Προϋπολογισμός λίγων μηνών
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή, 2004-10-03
Τη δημοσιονομική "ηπιότητα" που επαγγέλλεται ο πρωθυπουργός επιχείρησε να επιβεβαιώσει ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης με το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2005 που ανακοίνωσε στις 29 Σεπτεμβρίου. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για μισθούς, συντάξεις, για την επιχορήγηση των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά και των άλλων φορέων, προβλέπεται να αυξηθούν συνολικά κατά δύο και πλέον ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον πληθωρισμό σε σύγκριση με φέτος. Ολη η προσπάθεια συμπίεσης επικεντρώθηκε στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, όπου επιβάλλεται μια μείωση κατά 16,1%. Οι δημόσιες επενδύσεις περιορίζονται στο 4,6% του ΑΕΠ, έναντι 5,8% του 2004, αλλά και 5,7% κατά μέσο όρο την τελευταία εξαετία (1999-2004). Ετσι όμως υπονομεύεται ο στόχος το ΑΕΠ να αυξηθεί το 2005 ταχύτερα από φέτος, με ρυθμό 3,9% έναντι 3,7%, και μένουν μετέωρες οι προβλέψεις για την επιδιωκόμενη μείωση του ελλείμματος. Και επειδή, μετά την τεράστια διόγκωση των ελλειμμάτων των τεσσάρων προηγουμένων ετών που ενεφάνισε η κυβέρνηση με την απογραφή της, ο νέος προϋπολογισμός θα εκτελείται κάτω από στενή ευρωπαϊκή παρακολούθηση, αποκλίσεις δεν θα συγχωρούνται. Οπότε αναπόφευκτα θα επιβληθούν οδυνηρές περικοπές που θα διαψεύσουν όλες τις υποσχέσεις για "ήπια προσαρμογή". Δεν μπορεί καν να θεωρείται βέβαιο ότι ο προϋπολογισμός που θα κληθεί να ψηφίσει στις 22 Δεκεμβρίου η κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή θα αντιστοιχεί στο τωρινό προσχέδιο. "Στις 20-21 Οκτωβρίου θα τον συζητήσουμε στις Βρυξέλλες, και πιστεύουμε ότι θα τους πείσουμε", είπε ο κ. Αλογοσκούφης την Τετάρτη, παρουσιάζοντας το προσχέδιο στους δημοσιογράφους. Η συζήτηση στο Συμβούλιο Ecofin, που θα γίνει τελικά 15 μέρες αργότερα, θα είναι όμως εξαιρετικά δύσκολη για τον Ελληνα υπουργό. Δεν υπάρχει στην Ευρωπαϊκή Ενωση προηγούμενο απόρριψης του προϋπολογισμού ενός κράτους μέλους. Αλλά ούτε υπάρχει προηγούμενο χώρας που να έκανε μια τόσο μεγάλη αναθεώρηση των δημοσιονομικών της στοιχείων τέσσερα χρόνια πίσω, εμφανίζοντας τώρα για το έτος που γινόταν πανηγυρικά δεκτή στην ΟΝΕ ένα έλλειμμα 4,1%, σε κατάφορη παραβίαση του κριτηρίου 3% του Μάαστριχτ, δίνοντας λαβή σε οργισμένα σχόλια για εξαπάτηση της Ευρώπης με ψευδή στοιχεία, και εμπλέκοντας στην υποτιθέμενη απάτη και την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία. Θα μπορέσει τώρα να πείσει ο κ. Αλογοσκούφης ότι η διόγκωση των ελλειμμάτων των προηγουμένων ετών πάνω από το 3% είναι τεχνητή, κατασκευάσθηκε για να μεταφέρει προς τα πίσω εξοπλιστικές δαπάνες ύψους 9 δισ., ώστε να μην επιβαρύνουν τα ερχόμενα χρόνια; Είναι αμφίβολο, ακόμα και αν το προσπαθήσει. Η Ελλάδα αντιμετωπίζεται πλέον ξανά όπως το 1985, λένε με θλίψη φίλοι της χώρας στις Βρυξέλλες, έχοντας χάσει όση αξιοπιστία είχε καταφέρει να χτίσει μέσα σε είκοσι χρόνια.
Αλλά επίσης, ίσως να μην υπάρχει προηγούμενο προϋπολογισμού χώρας μέλους της ΟΝΕ, στηριζόμενου σε υποθέσεις που βρίσκονται σε τόσο μεγάλη διάσταση από τις εκτιμήσεις όλων των ανεξάρτητων αναλυτών, μέσα και έξω από τη χώρα. Από το πόσο αξιόπιστος θα κριθεί όμως ο νέος προϋπολογισμός για την επαναφορά του ελλείμματος κάτω από το 3% εξαρτούσαν άλλωστε την περασμένη εβδομάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη χορήγηση των 374 εκατομμυρίων ευρώ, που εκκρεμούν ακόμα για φέτος από το Ταμείο Συνοχής.
