Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

΄Ολοι μαζί και όλοι χώρια...

ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ Ε.Ε.

Κάκη, Μπαλλή, Χριστίνα Πουλίδου

Αυγή της Κυριακής, 2009-03-01


Μια σύνοδος Κορυφής με θολή ατζέντα, όπου τη συζήτηση θα ορίσουν οι δυναμικότεροι εταίροι, καθώς η προεδρία θεώρησε ότι το καθήκον της εξαντλήθηκε στην ανακοίνωση της σύγκλησής της, είναι αυτή που συγκαλείται σήμερα στις Βρυξέλλες. Η προεδρία της Τσεχίας θέλοντας να απαντήσει δυναμικά στη μομφή της Γαλλίας πως είναι μια "απαθής και αδρανής" προεδρία, αίφνης συγκαλεί τρεις συνόδους: την έκτακτη σήμερα, την τακτική Εαρινή στις 19-20 Μαρτίου και μία ακόμη έκτακτη στις αρχές Μαΐου. Φυσικά, το θέμα αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης. Φυσικά, στόχος είναι να συντονιστεί η προσπάθεια ώστε τα μέτρα του ενός να μην ακυρώνουν τα μέτρα του άλλου. Φυσικά, το ίδιο θέμα θα συζητείται σε κάθε συνάντηση - όμως, το κλίμα είναι βαρύ, πολλοί εταίροι είναι εκνευρισμένοι από τον αποκλεισμό τους στην πρόσφατη σύνοδο του Βερολίνου, ενώ οι ανατολικο-Ευρωπαίοι βάλλουν κατά των δυτικο-Ρυρωπαίων και η έννοια του "προστατευτισμού" δημιουργεί αντίπαλα στρατόπεδα. Με άλλα λόγια, μια σύνοδος με ελαστική ατζέντα, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αντιμαχόμενα στρατόπεδα και με μια προεδρία που έχει δείξει πολιτικές και διαδικαστικές ανεπάρκειες, είναι αυτή που συγκαλείται σήμερα με χαμηλές προσδοκίες. Ήδη, Σουηδοί και Φινλανδοί με ιδιαίτερη δυσαρέσκεια μίλησαν για ένα "θεσμικό χάος", παραπέμποντας στη σύνοδο της περασμένης Κυριακής, όπου προσκλήθηκαν μέλη και μη μέλη του G20 κατ’ επιλογήν της κ. Μέρκελ. Η Σουηδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Πολωνία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο κατήγγειλαν τις "κλίκες" και υποστήριξαν πως η σύνοδος του Βερολίνου δεν στράφηκε μόνον εναντίον των συμφερόντων των μικρών κρατών-μελών, αλλά επίσης εναντίον της Επιτροπής, ακόμη και του ίδιου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ενώ ο Σουηδός Καρλ Μπιλντ αναρωτήθηκε: "πώς η G20 έγινε G22; Δεν καταλαβαίνω την αριθμητική του πράγματος". Και πριν κοπάσει ο θόρυβος από τούτη τη σύνοδο, μια άλλη συγκαλείται σήμερα το πρωί, λίγες ώρες πριν από τη σύνοδο των 27. Την πρωτοβουλία της σύγκλησής της έλαβε η Πολωνία, πρόσκληση έλαβαν εννιά χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης αλλά και ο Χοσέ Μπαρόζο, ενώ στόχος της είναι η διαμόρφωση μιας κοινής γραμμής αντίστασης στα μέτρα προστατευτισμού που προωθούν αρκετές χώρες-μέλη και που τείνουν να επεκταθούν σε απάντηση του αμερικανικού μηνύματος "αγόραζε αμερικανικά". Η συζήτηση των 27 ηγετών αναμφίβολα ποτέ και κανέναν δεν έβλαψε. Αντίθετα, θέτει τα προβλήματα πάνω στο τραπέζι αναγκάζοντας τους πάντες σε μιαν απροσχημάτιστη συζήτηση, εξαερίζει τις εντάσεις και καθαρίζει το τοπίο. Μια τέτοια εξέλιξη όμως απαιτεί μια συντεταγμένη διαδικασία, που να έχει καθορισμένο πλαίσιο συζήτησης, να επιδιώκει την οικοδόμηση συναινέσεων και να υπηρετεί ένα στόχο. Κι επειδή η προεδρία της Τσεχίας έχει δείξει τα αντίστροφα γνωρίσματα (είναι εριστική, διχαστική και αποδομητική) διάχυτη είναι η εκτίμηση πως η σύνοδος θα λήξει, χωρίς να αφήσει πίσω της ένα νέο κεντρικό μήνυμα. Ανατολική Ευρώπη - η κρίση, η εξάρτηση και το αίτημα της αλληλεγγύης.

