Όσα δεν πρόλαβα να πω στο Συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ...
Κώστας, Βουρνάς
2009-03-12
Η περιπέτεια
Ξεκίνησα για το 9ο Συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ με τις καλύτερες των προθέσεων. Έκανα μάλιστα και το σχετικό ξεσκόνισμα για να μάθω την ημερήσια διάταξη και το πρόγραμμα των τριών ημερών, όπως και ότι στις εκλογές της Κυριακής θα εκλέξουμε 33μελή Διοικούσα Επιτροπή που θα αναδείξει την 11μελή Εκτελεστική Γραμματεία. Πίστευα ότι το ρεύμα που έφερε στο προσκήνιο την πλειοψηφία των Πανεπιστημιακών Δασκάλων τόσο στο Πολυτεχνείο, όσο και σε άλλα ιδρύματα, ήταν ορατό σε όλους και απολύτως αναγνωρίσιμο στις πραγματικές του διαστάσεις: σαν μια αυθόρμητη αντίδραση σε χρόνια υποβάθμισης και απαξίωσης τόσο του ακαδημαϊκού μας ρόλου, όσο και των συνθηκών, μέσα στις οποίες προσπαθούμε να ασκούμε το λειτούργημα που μας έχουν εμπιστευθεί.
Ήμουν, βέβαια, βαθύτατα γελασμένος. Η εναρκτήρια εκδήλωση υπήρξε η πρώτη ανώμαλη προσγείωση...
Εκεί άκουσα τη βουλευτίνα του ΠΑΣΟΚ να ρωτάει αφελώς μήπως θα ‘πρεπε να προηγηθεί ο εκπρόσωπος της Κυβέρνησης. Δεν γνώριζε, προφανώς, ότι η επίσκεψη κυβερνητικού εκπροσώπου σε Πανεπιστημιακό χώρο συνεπάγεται (στην καλύτερη για αυτόν περίπτωση) αυτόματο γιαούρτωμα.
Άκουσα και το «χαιρετισμό» του προσκληθέντος βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μας μίλησε για τους αγώνες του για την κατάργηση του «816» που αποτελεί, όπως διευκρίνισε, «σύνθεση» των αγώνων κατά του νόμου 815 (του 1979-80) με αυτούς για τη μη τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος.
Έμαθα ακόμα ότι αυτό που εγώ θεωρούσα υγειά αντίδραση της πλειοψηφίας των Πανεπιστημιακών άλλοι το έβλεπαν σαν οργανωμένο σχέδιο «ανακατάληψης» της ΠΟΣΔΕΠ από τους πιο αντιδραστικούς, νεοφιλελεύθερους, κοπανατζήδες, πολυθεσίτες, κυβερνητικούς (και τέως κυβερνητικούς), εξαγορασμένους, επιχειρηματίες (και πολλά άλλα που αδυνατώ να συγκρατήσω) Καθηγητές. Και δεν λέω, ασφαλώς υπάρχουν και τέτοιοι. Μου δημιουργήθηκε όμως μια λογική απορία: Αν όλοι οι παραπάνω, συν όσοι παρασύρονται από τα παπαγαλάκια των μέσων ενημέρωσης (που και αυτά φυσικά μετέχουν αυτοδικαίως στη συνομωσία της «ανακατάληψης»), αν όλοι αυτοί λοιπόν αποτελούν την πλειοψηφία του κλάδου, για ποιο λόγο να μαχόμαστε για να τον εκφράσουμε συνδικαλιστικά; Απάντηση ομολογώ δεν μπόρεσα να βρω...
