Πολιτικές τώρα κατά της ύφεσης!
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2008-11-02
Στις ΗΠΑ συρρικνώνεται το ΑΕΠ και τα εισοδήματα πέφτουν. Βουτιά στην εμπιστοσύνη επιχειρήσεων και καταναλωτών στην Ευρώπη. Και στην Ελλάδα πλέον η κατανάλωση μειώνεται.Η ύφεση επελαύνει στις ανεπτυγμένες οικονομίες απειλώντας ολοένα περισσότερο και τις αναπτυσσόμενες. Προχθές μάθαμε ότι η αμερικανική συρρικνώθηκε το καλοκαίρι. Επίσης ότι στην Ευρώπη οι προσδοκίες επιχειρήσεων και καταναλωτών έκαναν τον Οκτώβριο τη μεγαλύτερη βουτιά από συστάσεως του δείκτη οικονομικού κλίματος. Καθώς ετοιμάζονται κρίσιμες διεθνείς σύνοδοι αυτόν τον μήνα, παντού σχεδιάζονται μέτρα και πολιτικές. Αλλά η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί αμήχανη και διχασμένη τις εξελίξεις.
Τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη, έχει γίνει πλέον σαφές ότι, πέρα από τις πρωτοφανούς έκτασης παρεμβάσεις που απέτρεψαν την κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος, για την αντιμετώπιση της ύφεσης, για τη συγκράτησή της ώστε να μην βουλιάξει την παγκόσμια οικονομία, θα απαιτηθούν νέες ισχυρές δημόσιες παρεμβάσεις.
Ήδη αναλαμβάνονται σχετικές πρωτοβουλίες σε διάφορες χώρες, με τελευταία τη χρηματοδότηση 100.000 νέων θέσεων εργασίας από τον γαλλικό προϋπολογισμό, ενώ αναμένονται σημαντικές αποφάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε διεθνή κλίμακα αυτόν τον μήνα.
Κανένα συγκεκριμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση της οικονομικής επιδείνωσης στην Ελλάδα δεν είχε ωστόσο να παρουσιάσει προχθές στη Βουλή ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Μετά τις έντονες διαφωνίες μεταξύ των υπουργών του στην κυβερνητική επιτροπή, αρκέσθηκε σε γενικές διαβεβαιώσεις για την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και στην επανάληψη γενικών υποσχέσεων για τη στήριξη των ανέργων και των χαμηλότερων εισοδημάτων.
Απέφυγε κάθε αναφορά σε ποσοτικά μεγέθη, γενικότερα στην αναγκαία ριζική αναθεώρηση του προσχεδίου του προϋπολογισμού, το οποίο, αυξάνοντας υπέρμετρα τη φορολογία και περικόπτοντας τις δημόσιες επενδύσεις, είναι βέβαιο ότι θα εισαγάγει την ύφεση στη χώρα αν επιχειρηθεί να εφαρμοστεί.
Τον κ. Καραμανλή φαίνεται να ανησυχεί η αποτυχημένη διαχείριση των προϋπολογισμών των τελευταίων ετών, για την οποία δεν μπορούν να προβληθούν δικαιολογίες στις Βρυξέλλες, εφόσον οι υπερβάσεις των ελλειμμάτων σημειώθηκαν ταυτόχρονα με σημαντικές αυξήσεις του ΑΕΠ. Φοβάται έτσι να αναλάβει οποιεσδήποτε δεσμεύσεις πριν εξασφαλίσει ένα ευρωπαϊκό πράσινο φως.
Ο πρωθυπουργός περιορίστηκε να υπερασπιστεί το αμφιλεγόμενο και μέχρι προχθές αλλεπάλληλα τροποποιούμενο σχέδιο για τη στήριξη των τραπεζών, επιμένοντας ότι με τα 28 δισ. που καταθέτει το δημόσιο θα ενισχυθεί η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Ακριβώς αυτό όμως δεν έχει διασφαλιστεί, ενώ, όσο καθυστερεί η υλοποίηση μέτρων, ολοένα περισσότερες επιχειρήσεις υποφέρουν από πιστωτική ασφυξία, δυσκολεύονται να συντηρήσουν την παραγωγή τους, να πληρώνουν προμηθευτές και εργαζόμενους.
Μαύρα νούμερα
Το ΑΕΠ των ΗΠΑ συρρικνώθηκε κατά 0,3% το τρίμηνο Ιουλίου - Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τις προσωρινές εκτιμήσεις που ανακοίνωσε την Πέμπτη το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου. Ιδιαίτερα μεγάλη, 3,1%, ήταν η μείωση της κατανάλωσης. Η κατανάλωση διαρκών αγαθών μάλιστα (αυτοκινήτων, επίπλων κ.λπ.) έπεσε κατά 14,1%.
