεστικά την ανάγκη πολιτικής διακυβέρνησης της παγκοσμιοποίησης και ενός νέου πλανητικού "New Deal". O ίδιος ο πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επισημαίνει την ανάγκη αναδιοργάνωσης του συστήματος, "γιατί η αυτορρύθμιση της αγοράς δεν λειτουργεί". O σφοδρός επικριτής του νεοφιλελευθερισμού Αμερικανός οικονομολόγος Πωλ Kρούγκμαν παίρνει το Νόμπελ Οικονομίας για το 2008. O Ομπάμα ωφελείται στην κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ, καθώς ο αντίπαλος του χρεώνεται την καταστροφική οκταετία Μπους. Ταυτόχρονα όμως αναδεικνύεται και η αδυναμία του να προτείνει μια εναλλακτική και συγκροτημένη πολιτική, τόσο για την οικονομία, όσο και για το νέο, μειούμενο ρόλο των ΗΠΑ στις νέες παγκόσμιες ισορροπίες.
Οδηγούν σε ριζική ανακατανομή ισχύος σε πλανητική κλίμακα. Θέτουν την Ευρώπη μπροστά στη νέα πρόκληση μιας ταχύτερης ενοποίησης, με ενίσχυση των κοινωνικών και δημοκρατικών της χαρακτηριστικών. Το συμφέρον των ευρωπαϊκών λαών αλλά και οι ανάγκες ενός αναδυόμενου και ταραγμένου πολυπολικού κόσμου, απαιτούν περισσότερη και ριζικά διαφορετική Ευρώπη. Δυστυχώς όμως η ευρωπαϊκή ελίτ παραμένει θλιβερά κατώτερη των περιστάσεων, διχασμένη, αμήχανη και εγκλωβισμένη σε ξεπερασμένα νεοφιλελεύθερα δόγματα. μια μεγάλη πρόκληση χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης αλλά βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση να λαγοκοιμάται στο τιμόνι. Την ώρα που η Ευρώπη καλείται επειγόντως να προσφέρει ένα άλλο υπόδειγμα, που να στηρίζει την ανάπτυξη, την κατανάλωση, τα λαϊκά εισοδήματα και μια ενιαία και δημόσια παρέμβαση, η ευρωπαϊκή ηγεσία κάνει λίγα πράγματα και πάντοτε με καθυστέρηση.
Η ελληνική πραγματικότητα
Βρίσκουν πλήρως ανέτοιμη την ελληνική οικονομία αλλά και την κυβέρνηση για τις επερχόμενες συνέπειες. Η χώρα βαδίζει με υψηλό έλλειμμα και χρέος, εκρηκτικό έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών και εντεινόμενες κοινωνικές ανισότητες, σε σημαντική πτώση των ρυθμών ανάπτυξης. Η Ελλάδα- και λυπάμαι που ακούω τέτοιες μπούρδες, ακόμη και από επίσημα κυβερνητικά χείλη- δεν είναι προστατευμένη νησίδα στον κόσμο. Έρχεται με μαθηματική βεβαιότητα επιδείνωση της ανεργίας, των δημοσίων εσόδων και κυρίως του λαϊκού εισοδήματος. Έχω κουραστεί να ακούω τον κ. Καραμανλή και τον κ. Αλογοσκούφη κάθε μέρα να αλλάζουν χαβά. Στις αρχές του Σεπτεμβρίου, όταν πήραν σκληρά φορολογικά μέτρα, μας είπαν ότι το κάνουν γιατί έρχεται κρίση. Ένα μήνα μετά που έχει ξεσπάσει έντονα η κρίση, μας λένε ότι δεν πρέπει να ανησυχούμε, γιατί η Ελλάδα είναι προστατευμένη.
O Ρούζβελτ, που πολλοί ξαναθυμήθηκαν, δεν ήταν βέβαια ούτε «σοσιαλιστής», ούτε «αριστερός». Όμως η σωτήρια έμπνευση του Κέινς για την τόνωση της «ενεργού ζήτησης» μέσω τεράστιων δημόσιων δαπανών στο πλαίσιο του «New Deal», έθεσε τα θεμέλια του μεταπολεμικού κράτους πρόνοιας.
Τις τελευταίες δεκαετίες το κράτος πρόνοιας, έχει υπονομευτεί καίρια. Οι νεοφιλελεύθεροι πολέμιοι του κρατικού παρεμβατισμού, το θυσίασαν στον βωμό της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και της αχαλίνωτης απορρύθμισης- απελευθέρωσης των αγορών. Αυτή άλλωστε ήταν και παραμένει η κυρίαρχη ιδεολογία στη χώρα μας με ευθύνη όχι μόνο της Νέας Δημοκρατίας αλλά και της κυβερνητικής πράξης του ΠΑΣΟΚ.
Ίσως τώρα λοιπόν που το σύστημα κλονίζεται συθέμελα και ο νεοφιλελευθερισμός υφίσταται μια συντριπτική ήττα, είναι καιρός να ανακαλύψουμε βασικές ιδέες και αξίες της αριστεράς.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι να μπει και τυπικά στην άκρη αυτός ο δογματικός και ανόητος «ζουρλομανδύας» του Συμφώνου Σταθερότητας και να αντικατασταθεί από ένα νέο σύμφωνο Ανάπτυξης, όπως χρόνια προτείνει ο ΣΥN αλλά και η "Ευρωπαϊκή Αριστερά". Απαιτείται να τερματιστεί επιτέλους το ανεξέλεγκτο και ο νεοφιλελεύθερος δογματισμός της Ευρωπαϊκής κεντρικής Τράπεζας που νοιάζεται μόνο για τον πληθωρισμό την ώρα που η Ευρωζώνη βυθίζεται στην ύφεση.
Αυτή την ώρα χρειάζεται περισσότερο κράτος στην οικονομία και από την άποψη της εποπτείας και των ελέγχων και από την άποψη των δημόσιων επενδύσεων και των αναδιανεμητικών πολιτικών. Για να στηριχθεί η αναζωογόνηση της ανάπτυξης, για να στηριχθούν οι κοινωνικά ασθενέστεροι και να τονωθεί η ενεργός ζήτηση. Στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξουν τα πάντα. Πρέπει να αλλάξει δραστικά η ασκούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική, γιατί οι νεοδημοκράτες κυβερνώντες κάνουν λάθος πράγματα, σε λάθος χρόνο.
Κάθε κρίση εμπεριέχει κινδύνους και δυνατότητες. H αριστερά καλείται να αποδείξει τόσο τις "αμυντικές" όσο και τις "επιθετικές" της ικανότητες, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο. Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.
Ιδού στάδιο δόξης λαμπρόν για τη σύγχρονη αριστερά...
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2899