H πολιτική στην Ελλάδα κατέβηκε στο σημείο μηδέν
«Χαλαρά» οι πάνω; «Μπάχαλο» οι κάτω
Γιάννης, Βούλγαρης
Τα Νέα, 2009-01-24
Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΧΩΡΑ-ΡΗΜΑΔΙΟ. ΣΑΝ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΠΑΕΙ ΠΙΣΩ. ΤΟ 2004 ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΣΤΙΓΜΗ ΟΝΕΙΡΟΥ. ΟΙ ΣΧΟΛΙΑΣΤΕΣΑΝΑΤΡΕΧΟΥΝ ΣΤΟ 1995, ΣΤΟ 1988-89, ΣΤΟ 1985, ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΟΥΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΚΤΡΟΧΙΑΣΜΟΥ.Ο Γ. ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙ ΕΠΑΞΙΑ ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΠΙΟ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΤΕΛΜΑ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΧΟΥΜΕ ΒΥΘΙΣΤΕΙ, ΤΟΝ ΥΠΕΡΒΑΙΝΕΙ. Η ΚΡΙΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, ΑΛΛΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ
Ζούμε και πάλι μία κρίση χωρίς επίκεντρο, λέγαμε συζητώντας την παγκόσμια κρίση, προτού τα γεγονότα του Δεκεμβρίου να αλλάξουν προσωρινά την εθνική ατζέντα. Χωρίς επίκεντρο, με την έννοια ότι δεν υπάρχει ένας κεντρικός «κρίκος» που μπορούμε να τραβήξουμε ώστε να ανασυνταχθεί η χώρα. Η «κοινωνία» δεν έχει τον δυναμισμό να επιβάλει μια κατεύθυνση, ούτε να παραγάγει μια επαρκή συναίνεση για τις αναγκαίες τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Η «πολιτική» από την άλλη, δεν είναι σε θέση να αρθεί στο ύψος τέτοιων πρωτοβουλιών και να αναπληρώσει τις ανεπάρκειες των κοινωνικών δυνάμεων. Μόνο ο εξωτερικός καταναγκασμός που ήδη υφιστάμεθα λόγω της παγκόσμιας κρίσης μπορεί να λειτουργήσει σαν μοχλός αναδιάρθρωσης των εσωτερικών δυνάμεων. Μόνο το εξωτερικό σοκ μπορεί να διαμορφώσει μια νέα εθνική πολιτική βούληση που θα απαιτήσει η Ελλάδα να μην υποβαθμιστεί στη νέα παγκόσμια και ευρωπαϊκή ιεραρχία.
Η πορεία ανασύνταξης θα είναι παρατεταμένη και επώδυνη. Η αιτία της οπισθοδρόμησης είναι εξ ολοκλήρου πολιτική και η ευθύνη βαραίνει την πενταετία Καραμανλή. Χαρακτηριστικό της ήταν η απουσία στόχου, σχεδίου και αισθήματος αποστολής, πέραν της διατήρησης της εξουσίας. Συνεπικούρησε και η κρίση του ΠΑΣΟΚ. Η πολιτική κατέβηκε στο σημείο μηδέν. Αυτός είναι ο λόγος που οι δημοσκοπήσεις και τα σκάνδαλα κατέλαβαν το κενό. Η δημόσια σφαίρα, απογυμνωμένη από το πολιτικό περιεχόμενο και το συλλογικό συμφέρον, κατακλύστηκε από υποκατάστατα: αριθμούς χωρίς κατεύθυνση, συσχετισμούς χωρίς ελπίδα.
Τάσεις εντροπίας
Οι πολιτικές ευθύνες είναι τόσο προφανείς που καθιστούν βαρετή την υπόμνησή τους. Μπορεί η σημερινή θλιβερή εξέλιξη να μας πει κάτι πέρα από το προφανές; Μπορεί να διδάξει κάτι περισσότερο για τον τρόπο που λειτουργεί η πολιτική ζωή και η κοινωνία μας; Νομίζω ναι. Αν το χαρακτηριστικό της πενταετίας ήταν η απουσία κεντρικής πολιτικής στόχευσης, σχεδίου και βούλησης, η σημερινή κρίση μάς δείχνει τη σημασία αυτής της απουσίας. Αυτονόητο; Ισχύει για κάθε χώρα; Ασφαλώς. Η υπόθεση που προτείνω είναι ότι στην Ελλάδα, ή σε παρεμφερείς χώρες, η βλάβη λόγω αυτής της απουσίας εκδηλώνεται ταχύτερα και κοστίζει ακριβότερα. Η εξήγηση βρίσκεται στον ιδιαίτερο ρόλο του κράτους και της πολιτικής, ή σωστότερα στη μορφολογία των σχέσεων κράτους - κοινωνίας πολιτών.
