Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Χωρίς άμυνα απέναντι στην ύφεση

Ελίζα, Παπαδάκη

Αυγή της Κυριακής, 2008-11-23


Καμία άμυνα στην επερχόμενη οικονομική επιδείνωση δεν συγκροτεί ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2009 που κατέθεσε η κυβέρνηση στη Βουλή. Την ώρα που στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο σχεδιάζονται μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης απέναντι στην ολοένα δριμύτερη ύφεση, εδώ περικόπτονται οι δημόσιες επενδύσεις και επιχειρείται μια αύξηση των φόρων δυόμισι φορές μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ.

Ούτε τα σοβαρά ενδογενή προβλήματα της ανάπτυξης επιχειρείται να αντιμετωπιστούν με αλλαγές στη διάρθρωση του προϋπολογισμού, ούτε καν οι πιο στοιχειώδεις ανάγκες διασφαλίζεται ότι θα καλυφθούν. Μέσα στον χορό των δισεκατομμυρίων ασφαλισμένοι μένουν χωρίς φάρμακα επειδή το Δημόσιο έχει να πληρώσει τους φαρμακοποιούς από τον Ιούνιο, κρατικά νοσοκομεία χωρίς βασικά υλικά επειδή δεν πληρώνονται οι προμηθευτές.

Αγνοώντας τα όλα αυτά ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης επικαλέστηκε ξανά προχθές τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προ τριών εβδομάδων (μεγέθυνση 0,1% στην Ευρωζώνη, 2,5% στην Ελλάδα), για να προβάλει μιαν εικαζόμενη αντοχή της ελληνικής οικονομίας στη διεθνή κρίση και να προβλέψει από την πλευρά του ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,7% του χρόνου. Αλλά έκτοτε η κατάσταση διαρκώς χειροτερεύει, με έντεκα ευρωπαϊκές χώρες να έχουν καταγράψει ήδη αρνητική μεγέθυνση, μείωση του ΑΕΠ τους το τρίτο τρίμηνο φέτος.

Παράλληλα χειροτερεύουν και εδώ οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Οι επενδύσεις αναμένεται να μειωθούν (κατά 2,6% φέτος, κατά 3,9% το 2009, εντονότερα στις κατασκευές, αλλά πλέον και στον παραγωγικό εξοπλισμό, σύμφωνα με πρόσφατες προβλέψεις της Εθνικής Τράπεζας π.χ.). Τη δυσμενή πορεία θα επιτείνει η μείωση των δημοσίων επενδύσεων κατά 850 εκατομμύρια ευρώ, κατά 8,8% σε σύγκριση με φέτος.

Μόνο στην κατανάλωση στηρίζεται πλέον η οικονομική μεγέθυνση, και αυτή όμως έχει αρχίσει να υποχωρεί: μείωση 0,3% στον συνολικό όγκο των λιανικών πωλήσεων κατέγραψε για το οκτάμηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου η Στατιστική Υπηρεσία. Εδώ οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού μοιάζει να συμβάλλουν θετικά, αν και λιγότερο από όσο δείχνει η σημαντική συνολική τους αύξηση κατά 9,8% (εκτός των τόκων).

Κατά 10,8% ή κατά 2,34 δισ. ευρώ εμφανίζεται να αυξάνονται έτσι οι αποδοχές και συντάξεις στην κεντρική διοίκηση. Σχεδόν το ένα τέταρτο αυτής της αύξησης όμως, 536 εκατομμύρια ευρώ, επιγράφονται «πρόσθετες παροχές καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών», που σημαίνει ότι δίνονταν και πριν, αλλά χωρίς να φαίνονται.

Η επίσης μεγάλη αύξηση κατά 12,9% ή κατά 1,65 δισ. ευρώ στις κοινωνικές δαπάνες (ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία) περιορίζεται στο μισό, αν αφαιρεθούν τα 790 εκατομμύρια που διοχετεύονται στο «Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών» του νέου ασφαλιστικού νόμου, συνιστούν δηλαδή αποταμίευση.

Εδώ έχουν εγγραφεί και 350 εκατομμύρια για το Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής, το οποίο ύστερα από πολλές αναβολές δηλώνεται τώρα ότι θα αρχίσει να ενισχύει κάποια χαμηλά εισοδήματα με επίδομα θέρμανσης.