Στην αυξανόμενη ανεργία (750.000 νέοι άνεργοι από τις αρχές του έτους), αλλά και στις απώλειες κατοικιών με τη στεγαστική κρίση, ακόμα και εσόδων από μετοχές και άλλες επενδύσεις, αποδίδεται η πτώση 8,7% στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών που καταγράφεται στην ίδια ανακοίνωση. Είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί αφότου καταρτίζονται αυτές οι τριμηνιαίες στατιστικές, από το 1947.
Το δημοσιονομικό πακέτο των 168 δισ. (επιστροφές φόρων κυρίως) του περασμένου Φεβρουαρίου, που είχε φουσκώσει το διαθέσιμο εισόδημα το δεύτερο τρίμηνο κατά 11%, φαίνεται να εξαντλήθηκε γρήγορα. Κατά 1% εξάλλου μειώθηκαν το θερινό τρίμηνο και οι επενδύσεις εκτός κατοικιών, των επιχειρήσεων για εξοπλισμούς και λογισμικό κατά 5,5%, των κατοικιών κατά 19%.
Η μείωση του ΑΕΠ συγκρατήθηκε στο 0,3% το καλοκαίρι μόνο χάρη στην αύξηση των εξαγωγών και των δημοσίων δαπανών, των στρατιωτικών ιδίως κατά 18%. Αλλά οι αναλυτές την αναμένουν πιο έντονη το τρέχον και τα επόμενα τρίμηνα.
Πτώση 7,4 μονάδων στην Ε.Ε. των 27 και 7,1 μονάδων στην Ευρωζώνη παρουσίασε τον Οκτώβριο ο δείκτης οικονομικού κλίματος που καταρτίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τη μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ μέσα σε ένα μήνα. Οι καταναλωτές φοβούνται άνοδο της ανεργίας και χειροτέρευση της οικονομικής τους κατάστασης και έδειξαν τη χαμηλότερη εμπιστοσύνη των τελευταίων δεκαπέντε ετών.
Προπάντων στις υπηρεσίες, αλλά και στις κατασκευές, τη βιομηχανία και το εμπόριο, οι επιχειρήσεις βλέπουν τις παραγγελίες τους να πέφτουν και αναμένουν μείωση της απασχόλησης καθώς και των τιμών σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Τη μεγαλύτερη πτώση στο δείκτη σημείωσε η Ολλανδία (11,3 μονάδες) και ακολουθούν από τις μεγάλες χώρες η Γαλλία, η Ιταλία, η Βρετανία, η Πολωνία και η Γερμανία.
Για την αναλυτική επεξεργασία των ελληνικών στοιχείων θα πρέπει να αναμένουμε τη Συγκυρία του ΙΟΒΕ. Από τους πίνακες που δημοσίευσε η Επιτροπή προκύπτει πάντως μια πτώση του δείκτη οικονομικού κλίματος κατά 10,5 μονάδες στη χώρα μας, από τις μεγαλύτερες μεταξύ των 27. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρνητικό πρόσημο (-1) καταγράφεται πλέον και στο λιανικό εμπόριο, που μέχρι τον Απρίλιο είχε τιμές πάνω από 30, μέχρι τον Ιούνιο πάνω από 20.
Την περασμένη εβδομάδα εξάλλου η Στατιστική Υπηρεσία δημοσίευσε στοιχεία για το λιανικό εμπόριο τον Αύγουστο που δείχνουν μια πτώση του τζίρου των επιχειρήσεων έναντι του Αυγούστου του 2007 κατά 0,9% και του όγκου των πωλήσεων κατά 4,1%, ύστερα από μια μακρά περίοδο έντονα ανοδικής πορείας (συγκριτικά τον Αύγουστο του 2007 η ετήσια αύξηση του τζίρου ήταν 7,8%). Εφόσον οι άνθρωποι δεν φαίνεται για την ώρα να περιορίζουν το φαγητό τους, η μείωση 0,9% του Αυγούστου αποτυπώνει μιαν αύξηση του τζίρου στα καταστήματα ειδών διατροφής κατά 4,4% με ταυτόχρονη μείωση 5,8% στα υπόλοιπα καταστήματα. Πρόκειται για ισχυρή ένδειξη ότι η κατανάλωση έχει αρχίσει να υποχωρεί έντονα και στην Ελλάδα.
Η μείωση των κεντρικών επιτοκίων δεν αρκεί
Στην παγκόσμια οικονομία διαγράφεται πλέον ένας κίνδυνος «στασιμο-αποπληθωρισμού», συνδυασμού ύφεσης και στασιμότητας με πτωτική τάση των τιμών, πολύ χειρότερος από τον στασιμοπληθωρισμό που γνωρίσαμε τη δεκαετία του 1980, καταστροφικός για χώρες με υψηλό χρέος. Τον επισήμανε ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Νούριελ Ρουμπίνι και τις ανησυχίες του συμμερίζονται και άλλοι αναλυτές.