Από την ιστορική πολιτική κοινωνιολογία (Μ. Μann) έχει προταθεί μια χρήσιμη διάκριση δύο όψεων της κρατικής εξουσίας και αποτελεσματικότητας. Με απλούς και εύχρηστους όρους μπορούμε να την πούμε κεντρική-συγκεντρωτική και συντονιστική. Μπορούμε να ορίσουμε την πρώτη ως την ικανότητα του κράτους να προσανατολίζει και να καθοδηγεί την κοινωνία των πολιτών, υποδεικνύοντας στόχους και αναλαμβάνοντας δράσεις που δεν είναι αποτέλεσμα καθιερωμένων διαπραγματεύσεων με ομάδες και επιμέρους συμφέροντα. Η δεύτερη, αντίθετα, είναι η θεσμική ικανότητα του κεντρικού κράτους να διεισδύει στην κοινωνία των πολιτών και να φροντίζει με τους θεσμούς του, με διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς, την εφαρμογή των συλλογικών αποφάσεων. Είναι άσκηση της εξουσίας μέσω της κοινωνίας. Είναι συλλογική εξουσία την οποία συνδιαμορφώνουν, με άνιση βεβαίως ευθύνη, δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς. Αυτή η συντονιστική ικανότητα του κράτους αποκτά καθοριστική σημασία στην εποχή που τα θέματα και τα προβλήματα των χωρών είναι πρωτίστως οικονομικού, κοινωνικού και πολιτισμικού χαρακτήρα, παρά «σκληρού» γεωπολιτικού-στρατιωτικού. Πόσω μάλλον που σε πείσμα των νεοφιλελεύθερων δοξασιών, το κράτος και οι εθνικοί θεσμοί εξακολουθούν να αποτελούν κλειδί για την επιτυχή πορεία της κάθε χώρας στον διεθνή ανταγωνισμό.
Ο βαθμός επιτυχούς άσκησης της συντονιστικής εξουσίας του κράτους ποικίλλει προφανώς από χώρα σε χώρα. Αρκεί να σκεφτούμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έπαιξε το αναπτυξιακό κράτος (developmental state) στις χώρες της Ανατολικής Ασίας προκειμένου να πετύχουν το εντυπωσιακό «άλμα προς τα εμπρός» εκμεταλλευόμενες τη δυναμική της παγκοσμιοποίησης. Η επιτυχία ήταν αποτέλεσμα της ικανότητας των εθνικών κρατικών θεσμών να σχεδιάζουν μια μακροπρόθεσμη εξωστρεφή εθνική οικονομική στρατηγική, να κινητοποιούν την κοινωνία ώστε να προσαρμόζεται γρήγορα στις νέες συνθήκες, να συντονίζουν τη συνεργασία των δημόσιων με τις ιδιωτικές επιχειρηματικές δυνάμεις. Παρά τα φαινόμενα διαφθοράς και πελατειακών σχέσεων, το κράτος μπόρεσε να ασκήσει επιτυχώς αυτή τη συντονιστική λειτουργία γιατί είχε τις προϋποθέσεις να σταθεί ως αυτόνομος παίκτης μέσα στο πυκνό πλέγμα δημόσιου-ιδιωτικού στο οποίο εμπλεκόταν. Τέτοιες προϋποθέσεις ήταν π.χ. η πιεστική ανάγκη γεωπολιτικής ασφάλειας, η παράδοση μιας (αυταρχικής) αυτόνομης γραφειοκρατίας, η ύπαρξη εθνικών ελίτ με αναπτυξιακή ιδεολογία και βούληση να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες της διεθνοποίησης. Τέτοιες προϋποθέσεις έλειψαν και λείπουν από άλλες χώρες (π.χ. της Λατινικής Αμερικής), όπως και από τη χώρα μας. Με αποτέλεσμα, η πυκνή σύμπλεξη δημόσιου-ιδιωτικού, κράτους-κοινωνίας πολιτών σε συνθήκες προχωρημένου εκδημοκρατισμού να καταλήγει στην υποταγή του δημόσιου συμφέροντος και της δημόσιας λειτουργίας στο ατομικό/συντεχνιακό συμφέρον, είτε του ιδιώτη είτε του δημόσιου υπάλληλου που εκμεταλλεύεται παράνομα τη θέση του. Η κατάσταση γίνεται τόσο χειρότερη όσο περισσότερο επικρατεί η κουλτούρα του ατομισμού και του καταναλωτισμού, η οποία διαβρώνει συστηματικά τις ηθικές προκείμενες της δημοκρατικής ζωής.
Η συντονιστική ανικανότητα του ελληνικού κράτους και η αιχμαλωσία του από τις ιδιωτικές/ συντεχνιακές ομάδες παράγουν μια συστημική τάση κοινωνικής εντροπίας. Αύξουσας αταξίας και ανομίας. Σε αυτό το έδαφος ανθούν η διαφθορά, το «αλισβερίσι», τα άτυπα δίκτυα «αλληλοεξυπηρετήσεων», μέχρι τις μεγάλες ή μικρές μαφίες που αυγατίζουν στις μέρες μας.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3168