Η συνέχεια ήταν πολύ χειρότερη. Μέχρι της 1 το πρωί η συνεδρίαση αναλώθηκε στην άρνηση της απερχόμενης πλειοψηφίας να νομιμοποιήσει τους 10 συνέδρους του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (που είχαν εκλεγεί από ενιαίο ψηφοδέλτιο με πεντασταυρία) και να παραδώσει τη διεύθυνση της διαδικασίας σε εκλεγμένο προεδρείο του Συνεδρίου. Ομολογώ ότι στο σημείο εκείνο έφυγα μετανιωμένος που ανακατεύτηκα και με τύψεις που έβαλα και άλλους να ανακατευτούν, με την ψήφο ή τη συμμετοχή τους, σε αυτή την προφανώς αδιέξοδη ιστορία.
Όπως όμως έλεγε ο θυμόσοφος Χαρίλαος Φλωράκης, «η νύχτα βγάζει επίσκοπο κι η Αυγή μητροπολίτη». Μην παρεξηγηθώ: από τις δυο συνιστώσες που συναποτελούσαν την πλειοψηφία της απερχόμενης διοικούσας, δεν άλλαξε στάση η ΔΗΠΑΚ. Ήταν η παράταξη της Συσπείρωσης που το πρωί του Σαββάτου αποφάσισε ξαφνικά πως μπορούν να νομιμοποιηθούν οι σύνεδροι του Οικονομικού Πανεπιστημίου που το βράδυ της Παρασκευής ήταν η πέτρα του σκανδάλου και ο κριός της «ανακατάληψης»...
Κι έτσι, εντελώς ξαφνικά και αναπάντεχα, ξεκίνησε κανονικά το Συνέδριο: με εκλεγμένο προεδρείο και θέμα τη νομιμοποίηση των υπολοίπων συνέδρων, οι σύλλογοι των οποίων για διάφορους λόγους δεν είχαν γίνει δεκτοί ως μέλη της ΠΟΣΔΕΠ από την απερχόμενη διοίκηση. Έτσι νομιμοποιήσαμε το Σύλλογο της Ιατρικής Θεσσαλονίκης (παίρνοντας προηγουμένως τη διαβεβαίωση ότι τα 13 μέλη ΔΕΠ Ιατρικής που ψήφισαν στον Ενιαίο Σύλλογο ΔΕΠ του Αριστοτελείου δεν διπλοψήφισαν), περάσαμε στο Σύλλογο του Ανοικτού Πανεπιστημίου (προσπάθησα ανεπιτυχώς να παραπεμφθεί το θέμα του στη νέα Διοικούσα), καταψηφίσαμε διαδικαστική πρόταση να ξαναψηφίσουμε για τη νομιμοποίηση των εκπροσώπων της Ιατρικής Θεσσαλονίκης (με το επιχείρημα ότι το αποτέλεσμα της πρώτης ψηφοφορίας ήταν «οριακό»), και τελικά ολοκληρώσαμε τη διαδικασία με την νομιμοποίηση των συνέδρων από τους υπόλοιπους «αμφισβητούμενους» συλλόγους.
Έτσι πέρασε ευχάριστα το πρωί του Σαββάτου, ενώ το απόγευμα ήταν αφιερωμένο στον Απολογισμό της απερχόμενης Διοικούσας. Έλα όμως που η απερχόμενη Διοικούσα δεν είχε απολογισμό, αφού οι παρατάξεις που είχαν την πλειοψηφία της δεν κατάφεραν να ομοφωνήσουν! Συζήτηση ωστόσο έγινε, και μεγάλη μερίδα συνέδρων ήθελε διακαώς να γίνει ψηφοφορία επί των «πεπραγμένων» με μάλλον προφανείς αρνητικές διαθέσεις. Ωστόσο η σχετικά πλειοψηφούσα παράταξη (ΚΙΠΑΝ) ζήτησε να μη γίνει καθόλου ψηφοφορία, κάτι που τελικά έγινε αποδεκτό. Έτσι πέρασε και η δεύτερη ημέρα εργασιών...
