Η ευκαιρία για την Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση
Jeremy, Rifkin
Η Καθημερινή, 2008-12-07
Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Κινέζοι κατασκευαστές αυτοκινήτων απηύθυναν έκκληση στις κυβερνήσεις των χωρών τους για χορήγηση σημαντικών κρατικών κεφαλαίων, με στόχο την αποσόβηση επικείμενης κατάρρευσης του τομέα τους. Αν και ορισμένοι υποστηρίζουν την οικονομική διάσωση, φοβούμενοι ότι μία κατάρρευση θα επέφερε καταστροφικό πλήγμα στην εθνική οικονομία, άλλοι ισχυρίζονται ότι οι εταιρείες αυτές πρέπει να αφεθούν στην τύχη τους και να επιβιώσουν ή να βυθιστούν στην ελεύθερη αγορά. Υπάρχει, όμως, και μία άλλη προσέγγιση στο ζήτημα, που θα απαιτούσε ριζική αλλαγή αντιλήψεων, σχετικά με τη φύση και τη σημασία αυτού που συμβαίνει σήμερα στην αυτοκινητοβιομηχανία και τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου.
Η κατασκευή του κινητήρα εσωτερικής καύσης και οι οδικές υποδομές σηματοδότησαν την απαρχή της πετρελαϊκής εποχής και της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης τον 20ό αιώνα, όπως ακριβώς η κατασκευή της ατμομηχανής, της σιδηροδρομικής άμαξας και των σιδηροδρομικών υποδομών σηματοδότησαν την απαρχή της εποχής του άνθρακα και της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης τον 19ο αιώνα. Η Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση εισέρχεται τώρα στο ναδίρ της, ενώ τα τεχνολογικά και ενεργειακά της επιτεύγματα βρίσκονται σήμερα «διασωληνωμένα». Η δραματική αύξηση στην τιμή του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές τα τελευταία χρόνια σήμανε την αρχή του τέλους, όχι μόνο για τα ενεργοβόρα αυτοκίνητα, αλλά για τον ίδιο τον κινητήρα εσωτερικής καύσης.
Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η αυξανόμενη παγκόσμια πετρελαϊκή ζήτηση βρίσκεται αντιμέτωπη με τα περιορισμένα και διαρκώς μειούμενα αποθέματα μαύρου χρυσού. Το αποτέλεσμα είναι η σταθερή άνοδος των τιμών, που με τη σειρά της δημιουργεί πληθωριστική ανοδική σπείρα, περιορίζοντας αυτόματα την παγκόσμια κατανάλωση, ιδιαίτερα όταν η τιμή του βαρελιού ξεπερνά τα 100 δολάρια. Τη στιγμή εκείνη, προσκρούουμε στον τοίχο της «Ανώτατης Παγκοσμιοποίησης». Στο σημείο αυτό, η παγκόσμια οικονομική μηχανή παύει τη λειτουργία της και οι ενεργειακές τιμές υποχωρούν, εξαιτίας της περιορισμένης παγκόσμιας ζήτησης για πετρέλαιο. Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι αυτή που προσφέρει τα πρώτα σημάδια που αποκαλύπτουν ότι βρισκόμαστε στη δύση της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Πρέπει να αδράξουμε τη στιγμή και να μετατοπίσουμε την παγκόσμια συζήτηση που γίνεται σήμερα γύρω από την αυτοκινητοβιομηχανία. Αυτό απαιτεί τη μετατόπιση της συζήτησης από τη σωτηρία επιχειρήσεων και την προσφορά κρατικών κινήτρων σε εταιρείες κατασκευής κινητήρων εσωτερικής καύσης, στην κατεύθυνση της έρευνας και ανάπτυξης ηλεκτρικών αυτοκινήτων και οχημάτων με κινητήρες υδρογόνου, που κινούνται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η νέα αυτή κατεύθυνση στην ενεργειακή μας πολιτική και αυτοκινητοβιομηχανία αποτελεί το σημείο εκκίνησης της Τρίτης Βιομηχανικής Επανάστασης και της νέας οικονομίας του πρώτου μισού του 21ου αιώνα.
Για να καταστεί εφικτή αυτή η μετακίνηση πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι επαναστάσεις στις μεταφορές εντάσσονται στο πλαίσιο ευρύτερων επαναστάσεων στις βασικές υποδομές. Η επανάσταση του ατμοκινητήρα απαίτησε μεγάλες αλλαγές υποδομών, που περιελάμβαναν μετατόπιση των μεταφορών από τις θάλασσες και τα ποτάμια, στις σιδηροδρομικές γραμμές, αλλά και την απαλλοτρίωση ιδιωτικών εκτάσεων γης για τη δημιουργία νέων πόλεων κατά μήκος σημαντικών σιδηροδρομικών γραμμών. Αντίστοιχα, η υιοθέτηση του βενζινοκινητήρα εσωτερικής καύσης απαίτησε την κατασκευή εθνικών οδικών δικτύων, πετρελαϊκών αγωγών και την οικοδόμηση νέων ημιαστικών εμπορικών και οικιστικών μονάδων, κατά μήκος των εθνικών οδικών δικτύων.