Καθώς ο πληθωρισμός υποχωρεί γρήγορα, στο ιστορικά χαμηλό 1% μείωσε το επιτόκιό της η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, η Fed, την Τετάρτη, αφήνοντας μάλιστα ανοιχτό το ενδεχόμενο να το ρίξει ακόμα πιο κάτω, καθώς «οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη παραμένουν». Η είδηση χαροποίησε τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο, με κάπως πιο επιφυλακτική την αντίδραση της Ουόλ Στριτ.
Χωρίς να αμφισβητούν την ορθότητα της κίνησης, Αμερικανοί αναλυτές δεν βλέπουν πάντως να ωφελεί πολύ μια μείωση του κεντρικού επιτοκίου από 1,5 σε 1%, όταν δεν την παρακολουθούν οι τράπεζες, οι οποίες διατηρούν τα δικά τους επιτόκια υψηλά και παρά την πληθώρα των μέτρων εξακολουθούν να φοβούνται να δανείσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Επιβεβλημένη θεωρείται μια ανάλογη μείωση του κεντρικού επιτοκίου του ευρώ αυτήν την εβδομάδα, για την οποία έχει προϊδεάσει ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ, παρόμοια κίνηση αναμένεται και από την Τράπεζα της Αγγλίας. Εδώ υπάρχουν περιθώρια για μειώσεις μεγαλύτερες της μισής μονάδας που φαίνεται να ετοιμάζονται: περικοπή μιας, ιδανικά δύο μονάδων εισηγούνται για παράδειγμα οι Financial Times.
Αλλά αυτό που επισημαίνεται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι ότι οι αναγκαίες μειώσεις των επιτοκίων δεν αρκούν. Και ότι χρειάζεται να αυξηθεί σημαντικά ο δημόσιος δανεισμός για να χρηματοδοτηθούν αυξημένες δαπάνες από το κράτος για επενδύσεις και για τη στήριξη της παραγωγής, των εισοδημάτων και της απασχόλησης εντός των ανεπτυγμένων οικονομιών, επιπλέον και για να στηριχθούν οι αναδυόμενες οικονομίες που απειλούνται με κατάρρευση.
Το εξαιρετικά χαμηλό επιτόκιό της μείωσε προχθές και η Τράπεζα της Ιαπωνίας, από 0,5 σε 0,3%, όπου η κυβέρνηση ανήγγειλε ένα έκτακτο δημοσιονομικό πρόγραμμα 51 δισ. δολαρίων για την τόνωση της οικονομίας. Για τρίτη φορά μείωσε το δικό της κεντρικό επιτόκιο η Κίνα, ενώ ανάλογες κινήσεις γίνονται σε όλες τις οικονομίες της Ασίας.
Σε έκκλησή του ενόψει της διεθνούς συνόδου στην Ουάσιγκτον στις 15 Νοεμβρίου, ο καθηγητής Τζέφρεϊ Σαξ τονίζει την ανάγκη επεκτατικών μακροοικονομικών πολιτικών για να αποτραπεί μια βαθιά παγκόσμια ύφεση: Επέκταση του δανεισμού μέσω των κεντρικών τραπεζών των πλουσίων χωρών προς τις αναδυόμενες οικονομίες, εξαγωγικά δάνεια ιδίως προς τις φτωχές χώρες, μεγάλες επενδύσεις στις κατοικίες και στις υποδομές στην Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες, τη διάθεση αποθεμάτων από τα πετρελαϊκά έσοδα της Μέσης Ανατολής για επενδυτικά προγράμματα στις φτωχές χώρες, τέλος επεκτατική δημοσιονομική πολιτική και στις ΗΠΑ και την Ευρώπη παρά τα ελλείμματα.
Σε μια τέτοια λογική οφείλουν να επανεξετάσουν τις πολιτικές τους οι 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς συνέρχονται αυτήν την εβδομάδα για να προετοιμάσουν τις θέσεις τους για την Ουάσινγκτον.
Περιορισμένης εμβέλειας - αρκείται στους ήδη δεδομένους πόρους του 2007-13 - και αναντίστοιχο των κρίσιμων περιστάσεων είναι το πλαίσιο που παρουσίασε ο πρόεδρος της Επιτροπής Μανουέλ Μπαρόζο για το πρόγραμμα ανάκαμψης που ανέλαβε να επεξεργαστεί η Επιτροπή έως τις 26 Νοεμβρίου.
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2934