Και φτάσαμε στην Κυριακή, όπου επιτέλους έγιναν οι τοποθετήσεις επί της ουσίας, δηλαδή των θέσεων της ομοσπονδίας, ενώ παράλληλα άρχισε να διεξάγεται η ψηφοφορία για τη νέα Διοικούσα. Και ενώ είχα αρχίσει να ελπίζω ότι έστω και σε ένα τρίλεπτο (που οι περισσότεροι ομιλητές, όπως διαπίστωσα, μετέτρεπαν πρακτικά σε εξάλεπτο) θα είχα την ευκαιρία να εκφράσω αυτά που είχα μαζεμένα μέσα μου, διαπίστωσα στις 12 ότι ο κατάλογος των ομιλητών είχε κλείσει, για κακή μου τύχη, από τις 11:30! Έχασα έτσι το μερίδιό μου στο εξάλεπτο της από μικροφώνου δόξας και το Συνέδριο τέλειωσε με μοναδική συμβολή μου την ψήφο και δυο διαδικαστικές παρεμβάσεις. Δεν μου μένει λοιπόν παρά να καταγράψω εδώ αυτά που θα είχα μπορέσει να πω, αν τα πράγματα είχαν γίνει διαφορετικά...
Η ουσία
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτού του Συνεδρίου ήταν η μαζική συμμετοχή (περίπου 4500) Πανεπιστημιακών που έγινε δυνατή χάρη στην εμφάνιση μιας ποικιλίας ανεξάρτητων σχημάτων που αναδύθηκαν στους περισσότερους επιμέρους συλλόγους ΔΕΠ. Παρότι στα σχήματα αυτά συμμετείχαν κατά περίπτωση και οι παρατάξεις (ΚΙΠΑΝ και ΑΡΜΕ) που αποτελούσαν τη μειοψηφία της απερχόμενης Διοικούσας, ο κύριος χαρακτήρας τους ήταν η διατύπωση ενός ελάχιστου πλαίσιου διεκδίκησης των πιο στοιχειωδών ακαδημαϊκών ελευθεριών. Αλλά και μιας νέας αρχής για την αναβάθμιση των Πανεπιστημίων με το ξεπέρασμα των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί από μια μακρά περίοδο ατελέσφορων νομοθετικών παρεμβάσεων από τη μια, και παντελούς απουσίας διαλόγου και συγκεκριμένων διεκδικήσεων με προοπτική επιτυχίας από την άλλη.
Πολλοί θεώρησαν (καλοπροαίρετα ή κακοπροαίρετα) ότι η διατύπωση ενός τέτοιου ελάχιστου πλαισίου θέσεων προέρχονταν από αδυναμία διατύπωσης προτάσεων. Κάποιοι μίλησαν για «ετερόκλητους» και άλλοι για πολυσυλλεκτικές πρακτικές. Όποιος ωστόσο ζει μέσα στα Πανεπιστήμια γνωρίζει ότι η αλλαγή του κλίματος απαξίωσης και η συλλογική διεκδίκηση μιας άλλης προοπτικής είναι στην πραγματικότητα μια πραγματική επανάσταση.
Γιατί η απαξίωση που πλανάται πάνω από τα Ελληνικά Πανεπιστήμια δεν είναι καθόλου μα καθόλου φάντασμα. Και δεν οφείλεται μόνο στη διαβρωτική επίδραση της κοινωνίας «της Αγοράς», μέσα στην οποία (θέλοντας και μη) κολυμπάμε σε όλη την υφήλιο, αλλά και σε μια «Ελληνική ιδιαιτερότητα» (singularity αγγλιστί) που επιβάλει την πιο αγοραία μορφή λαϊκισμού.
