Υπάρχει εθνική λύση;
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Ελευθεροτυπία, 2008-10-17
Στις δύσκολες και αγχώδεις τούτες μέρες οποιαδήποτε πρόβλεψη για το αν θα βγούμε από τη χρηματοπιστωτικη κρίση και πώς θα αντιμετωπίσουμε την επερχόμενη ύφεση είναι παρακινδυνευμένη. Ενα όμως πράγμα μπορούμε να πούμε με σιγουριά: ότι μόνο μια κοινή και συντονισμένη σε διεθνές επίπεδο αντίδραση έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας. Τι σημαίνει αυτό για την ακλόνητη πεποίθηση πολλών ότι η λύση είναι ο αγώνας κατά της παγκοσμιοποίησης και η επιστροφή στο εθνικό κράτος;Νομίζω ότι ο όρος «επιστροφή στο εθνικό κράτος» στεγάζει δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η πρώτη -ας τη χαρακτηρίσουμε «αντιστασιακή»- είναι ένα περιέργο κράμα αριστερίζουσας ρητορικής και εθνικιστικών εμμονών. Οσοι τη διακινούν λένε ότι η παγκοσμιοποίηση είναι εξ ορισμού νεοφιλελεύθερη και για να την αντιμετωπίσουμε πρέπει να ταμπουρωθούμε στη γαλανή πατρίδα μας, που σημαίνει ότι πρέπει επίσης να υπερασπιστούμε το απαράγραπτο δικαίωμα του περιούσιου ελληνικού λαού να έχει πάντα δίκιο στις διενέξεις του με τον εθνικισμό των γειτόνων του. Δηλαδή, ο εθνικισμός -προσοχή, ο δικός μας όχι των άλλων-ταυτίζεται με την αντίσταση στη νέα τάξη πραγμάτων. Ετσι, οι «αντιστασιακοί» από τη μια δηλώνουν αριστεροί και αντικαπιταλιστές κι από την άλλη συστρατεύονται με τους δεξιούς στα λεγόμενα εθνικά θέματα, όπως το Κυπριακό, το Μακεδονικό κ.λπ., διευκρινίζοντας ότι ο αγώνας τους είναι αντιιμπεριαλιστικός.
Υπάρχει όμως και μια άλλη ερμηνεία της επιστροφής στο εθνικό κράτος, πολύ πιο σοβαρή και εύλογη, η οποία διαπιστώνει ότι η παγκοσμιοποίηση, στην τρέχουσα νεοφιλελεύθερη εκδοχή της, σημαίνει κυρίως τη δυνατότητα που διαθέτει το μεγάλο κεφάλαιο να κινείται ελεύθερα από χώρα σε χώρα επιδιώκοντας τη μέγιστη κερδοφορία, απαλλαγμένο από ρυθμίσεις ή κανόνες. Οταν λοιπόν εκτός συνόρων επικρατεί η απόλυτη ασυδοσία -η οποία, ως γνωστόν, ευνοεί πάντα τους ισχυρότερους- λογικό είναι να επιστρέψουμε στον δικό μας χώρο. Και μολονότι οι κυβερνήσεις των εθνικών κρατών έχουν απεμπολήσει προς όφελος διεθνών οργανισμών, π.χ. της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πολλές από τις εξουσίες που κάποτε ασκούσαν, το κράτος διατηρεί τη δυνατότητα σε κάποιους τομείς να χαράζει πολιτική, επικαλούμενο αξίες που η πλειονότητα των πολιτών κρίνει δίκαιες και σημαντικές. Για να το πω με άλλα λόγια, η επιστροφή στο εθνικό κράτος σημαίνει επιστροφή στην πολιτική και γίνεται στο όνομα των θεσμών που η άναρχη παγκοσμιοποίηση της νεοφιλελεύθερης οικονομίας έχει καταργήσει προς ίδιον όφελος στο διεθνές επίπεδο.
Τι κάνουμε όμως όταν η απειλή πάρει πλανητικές διαστάσεις, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση; Σχετικά θα ήθελα να σας συστήσω μια συνέντευξη του Χομπσμπάουμ, που δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Ε». Λέει λοιπόν ο Αγγλος μαρξιστής ότι δεν πρέπει να συγχέουμε τον αντικαπιταλισμό με την αντιπαγκοσμιοποίηση, την οποία «ο Μαρξ την αναγνώριζε ως πραγματικό δεδομένο και, ως διεθνιστής, την έκρινε θετικά, τουλάχιστον κατ’αρχήν. Εκείνο στο οποίο αυτός ασκούσε κριτική -και στο οποίο και εμείς οφείλουμε να ασκούμε κριτική- είναι ο τύπος της παγκοσμιοποίησης που παράγεται από τον καπιταλισμό».
Συνεπώς, εν όψει της κρίσης, το ζητούμενο δεν είναι η επιστροφή στο εθνικό κράτος, πόσο μάλλον στην περίπτωση της Ελλάδας, μιας χώρας μικρής, με μόνη βαρειά βιομηχανία τον τουρισμό, αλλά η συνύπαρξη με άλλα κράτη σε υπερεθνικές ενώσεις, για να δημιουργηθούν θεσμοί διαφορετικοί από εκείνους που ισχύουν σήμερα και για να επανέλθει η πολιτική στο επίπεδο όπου γίνεται το πραγματικό παιχνίδι. Μας αρέσει δεν μας αρέσει, αυτό είναι το πεδίον της μάχης. Το αντίθετο, δηλαδή η περιχαράκωση του εθνικού χώρου στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης και της πολιτικής, θα αποδειχθεί ή αναποτελεσματική ουτοπία ή τυφλός εθνικισμός.
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2902