Απιαστοι φόροι
Μια αύξηση του ΑΕΠ το 2005 μικρότερη από όση θέλει να ελπίζει η κυβέρνηση καθιστά ανέφικτους τους φιλόδοξους στόχους για τα φορολογικά έσοδα που θέτει το προσχέδιο του προϋπολογισμού. Προβλέποντας αύξηση του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές 7,3% (πραγματική αύξηση 3,9% με πληθωρισμό 3,3%) έχει εγγράψει αύξηση των φορολογικών εσόδων 7,8%. Και οι μεν έμμεσοι φόροι προβλέπεται να αυξηθούν περίπου όσο και το ΑΕΠ: 7,2%. Αλλά ήδη πιο δύσκολο θα ήταν, χωρίς πρόσθετες επιβαρύνσεις, που δηλώνει ότι αποκλείει η κυβέρνηση, να επιτευχθεί η υψηλότερη αύξηση των αμέσων φόρων 8,6% που προβλέπεται, του φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων μάλιστα 8,9%, και των νομικών προσώπων, στα κέρδη δηλαδή των επιχειρήσεων, 7,8%.
Αν, υποθετικά, το ονομαστικό ΑΕΠ αυξηθεί κατά μία μονάδα λιγότερο, και αντίστοιχα, κατά μία μονάδα λιγότερο αυξηθούν και τα φορολογικά έσοδα, αυτόματα θα προστεθούν 400 εκατομμύρια στο έλλειμμα του προϋπολογισμού, που από 4,8% του ΑΕΠ, όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, θα γίνει 5,1%. Και αυτό θα σημάνει ότι και το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης δεν θα πέσει κάτω από το όριο του 3%, στο 2,8% που έχει δεσμευθεί ο κ. Αλογοσκούφης, αλλά θα είναι 3,1%. Μια τέτοια υπόθεση προσπάθησε να αποκρούσει ο υπουργός, λέγοντας ότι η αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων "θα υπερκεράσει" την επίπτωση από τον τερματισμό των έργων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες (τη μείωση δηλαδή των δημοσίων επενδύσεων κατά 1,6 δισ. ευρώ!) και προσβλέποντας σε μεγάλη αύξηση του τουρισμού του χρόνου σαν αποτέλεσμα των Αγώνων και χάρη στην ανάκαμψη στην Ευρώπη.
Η αισιοδοξία αυτή φαίνεται ωστόσο εντελώς αβάσιμη. Η Εθνική Τράπεζα υπολογίζει τη μειωτική επίδραση στο ΑΕΠ από τον επιχειρούμενο περιορισμό του ελλείμματος σε 1,5 έως 2 ποσοστιαίες μονάδες, για να καταλήξει στην πρόβλεψη ενός ρυθμού μεγέθυνσης 3,2%, που στηρίζεται κυρίως σε μιαν αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης 3,5%. Την αύξηση των επενδύσεων, αντίθετα, βλέπει να περιορίζεται σε 1,7%, από 3,1% φέτος και από 10,6% το 2003. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις εξασθενούν, γράφει στην τελευταία διμηνιαία της οικονομική ανάλυση, καθώς τα περιθώρια κέρδους περιορίζονται και η χρήση του παραγωγικού δυναμικού υποχωρεί.
Πτώση εμπιστοσύνης
Ενδεικτική για την κατάσταση που επικρατεί στον ιδιωτικό τομέα είναι άλλωστε η συνεχής και ραγδαία επιδείνωση του οικονομικού κλίματος μέσα στους τελευταίους έξι μήνες που καταγράφει για την Ελλάδα η σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δραματικά μεγαλύτερη από τις 25 χώρες μέλη, αρκετές από τις οποίες παρουσιάζουν βελτίωση, ενώ σε όλες σχεδόν οι διακυμάνσεις είναι πολύ μικρές: Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν προχθές, ο ελληνικός δείκτης οικονομικού κλίματος εμφανίζει πτώση από 115,4 τον Απρίλιο σε 93,7 το Σεπτέμβριο. Αναλυτικότερα, στις κατασκευές η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων έπεσε από –4 σε –46, και η Επιτροπή σχολιάζει την εξέλιξη αυτή ιδιαίτερα εντυπωσιακή, καθώς πέρυσι τον Οκτώβριο ήταν +20. Αλλά και στις υπηρεσίες η πτώση είναι μεγάλη, από 28 σε 7, και στη βιομηχανία από +9 σε –3. Κάπως πιο ομαλή πορεία εμφανίζει το λιανικό εμπόριο, που υποχώρησε από 23 τον Απρίλιο σε 15 τον Ιούλιο, αλλά ξανανέβηκε σε 18 το Σεπτέμβριο. Αρνητική πορεία, τέλος, εμφανίζει και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών,
από -18 τον Απρίλιο σε –28 τον Αύγουστο, για να ανέβει λίγο σε –26 το Σεπτέμβριο.