Η «Αγορά» μπαίνει από παντού: χορηγίες, προγράμματα, επαγγελματικοί πειρασμοί, υποχρηματοδότηση. Η μόνη άμυνα εναντίον της είναι βέβαια οι θεσμοί. Οι κανόνες που απαρέγκλιτα (σε άλλες χώρες) τηρούνται. Πριν χρόνια Έλληνας καθηγητής στο Northeastern των ΗΠΑ διώχτηκε οριστικά από το Πανεπιστήμιο γιατί έδινε διδακτορικά διπλώματα αντί αμοιβής για την παρεχόμενη εξαρτημένη εργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών. Μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει στην Ελλάδα, όταν το πανό στην είσοδο της Πολυτεχνειούπολης λέει «Καμιά Αξιολόγηση»; Όταν οι «θεσμοί» είναι ένα σύνολο αλληλοσυγκρουόμενων και κατά περίπτωση εφαρμοζόμενων διατάξεων; Όταν η «πλήρης απασχόληση» του Πανεπιστημιακού αποτιμάται από τον ισχύοντα νόμο Αρσένη σε 20 ώρες την εβδομάδα κατανεμημένες σε τρεις εργάσιμες;
Τους θεσμούς αυτούς πρέπει, και η εμπλοκή των Πανεπιστημιακών στα κοινά (έστω και δια της ψήφου) έδειξε ότι μπορούμε να τους διεκδικήσουμε συλλογικά βήμα-βήμα, αρκεί να κάνουμε την αρχή.
Αλλά ας έρθω στο λαϊκισμό. Άκουσα σε ένα χαιρετισμό στην έναρξη του Συνεδρίου μια φράση: «να διασφαλίζεται η επιτυχής εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση». Περί αυτού πρόκειται. Ο νεοέλληνας λαϊκιστής απαιτεί «επιτυχή» αποφοίτηση χωρίς ενδιάμεση φοίτηση, εκτός φυσικά από όση απαιτείται για να «κινηθεί η αγορά» των αθέρμαστων ενοικιαζόμενων φοιτητικών δωματίων και των ληγμένων προπαρασκευασμένων εδεσμάτων στα φοιτητικά στέκια της κάθε επαρχίας. Αγνοεί το Ευκλείδειο «δεν υπάρχει βασιλική οδός». Χλευάζει τη γνώση μπροστά στο «πτυχίο» που είναι τόσο καλλίτερο, όσο ευκολότερο μπορεί να ανταλλαγεί με χρήμα.
Γιατί ο λαϊκισμός δεν είναι ξένος με την Αγορά. Αντίθετα οι δυο συνεργάζονται περίφημα. Ο Καθηγητής που δεν κάνει μάθημα για να ασχοληθεί με την ιδιωτική του εργασία, είναι καλός, αρκεί να μας περνάει. Ο Καθηγητής που επιμένει να μας διδάξει, δεν είναι απλώς «περίεργος». Είναι αντιδραστικός, γιατί δεν αντιλαμβάνεται ότι «ο αγώνας» είναι σοβαρότερος από το ανόητο επιμέρους μάθημά του, από την έρευνά του, ή από την πρόσβαση στο γραφείο και το εργαστήριο του...
Εδώ λοιπόν χρειάζεται μια ριζική τομή που δεν μπορεί να γίνει από επιμέρους «παράξενους», αυστηρούς, αυταρχικούς, ευσυνείδητους, αφελείς, ή ότι άλλο καθηγητές, αλλά μόνο από μια συλλογική τους έκφραση. Αυτή που μπόρεσαν να τους δώσουν τα ανεξάρτητα σχήματα που αναδύθηκαν σε κάθε σχολή.
Αυτά τα ανεξάρτητα σχήματα κατάφεραν να συσπειρώσουν τη βάση των Πανεπιστημιακών, να είναι μεταξύ τους απόλυτα αναγνωρίσιμα και να εκλέξουν αρκετούς ανεξάρτητους συνέδρους (κατ΄ εκτίμηση κοντά στο 20-25%), πρωτοεμφανιζόμενους (ή επανεμφανιζόμενους μετά από δεκαετίες) στο προσκήνιο του Πανεπιστημιακού συνδικαλισμού. Δεν μπόρεσαν ωστόσο να εκφραστούν αυτόνομα στο Συνέδριο για διάφορους λόγους, κυρίως όμως γιατί οι δομές που συνάντησαν, όπως προσπάθησα να δείξω παραπάνω, έχουν μείνει ακόμη στην εποχή των Πανελλαδικών Συνεδρίων του ΕΔΠ του 1978-80. Έτσι οι περισσότεροι προτιμήσαμε να συναχθούμε στα ψηφοδέλτια των παρατάξεων που αποτέλεσαν τη μειοψηφία της προηγούμενης περιόδου, και με τις οποίες είχαμε κατά περίπτωση συνεργαστεί και στις σχολές μας.