Από την άλλη πλευρά ο προϋπολογισμός εξακολουθεί, όπως το προσχέδιο, να προβλέπει πρωτοφανή αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 7,1 δισ. ευρώ, ή κατά 13,2%, ενώ και για φέτος εκτιμά μιαν αύξηση κατά 6,2 δισ., ή κατά 11,2%. Πρόκειται για αριθμούς εντελώς εξωπραγματικούς, κάθε προσπάθεια να προσεγγιστούν όμως αφαιρεί εισόδημα από μια ζήτηση που ήδη συμπιέζεται.

Αν πάρουμε τοις μετρητοίς τους στόχους του προϋπολογισμού για το 2009, τον βλέπουμε να αντλεί μιάμιση μονάδα του ΑΕΠ περισσότερα φορολογικά έσοδα (23,4% από 21,9%) και να μειώνει κατά μισή μονάδα του ΑΕΠ τις δημόσιες επενδύσεις (3,4% από 3,9%), να κινείται δηλαδή στην αντίθετη κατεύθυνση από όλες τις άλλες χώρες όπου χρησιμοποιείται ως κεντρικό όπλο για την τόνωση της οικονομίας ενάντια στην ύφεση.

Μόνον έτσι πιστεύει ο κ. Αλογοσκούφης ότι μπορεί να συγκρατήσει το έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ σύμφωνα με τις έως τώρα επιταγές της Ε.Ε. Ενόψει των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 12 Δεκεμβρίου είπε πάντως ότι, αν αλλάξει κάτι, θα το συνυπολογίσει στην εφαρμογή του προϋπολογισμού.

Λειψή δημοσιονομική τόνωση σχεδιάζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Μια δημοσιονομική επέκταση 130 δισεκατομμυρίων ευρώ για να στηριχθεί η ευρωπαϊκή οικονομία επεξεργάζεται η Επιτροπή. Το ποσό αυτό, που αντιστοιχεί στο 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, βρίσκεται στην καρδιά του σχεδίου για την ανάκαμψη που θα παρουσιάσει στις 26 Νοεμβρίου ο πρόεδρος της Επιτροπής Μανουέλ Μπαρόζο, βεβαίωναν πηγές των Βρυξελλών. Τις σχετικές αποφάσεις θα πρέπει να πάρουν οι ηγέτες των 27 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 11 και 12 Δεκεμβρίου.

Οι λεπτομέρειες ακόμα συζητούνται. Έγινε όμως γνωστό ότι το μεγάλο μέρος της προτεινόμενης δημοσιονομικής τόνωσης προβλέπεται να προέλθει από τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών και οριακά μόνο να συμπληρωθεί από τα κοινοτικά διαρθρωτικά ταμεία. Το ίδιο το σχέδιο Μπαρόζο άλλωστε αναφέρεται κυρίως στον συντονισμό μεταξύ των κυβερνητικών πολιτικών στις χώρες της Ένωσης απέναντι στην ύφεση.

Όσον αφορά τον κοινοτικό προϋπολογισμό, η Επιτροπή μελετά μόνο την επίσπευση ενός μέρους από τις δαπάνες των 350 δισ. ευρώ που έχουν εγκριθεί για την επταετία 2007-13 μέσα στα δύο δύσκολα επόμενα χρόνια. Επιπλέον η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προτίθεται να αυξήσει κατά 10-15 δισ. ετησίως τα δάνεια που χορηγεί.

Αν και περισσότερα από το τίποτα, όλα αυτά φαίνονται λίγα στη διαρκώς επιδεινούμενη προοπτική της ύφεσης: Ακόμα στις 3 Νοεμβρίου η Επιτροπή προέβλεπε για το 2009 μείωση 0,5% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ και μιαν αύξηση 0,1% (στασιμότητα) στην Ευρωζώνη. Δέκα μέρες αργότερα ο ΟΟΣΑ έβλεπε μείωση 0,9% στις ΗΠΑ και 0,5% στην Ευρωζώνη. Έκτοτε δημοσιεύθηκαν και δυσμενέστερες προβλέψεις (π.χ. μείωση 0,9% στην ΕΖ από το κέντρο Bruegel των Βρυξελλών).

Η αμερικανική κεντρική τράπεζα Fed κάνει λόγο πλέον για κίνδυνο αποπληθωρισμού (μιας πτωτικής τάσης των τιμών που, όταν συμβαίνει, όπως το 1930 στις ΗΠΑ, παγώνει συνολικά την οικονομική δραστηριότητα). Τον Οκτώβριο οι τιμές καταναλωτή έπεσαν εκεί κατά 1%, το πετρέλαιο υποχώρησε προχθές κάτω από τα 50 δολάρια, ενώ η ανεργία προβλέπεται να ξεπεράσει το 7% το 2009.