Η μετατόπιση από τον βενζινοκινητήρα εσωτερικής καύσης, στα ηλεκτρικά οχήματα και στα αυτοκίνητα με κινητήρα υδρογόνου, που θα χρειάζονται σύνδεση με ηλεκτρικές πρίζες, απαιτεί ανάλογη ανανέωση υποδομών, που θα ανοίξει το δρόμο στην Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση. Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η μετατροπή των εθνικών ενεργειακών δικτύων και γραμμών μεταφοράς ρεύματος από το σημερινό σύστημα μηχανικού κεντρικού ελέγχου, σε μοιρασμένη, ψηφιακή διαχείριση των φορτίων. Η Daimler έχει ήδη συνασπισθεί με τη γερμανική ενεργειακή εταιρεία RWE, ενώ η Toyota υπέγραψε συμφωνία με τη γαλλική εταιρεία ηλεκτρισμού EDF, για την εγκατάσταση μονάδων φόρτισης κατά μήκος αυτοκινητοδρόμων, σε χώρους στάθμευσης και γκαράζ, αλλά και σε εμπορικές και κατοικημένες περιοχές, όπου τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να μπορούν να συνδέονται για να φορτίσουν τις μπαταρίες τους.
Για την εξυπηρέτηση εκατομμυρίων νέων ηλεκτρικών και υβριδικών αυτοκινήτων, οι εταιρείες ηλεκτρισμού αξιοποιούν την ίδια τεχνολογία που δημιούργησε την επανάσταση του Ιντερνετ. Τα νέα «έξυπνα δίκτυα» θα προκαλέσουν επανάσταση στην παραγωγή και μεταφορά ηλεκτρισμού. Εκατομμύρια υπάρχοντα και νεόχτιστα οικήματα θα μπορούν να λειτουργήσουν ως «θετικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού», αξιοποιώντας συστήματα ηλιακής και αιολικής ενέργειας και διοχετεύοντας το ενεργειακό τους πλεόνασμα στο δίκτυο.
Ο ηλεκτρισμός που θα παράγουμε στα σπίτια μας από ανανεώσιμες πηγές θα τροφοδοτεί επίσης τα ηλεκτρικά μας οχήματα και όσα θα έχουν κινητήρες υδρογόνου. Με τη σειρά τους, τα οχήματα αυτά θα μπορούν να επιστρέφουν την πλεονάζουσα ενέργειά τους στο ευρύτερο ενεργειακό δίκτυο.
Η πορεία προς την Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση θα απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις από τον κρατικό και τον ιδιωτικό τομέα. Πρέπει να αναμορφώσουμε τα εργοστάσια αυτοκινήτων, να ανακατασκευάσουμε τα ενεργειακά δίκτυα και να ανακαινίσουμε εκατομμύρια οικήματα και εμπορικά κτίρια. Η κατασκευή των νέων υποδομών θα στοιχίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο. Αυτοί θα πρέπει, όμως, να μας εξηγήσουν πώς θα αναβιώσουμε την προβληματική παγκόσμια οικονομία, που εξαρτάται άμεσα από εξαντλούμενες πηγές ενέργειας. Η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση φέρνει μαζί της νέα εποχή «συνεργατικού καπιταλισμού», ο οποίος θα επιτρέψει σε εκατομμύρια επιχειρήσεις να γίνουν «παίκτες» στην ενεργειακή αγορά. Την ίδια ώρα, θα δημιουργηθούν εκατομμύρια νέες «πράσινες» θέσεις εργασίας, η οικονομία θα ανακάμψει, η τεχνολογία θα βιώσει νέα επανάσταση και η κλιματική αλλαγή θα επιβραδυνθεί.
Η τοποθέτηση της αυτοκινητοβιομηχανίας στο επίκεντρο αυτής της ριζικής ανανέωσης των υποδομών, που σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη Δεύτερη στην Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση, θα προκαλέσει την πρώτη αναγκαία μετατόπιση της διεθνούς συζήτησης από τη διάσωση εισηγμένων εταιρειών, στο πώς μπορούμε να επιτύχουμε μία νέα ευνοϊκότερη οικονομική πραγματικότητα για τον πλανήτη μας.
* Ο Jeremy Rifkin είναι σύμβουλος της Ε.Ε. και πολλών Ευρωπαίων ηγετών. Είναι επίσης πρόεδρος του Ιδρύματος Οικονομικών Τάσεων στις ΗΠΑ.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3034