Το αποτέλεσμα
Κι έρχεται το αμείλικτο ερώτημα. Δεν (κατα)ψηφίσαμε απολογισμό, δεν καταγράψαμε νέες ανεξάρτητες δυνάμεις, δεν αναπτύξαμε θέσεις. Μήπως τελικά κάναμε μια τρύπα στο νερό;
Πιστεύω πως όχι! Θα ‘ταν αφέλεια αντίστοιχη της «ανακατάληψης» να πιστέψουμε ότι θα μπορούσαμε με τη μια να τα αλλάξουμε όλα. Η αρχή μόνο έγινε. Καλύτερα ή χειρότερα απ’ ότι θα μπορούσε να γίνει, αλλά πάντως έγινε.
Δεν χάσαμε τίποτα που δεν καταψηφίσαμε τα «πεπραγμένα». Μπορεί να διαφωνούσαμε στα περισσότερα με την απελθούσα ηγεσία, αλλά δυο πράγματα οφείλαμε και οφείλουμε να της αναγνωρίσουμε: την έλλειψη προσωπικής ιδιοτέλειας, και το γεγονός πως υπήρξε, έστω και ως αντίπαλος, η αφορμή για να συσπειρωθούμε. Δεν είναι κακό που δεν βγήκε από το Συνέδριο ένα νέο συμπαγές πλειοψηφικό μπλοκ. Δεν θέλαμε και δεν θέλουμε να μετατρέψουμε απλά μια μειοψηφία σε πλειοψηφία και αντιστρόφως. Μακριά από εμάς η εναλλαγή.
Αυτό που θέλουμε είναι μια νέα δομή ομοσπονδίας. Νέα δομή που να ξεπερνάει όχι μόνο την τελευταία τετραετία αλλά όλη την προϊστορία των 20 χρόνων από την ίδρυση της ΠΟΣΕΠ. Μια νέα δομή, όπου όλοι να μπορούμε να συμβάλουμε με απόψεις όχι μέσα σε τρεις τραυματικές ημέρες, αλλά καθημερινά. Η νέα Διοικούσα Επιτροπή έχει τα εχέγγυα να προσπαθήσει να ξεκινήσει την πραγματική Ιστορία της ΠΟΣΔΕΠ. Και μιλώ για τη Διοικούσα όχι σαν πλειοψηφία και μειοψηφία, αλλά ως σύνολο 33 εκπροσώπων που ανέδειξαν με την ψήφο τους 4500 Πανεπιστημιακοί.
Η σελίδα έχει αλλάξει και μπορούμε πια να μιλάμε για μια καινούργια αρχή, που θα μας βρει όλους μαζί, παρά τις αδιαμφισβήτητες και απολύτως κατανοητές αντιθέσεις μας. Όλοι κάτι έχουμε να προσφέρουμε. Για να πάμε τα Πανεπιστήμια μπροστά, χρειαζόμαστε τόσο την αγωνιστική κουλτούρα της Συσπείρωσης και της ΔΗΠΑΚ, όσο και τα συντηρητικά αντανακλαστικά όσων από εμάς νοσταλγούν ακόμα τον καιρό που ο Καθηγητής Πανεπιστημίου προκαλούσε δέος στην πεθερά του.
Καλή αρχή λοιπόν και καλή τύχη!
Κώστας Βουρνάς
Σύνεδρος της Ακαδημαϊκής Συνεργασίας ΕΜΠ
Υποψήφιος (για τη ΔΕ) της Ανανεωτικής Συμπαράταξης
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3336