"Κανείς δεν θα μείνει ανεξέλεγκτος". . .

Όταν την περασμένη Κυριακή στο Βερολίνο η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ έκλεινε τη διάσκεψη των «μεγάλων»- των ευρωπαϊκών χωρών που ανήκουν στο κλαμπ των G20- με τη δήλωση ότι «κανείς δεν επιτρέπεται να μείνει ανεξέλεγκτος, ούτε η δράση των hedge funds -των κερδοσκοπικών κεφαλαίων υψηλού ρίσκου- ούτε η λειτουργία των οίκων αξιολόγησης, ούτε οι χώρες- φορολογικοί παράδεισοι, ούτε τα μπόνους των μάνατζερ» κι ότι «θα πιέσει η Ευρώπη τους εταίρους της στο G20 στις 2 Απριλίου στο Λονδίνο να αποδεχθούν τη θέσπιση εποπτικών μηχανισμών στις διεθνείς αγορές», ακόμη κι όσοι δεν την αντέχουν στην Ανατολική Ευρώπη της ευχήθηκαν ολόψυχα επιτυχία. Μπορεί το άμεσο ζητούμενο από τη σημερινή έκτακτη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. να είναι ο συντονισμός των «27» για τη διαχείριση της τωρινής κρίσης, ωστόσο χωρίς μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις στην «αρχιτεκτονική» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, είναι βέβαιο ότι θα επαναληφθούν οι τερατογενέσεις που οδήγησαν στην κρίση.

Μια κρίση που πλήττει τις αναπτυσσόμενες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων ιδιαίτερα σκληρά, καθώς στήριξαν τα τελευταία χρόνια την ανάπτυξή τους στην εισροή δυτικών -και κερδοσκοπικών- κεφαλαίων, στις θετικές εισηγήσεις των οίκων αξιολόγησης, στον διαγωνισμό των δυτικών τραπεζών, ποια θα επεκταθεί περισσότερο στις αγορές τους. Και τώρα τους γυρνάν την πλάτη.

Νομίσματα στον κατήφορο

Από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα τα νομίσματα των χωρών σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στην πτώση τους έναντι του ευρώ, με την τσεχική κορώνα, το πολωνικό ζλότι και το ουγγρικό φιορίνι να πρωταγωνιστούν στον κατήφορο. Ο εργαζόμενος τοπικός πληθυσμός υποφέρει από τις δραματικές υποτιμήσεις, οι κρατικοί προϋπολογισμοί τινάζονται στον αέρα καθώς είχαν στηριχθεί σε δάνεια σε σκληρό νόμισμα, η εξυπηρέτηση των οποίων γίνεται καθημερινά πιο ακριβή. Ηδη η Ουγγαρία και η Ουκρανία υποχρεώθηκαν να αναζητήσουν καταφύγιο στην «αγκαλιά» -και τα σκληρά μέτρα- του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπως άλλωστε και η Σερβία και η Λετονία, ενώ το πιθανότερο είναι να αναγκαστούν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο και άλλες χώρες, με πρώτες στον κατάλογο τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Λιθουανία και την Εσθονία.

Κλειστές στρόφιγγες

Οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες- κυρίως όμιλοι από Αυστρία, Ιταλία, Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία και Σουηδία, αλλά και ελληνικοί- που ουσιαστικά ελέγχουν τις αγορές χρήματος στην περιοχή και είχαν στηρίξει εκεί τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο μέρος της κερδοφορίας τους, τώρα έχουν κλείσει τις στρόφιγγες της χρηματοδότησης. Εδώ διστάζουν να δώσουν πιστώσεις στους παλιούς πελάτες τους στις πατρίδες τους, πόσο μάλλον σε επιχειρήσεις στις αναδυόμενες ανατολικοευρωπαϊκές αγορές. Και ο πέλεκυς πέφτει επί δικαίων και αδίκων, υγιείς εταιρείες «αρρωσταίνουν» καθώς δεν βρίσκουν κεφάλαια να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή τους, οι μαζικές απολύσεις είναι πλέον καθημερινές. Η αυστριακή κυβέρνηση προσπαθεί να στήσει ένα δίχτυ σωτηρίας στην περιοχή, καθώς από τις εκτεθειμένες είναι οι τράπεζες της Αυστρίας και διαπραγματεύεται σκληρά με τους Ρουμάνους και τους Βούλγαρους, τους Κροάτες και τους Ουκρανούς. Πιέζει μάλιστα και την κυβέρνηση του Βερολίνου να βάλει πλάτες, αλλά μέχρι τώρα η Μέρκελ δίσταζε, ίσως σήμερα ανοίξει τα χαρτιά της. Την ίδια ώρα εντείνονται οι πιέσεις των οίκων αξιολόγησης - με τελευταία την Moodyʼs- ότι θα υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα των αυστριακών, σουηδικών αλλά και άλλων τραπεζών, που διαθέτουν θυγατρικές στην ανατολική Ευρώπη. Οι πιέσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα να εντείνεται η πιστωτική ασφυξία στις επιχειρήσεις της περιοχής.