Δαπάνες, σαν κάθε χρόνο
Οι μεταβολές στις δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού που προβλέπονται στο προσχέδιο του κ. Αλογοσκούφη είναι παραπλήσιες με εκείνες των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, εξαιρώντας ίσως τις έκτακτες, λόγω εκλογών και Ολυμπιακών Αγώνων, χρονιές 2003 και 2004.
Για την αξιολόγηση των προθέσεων, για μια πρόβλεψη των κοινωνικών πιέσεων που θα ασκηθούν για μεγαλύτερα μερίδια αφενός, και των τεχνοκρατικών πιέσεων που θα ασκηθούν για περικοπές αφετέρου, παρουσιάζει ενδιαφέρον μια σύγκριση των προβλεπομένων ποσοστιαίων μεταβολών στις δαπάνες του προσχεδίου του 2005 με τον προϋπολογισμό του 2002 αλλά και με τις μεταβολές που πραγματοποιήθηκαν από το 2001 στο 2002 με βάση τα οριστικά στοιχεία:
``Προσχέδιο 2005`Προϋπ/μός 2002`Πραγμ/σεις 2002
`Σύνολο πρωτογενών
`δαπανών`5,3`5,4`8,5
`Αποδοχές (μισθοί
`και συντάξεις)`5,9`6,5`10,2
`Ασφάλιση–περίθαλψη`14,5`6,8`8,8
`Λειτουργικές δαπάνες`-6,6`2,8`7,7
`Αποδιδόμενοι πόροι`9,8`4`2,1
Και τις δύο χρονιές επιδιώκεται οι πρωτογενείς δαπάνες (το σύνολο δηλαδή των δαπανών εκτός από τους τόκους του δημοσίου χρέους) στο ίδιο περίπου ποσοστό να συγκρατηθούν κάτω από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, πάνω όμως από τον πληθωρισμό. Η αύξηση το 2002 ήταν τελικά πάνω από το ΑΕΠ.
Στις αποδοχές η αύξηση του προσχεδίου προβλέπεται κάπως μικρότερη (6,3% οι μισθοί, 4% οι συντάξεις), η υπέρβαση το 2002 ήταν μεγάλη.
Αντίθετα, στην ασφάλιση το προσχέδιο προβλέπει μεγάλη αύξηση, κατά πρώτο λόγο λόγω του ΟΓΑ που θα πάρει 27%, αλλά και του ΙΚΑ 10,3%, του ΝΑΤ 13,5%, του ΕΚΑΣ 10,7%.
Στις λειτουργικές δαπάνες το προσχέδιο προβλέπει σημαντική μείωση (ολυμπιακές και εκλογικές που δεν επαναλαμβάνονται, άλλες καταναλωτικές προς συμπίεση, ενώ στις επιχορηγήσεις προβλέπεται αύξηση 5,4%). Αλλά και το 2002 προβλεπόταν μικρή αύξηση, κάτω του πληθωρισμού, και τελικά σχεδόν τριπλασιάσθηκε.
Στους αποδιδόμενους πόρους, που πηγαίνουν στους ΟΤΑ και άλλα ΝΠΔΔ, το προσχέδιο εμφανίζεται γενναιόδωρο. Το 2002 είχε προβλεφθεί μικρή αύξηση και τελικά δόθηκε η μισή.
\Στη συζήτηση για τις δαπάνες έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί μια πρόσφατη δημοσίευση της Eurostat για τη διάρθρωση των δημοσίων δαπανών στην Ε.Ε. των 15 τα χρόνια 1999-2002: Η Ελλάδα το 2002 διέθετε στην κοινωνική προστασία (σχεδόν αποκλειστικά για συντάξεις) το 42,7% των κρατικών δαπανών έναντι 40,3% του μέσου όρου της Ε.Ε. Αλλά για την υγεία διέθετε μόλις το 6,6% (Ε.Ε: 13,9%), για την παιδεία το 6,8% (Ε.Ε.: 10,8%), για τον πολιτισμό το 0,9% (Ε.Ε.: 1,8%), και ερχόταν στους τρεις αυτούς τομείς τελευταία μεταξύ των 15\.
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=293