Πενήντα χρόνια από τη Ζυρίχη
Μακάριος, Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία, 2009-02-14
Την Τετάρτη συμπληρώθηκαν 50 χρόνια (11/2/1959) από τη μονογραφή των Συμφωνιών για την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος, από τους Καραμανλή και Μεντερές, στη Ζυρίχη της Ελβετίας. Η ιστορική αυτή ημερομηνία πέρασε εντελώς απαρατήρητη, ίσως γιατί η Ζυρίχη θεωρείται μια θλιβερή επέτειος.
Αναμφίβολα, οι συμφωνίες της Ζυρίχης ήταν ένας ιστορικός συμβιβασμός για τους Ελληνοκύπριους, οι οποίοι διεκδίκησαν με ένοπλο αγώνα την Ενωση και κατέληξαν σε ένα συνεταιρικό ελληνοτουρκικό κράτος. Ο συμβιβασμός αυτός ήταν το ύστατο ανάχωμα στον κίνδυνο της διχοτόμησης της Κύπρου.
Ο Μακάριος ήταν αυτός που έβαλε την υπογραφή του κάτω από τις συμφωνίες, στη διάσκεψη του Λονδίνου, στις 19 Φεβρουαρίου 1959, όμως, όπως έγραψε αργότερα στον Γεώργιο Παπανδρέου, ούτε για μια στιγμή πίστεψε σ’ αυτές.
Η ανεξαρτησία αντιμετωπίστηκε ευθύς εξαρχής σαν ένας σταθμός για συνέχιση του αγώνα για την Ενωση με ειρηνικά μέσα. Ο Μακάριος κωλυσιεργούσε στην εφαρμογή των συμφωνιών, διότι δεν ήθελε το κράτος της Ζυρίχης να εδραιωθεί και να γίνει μια μη αναστρέψιμη πραγματικότητα.
Από την άλλη, η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, που διέγνωσε έγκαιρα και σωστά τις προθέσεις του Μακαρίου, επέμενε στην εφαρμογή των συμφωνιών μέχρι κεραίας. Ταυτόχρονα, τον προβόκαραν όσο μπορούσαν, τροφοδοτώντας με επιχειρήματα την άρνησή του να αποδεχτεί ένα ελληνοτουρκικό κράτος στην Κύπρο. Αυτή είναι και η αιτία της κατάρρευσης των Συμφωνιών το 1963, που οδήγησε στην αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από την Κυπριακή Δημοκρατία και τη συγκέντρωση του πληθυσμού που αποτελούσε το 18% του συνόλου σε θύλακες.
Από το 1964 η ελληνοκυπριακή πλειοψηφία μετέτρεψε ντε φάκτο το δικοινοτικό κράτος σε αμιγώς ελληνικό. Οι Τουρκοκύπριοι ίδρυσαν δομές ξεχωριστού κράτους, όμως, μέχρι το 1974, ουδέποτε αποκήρυξαν την ισχύ του συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντιθέτως, επεδίωκαν την πλήρη εφαρμογή του και μέσω αυτού την κατοχύρωση των προνομίων που είχαν εξασφαλίσει στην Κύπρο με τις συμφωνίες της Ζυρίχης.
Το 1968 ο Μακάριος προκήρυξε προεδρικές εκλογές για πρώτη φορά από την εκλογή του, το 1960. Οι Τουρκοκύπριοι προκήρυξαν παράλληλες εκλογές για την ανάδειξη αντιπροέδρου, όπως προέβλεπε το σύνταγμα. Ταυτόχρονα, ζήτησαν να συνέλθει η Βουλή με τη συμμετοχή των βουλευτών και των δύο κοινοτήτων και να δώσουν μαζί ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος τη νενομισμένη διαβεβαίωση, σύμφωνα με το άρθρο 42 του Συντάγματος. Ο αντιπρόεδρος Κουτσιούκ με επιστολή στον Μακάριο τού ζήτησε να εφαρμόσει το άρθρο 46 (3) του Συντάγματος και να διορίσει τρεις Τουρκοκύπριους υπουργούς.
Βασικά, οι Τουρκοκύπριοι ζητούσαν επανασυγκρότηση της Κ.Δ., ως δικοινοτικού κράτους. Ο Μακάριος το αρνήθηκε, χαρακτήρισε την εκλογή αντιπροέδρου από τους Τουρκοκύπριους «παράνομη» και στις 29 Φεβρουαρίου έδωσε τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον των Ελληνοκυπρίων βουλευτών.
Ο Μακάριος ροκάνιζε τον χρόνο και περίμενε τους Τουρκοκύπριους να καταρρεύσουν οικονομικά και να επανέλθουν στην Κ.Δ. ως μειονότητα και όχι ως ισότιμη κοινότητα. Εξηγώντας τη στρατηγική του, στο Συμβούλιο του Στέμματος, στις 6 Φεβρουαρίου 1967 στην Αθήνα, είπε: «Τι νέα γενεά τουρκική θα δημιουργηθεί εις την Κύπρον, όταν όλα ευρίσκονται εις τα χέρια των Ελλήνων; Πόσον καιρόν θα ανθέξουν; Ημπορεί ν’ ανθέξουν, δεν ημπορώ υπευθύνως να το δηλώσω ότι εις 3-5-10 μήνας οι Τούρκοι θα ζητήσουν παράδοσιν, δεν αποκλείω όμως και αυτού του είδους την κατάληξιν. Το ηθικόν των είναι πολύ χαμηλόν».
Τελικά, αντί να καταρρεύσουν οι Τουρκοκύπριοι, κατέρρευσε, το 1974, η δική του πολιτική. Στις 23 Ιουλίου 1974, όταν η Τουρκία είχε ήδη εισβάλει στην Κύπρο, ο Μακάριος από τη Νέα Υόρκη όπου βρισκόταν αυτοεξόριστος, έστειλε μέσω του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, τις εξής οδηγίες στον Κληρίδη: «Να επιδιώξει συνάντηση με τον Ραούφ Ντενκτάς μέσω του μονίμου αντιπροσώπου του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο και να του εισηγηθεί την άμεση εφαρμογή της Ζυρίχης, συμπεριλαμβανομένων και των προνοιών του Συντάγματος και την επιστροφή στις θέσεις τους του Τούρκου αντιπροέδρου, των υπουργών, των μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, των αστυνομικών και των δημοσίων υπαλλήλων».
Ο Κληρίδης έκανε την επαφή, όμως ο Ντενκτάς, που είχε ήδη διαδεχτεί τον Κουτσιούκ, από θέσεως ισχύος απάντησε: «Τοο little too late» (Πολύ λίγα, πολύ αργά...).
Εκτύπωση στις: 2024-04-16
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3247