Η κρίση πριν από την κρίση

Βέβαια, η Ανατολική Ευρώπη δεν πιάστηκε τώρα στα δίχτυα της κρίσης. Προβλήματα αντιμετώπιζε και πριν το «Μαύρο» Σεπτέμβρη του 2008, πριν από το πέρασμα της χρηματοπι8στωτικής κρίσης στην πραγματική οικονομία. Οι υψηλές τιμών των τροφίμων, των καυσίμων και της ενέργειας άδειαζαν το πορτοφόλι των κοινών θνητών από τη Ρίγα μέχρι τη Σόφια, για να μη μιλήσουμε καν για τη μόνιμη οικονομική δυσπραγία στο Κίεβο. Η κατανάλωση χρηματοδοτούνταν σε μεγάλο βαθμό με δανεικά, τα επιτόκια ανέβαιναν συνεχώς. Ενώ η ΕΚΤ έχει ρίξει τα επιτόκια παρέμβασης στο 2%, ενώ ΗΠΑ και Ιαπωνία τα έχουν σχεδόν μηδενίσει, οι κεντρικές τράπεζες στην Ουγγαρία και τη Λετονία αναγκάζονται να τα διατηρούν πάνω από το 10%. Οι μαζικές- κι ενίοτε βίαιες- διαδηλώσεις είναι στην ημερήσια διάταξη στις χώρες της περιοχής, στη Λετονία οδήγησαν και σε πτώση της κυβέρνησης. Οι πολίτες δεν ξέρουν για τι να πρωτοδιαμαρτυρηθούν. Για τις τραγικές επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης; Για την άθλια πολιτική των κυβερνήσεών τους στην αντιμετώπισή της; Για την πανταχού παρούσα διαφθορά, που γίνεται πολύ πιο επώδυνη σε εποχές ισχνών αγελάδων; Το κοκτέιλ από χώρα σε χώρα είναι διαφορετικό, τα βασικά συστατικά της διαμαρτυρίας όμως τα ίδια.

Το στοίχημα της αλληλεγγύης

Μπορεί η κρίση να θέσει εν αμφιβόλω τη μεγάλη διεύρυνση της Ε.Ε. ; Στέρεψε η αλληλεγγύη της «παλιάς» Ευρώπης έναντι των νέων μελών της; Αυτό μοιάζει να πιστεύει η τσεχική προεδρία, γι’ αυτό και κάλεσε σήμερα τους «27» σε έκτακτη σύνοδο κορυφής. Οι Πολωνοί, οι Τσέχοι, οι Σλοβάκοι, οι Ούγγροι δεν πρόλαβαν να ξεχάσουν ότι οι Γαλλογερμανοί τους γύρισαν τις πλάτες στην τελευταία κρίση, αυτή του φυσικού αερίου με τη Μόσχα. Κι έχουν ήδη τα πρώτα δείγματα γραφής ότι το έργο επαναλαμβάνεται. Η δήλωση του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί ότι «εάν βοηθήσουμε τη γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία, δεν θέλουμε να τη δούμε να ανοίγει ένα ακόμη εργοστάσιο στην Τσεχία», ηχεί ακόμη απειλητική στα θυμωμένα αυτιά όχι μόνο των Τσέχων, που φοβούνται ότι η «εξυγίανση» των δυτικοευρωπαϊκών ομίλων θα περάσει μέσα από μαζικές απολύσεις στις ανατολικοευρωπαϊκές θυγατρικές τους. Βέβαια, σʼ αυτή τη θυμωμένη αδυναμία οι Ανατολικοευρωπαίοι δεν είναι μόνοι. Ανάλογη αγωνία έχουν οι Γερμανοί εργάτες στις μονάδες της αμερικανικής Opel, και οι Σουηδοί στα εργοστάσια της Saab, γνωρίζοντας ότι το μέλλον τους κρίνεται από αποφάσεις που παίρνουν άλλοι στο μακρινό Ντιτρόιτ και την Ουάσιγκτον. Μόνο που στην Ανατολική Ευρώπη η εξάρτηση είναι τεράστια: η τοπική βιομηχανία, οι τοπικές τράπεζες, τα προσωπικά δάνεια των ανθρώπων ελέγχονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη Δύση. Αυτό που μέχρι πέρσι ήταν ευλογία, τώρα εξελίσσεται σε κατάρα.