Στην ανάγκη δημοσιονομικών μέτρων για την άμεση τόνωση της ζήτησης συμφώνησαν άλλωστε οι ηγέτες των πλουσίων και των αναπτυσσομένων χωρών της Ομάδας των 20 στην Ουάσιγκτον στις 15 Νοεμβρίου. Αριθμοί δεν περιλαμβάνονται στην κοινή τους δήλωση, αλλά ο παρών στη σύνοδο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος-Καν υποστήριξε ότι απαιτείται δημοσιονομική επέκταση σε διεθνή κλίμακα στο ύψος του 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Διευκρίνισε μάλιστα ότι πρόκειται για τη συντηρητική εκτίμηση του ΔΝΤ, εφόσον πρόβλημα πληθωρισμού έπαψε να υφίσταται. Είχε προηγηθεί η Κίνα με το πρόγραμμα των 450 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε για το 2009-2010, το οποίο αντιστοιχεί στο 7% του κινεζικού ΑΕΠ για κάθε έτος.

Αλλά, πέρα από την ανεπάρκεια μιας δημοσιονομικής τόνωσης που θα περιοριζόταν στο 1% του ΑΕΠ στην Ευρώπη, σοβαρό πρόβλημα για να υλοποιηθεί μέσω των προϋπολογισμών των κρατών μελών είναι η πολύ διαφορετική κατάσταση που επικρατεί μεταξύ τους: Ορισμένες χώρες πριν από την κρίση κατόρθωναν να τηρούν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς με χαμηλό δημόσιο χρέος, η Ισπανία για παράδειγμα, ενώ άλλες, με πρώτη την Ελλάδα, είχαν μεγάλο έλλειμμα και ταυτόχρονα υπέρογκο χρέος.

Στη δική μας περίπτωση πρόσθετος δανεισμός για να χρηματοδοτηθεί η επέκταση θα οδηγήσει σε πολύ αυξημένα επιτόκια που θα χειροτερεύουν ακόμα περισσότερο το χρέος. Με την αποστροφή των κινδύνων να εντείνεται στις συνθήκες της κρίσης ,άλλωστε, ήδη ανεβαίνουν ανησυχητικά τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων, όπως και των ιταλικών. Διότι όσοι τα αγοράζουν θεωρούν ότι κινδυνεύουν περισσότερο να χάσουν τα λεφτά τους παρά αν έπαιρναν γερμανικά π.χ. ή ισπανικά.

Προτιμότερο θα ήταν προφανώς να δανείζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, η φερεγγυότητα της οποίας δεν αμφισβητείται. Ένα τέτοιο σκεπτικό είχε προταθεί παλαιότερα, επί Ντελόρ, θα προϋπέθετε όμως και μεταφορά εξουσιών για τις αποφάσεις από τις εθνικές κυβερνήσεις στην Ένωση.

Μείωση ΦΠΑ

Σε πρόταση που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Bruegel, οι οικονομολόγοι Ζαν Πιζανί - Φερί, Αντρέ Σαπίρ και Γιάκομπ φον Βαϊτσέκερ εισηγούνται ταυτόχρονη δημοσιονομική επέκταση 1% του ΑΕΠ από τους προϋπολογισμούς όλων των κρατών της Ε.Ε. και αναβολή του κριτηρίου του ελλείμματος για τη σταθερότητα έως το 2012.

Με δεδομένη τη ραγδαία επιδείνωση της ύφεσης, θεωρούν ότι επείγει να εφαρμοστούν μέτρα που θα έχουν άμεση επίπτωση. Δεν προκρίνουν έτσι μιαν αύξηση των δημοσίων επενδύσεων αλλά μένουν σε δύο σκέλη: μείωση του ΦΠΑ κατά μία μονάδα παντού και διάθεση του υπολοίπου ποσού για την εισοδηματική στήριξη εργαζομένων φτωχών και ανέργων κυρίως.

Αναγνωρίζοντας τη δυσκολία από τη διαφορετική κατάσταση των δημοσίων οικονομικών από χώρα σε χώρα προτείνουν όπου υπάρχουν μεγάλες ανισορροπίες, όπως στην Ελλάδα, να επιβληθούν ταυτόχρονα διαρθρωτικά μέτρα εξυγίανσης (μεταρρύθμιση συντάξεων π.χ.) ώστε να αποφευχθεί μια επικίνδυνη απόκλιση στα επιτόκια των κρατικών ομολόγων.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=2988