Το «αγκάθι» της αυτοκινητοβιομηχανίας

Τώρα που έχει αρχίσει ο χορός των μαζικών απολύσεων, η προσοχή των μέσων ενημέρωσης στρέφεται κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία. Εδώ εκτιμούν όλοι ότι ελλοχεύει ο μεγαλύτερος κίνδυνος- με εξαίρεση τον τραπεζικό κλάδο, για τους εργαζόμενους του οποίου, όμως, η κοινή γνώμη δεν νιώθει συμπόνια που χάνουν κατά δεκάδες χιλιάδες τη δουλειά τους, ίσως επειδή έχει ταυτίσει τους ταμίες στις τράπεζες με τα golden boys. Γι’ αυτό και η αυτοκινητοβιομηχανία, περισσότερο από άλλους εξίσου σημαντικούς κλάδους, βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της πολιτικής: απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη, διαθέτει ισχυρά συνδικάτα και «αγαπιέται» από τους πολίτες. Κανείς δεν θεωρεί golden boys τους εργάτες στους ιμάντες παραγωγής.

Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης, αφού πρώτα πειραματίστηκαν με «πακέτα» δισεκατομμυρίων για να σώσουν τις τράπεζες- σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν χρεοκοπίες που μπορούσαν να συμπαρασύρουν το σύμπαν- άρχισαν να πονοκεφαλιάζουν για το πώς θα στηρίξουν την αυτοκινητοβιομηχανία τους. Ο αεικίνητος Γάλλος πρόεδρος ήταν ο πρώτος που έσπευσε να υποσχεθεί αμέριστη στήριξη στους δικούς του, προκαλώντας την αγανάκτηση των εταίρων του. Ο Νικολά Σαρκοζί δεσμεύτηκε αρχικά να εγγυηθεί φθηνά δάνεια 6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στους γαλλικούς ομίλους Renault και PSA (Peugeot Citroen), υπό τον όρο να επενδύσουν μόνο εντός έδρας, να χρησιμοποιούν μόνο Γάλλους προμηθευτές και να μην κλείσουν μονάδες παραγωγής στη Γαλλία. Οι Ανατολικοευρωπαίοι εταίροι του εξέλαβαν τον όρο ως προτροπή προς τους Γάλλους να κλείσουν τις μονάδες τους στην υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ οι Γερμανοί θεώρησαν τον όρο απαράδεκτα προστατευτικό και κόντρα σε κάθε έννοια ανταγωνισμού. «Αυτό που κάνουν οι Γάλλοι είναι λάθος. Είναι απαράδεκτο να δίνονται άμεσες, εθνικές επιδοτήσεις σε ομίλους», ήταν η αντίδραση του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών.

Μετά από τρεις εβδομάδες υπόγειων καυγάδων και τρεις μέρες πριν από τη σημερινή έκτακτη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. η Γαλλία τελικά υποχώρησε. Ναι μεν αρνήθηκε την κατηγορία περί επιδότησης, ωστόσο πήρε πίσω τον επίμαχο όρο, ενδεχομένως και ως χειρονομία καλής θέλησης πριν από τη σύνοδο.

Την ίδια ώρα στη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Βρετανία, τα συνδικάτα των ορφανών «παιδιών» της καταχρεωμένης αμερικανικής General Motors,της Opel, της Saab και της Vauxhall προσπαθούν με συντονισμένες κινητοποιήσεις να αγωνιστούν για τις θέσεις εργασίας τους, καθώς θεωρούν δεδομένο ότι η μητρική εταιρεία από το μακρινό Ντιτρόιτ δεν υπάρχει περίπτωση να τους στηρίξει. Ειδικά στη Γερμανία, όπου από την Opel εξαρτώνται τουλάχιστον 30. 000 θέσεις εργασίας, αυξάνεται η πιθανότητα να επέμβει το κράτος είτε με τη χορήγηση έκτακτων φθηνών δανείων είτε και με κάποιο είδος κρατικοποίησης. Αντίθετα στη Σουηδία το πιθανότερο είναι ότι η κυβέρνηση δεν θα επέμβει για να σώσει τους 4. 000 εργάτες της Saab στο Τρολχατάν, ενώ από τη Βρετανία δεν ακούγεται μέχρι στιγμής τίποτε.

Στη σημερινή σύνοδο οι εμπλεκόμενες χώρες θα αναγκαστούν να τα συζητήσουν όλα αυτά- και επισήμως το ζητούμενο είναι να συντονιστούν, ώστε οι ενέργειες της μιας για στήριξη της αυτοκινητοβιομηχανίας της να μην αποβούν εις βάρος της άλλης. Θεωρητικά τη διέξοδο την έχει ήδη εισηγηθεί η Κομισιόν: ο επίτροπος Βιομηχανίας Γκίντερ Φερχόιγκεν προτείνει στις κυβερνήσεις, τις εταιρείες και τα συνδικάτα της αυτοκινητοβιομηχανίας να κάτσουν μαζί σʼ ένα τραπέζι και να αποφασίσουν από κοινού τι πρέπει να γίνει ώστε να ενισχυθεί η αγορά αυτοκινήτου -π.χ. με επιδότηση της απόσυρσης- και να απαλυνθούν οι επιπτώσεις από την αναπόφευκτη μείωση του προσωπικού. Παράλληλα, ο Φερχόιγκεν έχει ήδη προσφέρει φθηνές πιστώσεις έως και 10 δισεκατομμυρίων ευρώ στην αυτοκινητοβιομηχανία μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το αν και πόσο θα εισακουσθεί θα φανεί απόψε το βράδυ στις Βρυξέλλες.

Η λύση του ευρω-ομολόγου

Η ιδέα θέσπισης ενός ευρω-ομολόγου, μέσω του οποίου θα δανείζεται συνολικά η Ε.Ε. και όχι το κάθε κράτος-μέλος, με ένα επιτόκιο που τελικά θα ευνοεί τις ασθενέστερες οικονομίες (αφού αλλιώς θα δανείζονταν με υψηλότερο επιτόκιο), είναι μια πρόταση που αρχικά διατυπώθηκε από τον Ζ. Κ. Γιούνκερ, ενώ επανήλθε στην επικαιρότητα από τον Ιταλό υπουργό Τζ. Τρεμόντι, που προβλέπει να τεθεί το ευρω-ομόλογο υπό την εγγύηση της ευρωζώνης.

Η συγκεκριμένη πρόταση καταρχάς προσκρούει σε τεχνικές δυσκολίες, καθώς είναι δύσκολο να βρεθεί ένα σχήμα που θα έχει νομική προσωπικότητα και θα μπορεί να εγγυάται για την αποπληρωμή του δανείου. Διότι αν είναι η Ελλάδα λ.χ. κακοπληρωτής, πώς θα υποχρεωθεί ο Γερμανός φορολογούμενος να καταβάλει τα χρέη της Ελλάδας, δεδομένου μάλιστα ότι θα έχει ήδη ζημιωθεί από τη σύναψη του δανείου, καθώς η χώρα του θα έπαιρνε το δάνειο με χαμηλότερο επιτόκιο αλλά επειδή μπήκε στο συλλογικό σχήμα ανέβηκε το επιτόκιο λόγω των υψηλού επιτοκίου των λοιπών;

Η πρόταση προσκρούει επίσης στις αντιδράσεις των ανατολικο-ευρωπαίων, οι οποίοι (επειδή το θέμα αναφέρεται στην ευρωζώνη) εξεγείρονται καταγγέλλοντας την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων.

Η πρόταση προσκρούει τέλος στις αντιδράσεις των Γερμανών, που ευλόγως δεν θέλουν να καταβάλλουν υψηλότερο κόστος δανεισμού από αυτό που τους αναλογεί σύμφωνα με τη δημοσιονομική τους κατάσταση.

Όμως, επειδή η πρόταση αποτελεί ένα περίφημο εργαλείο συντονισμού των δημοσιονομικών της Ε.Ε., επειδή επίσης αποτελεί έναν καλό μηχανισμό στήριξης των ασθενεστέρων οικονομιών κι επειδή τέλος, όλοι γνωρίζουν, ότι οι εθνικές συνεισφορές μπαίνοντας στον κοινό κορβανά στο τέλος της μέρας προσφέρουν αντισταθμίσματα, εκτιμάται ότι η πρόταση με κάποιες τροποποιήσεις τελικά θα προωθηθεί. Και σήμερα, όπως στα περισσότερα θέματα, θα γίνει μια πρώτη καταγραφή των ορίων ενός-εκάστους.

Εκτύπωση στις: 2024-03-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3293