Ξεκίνησε το νέο μεγάλο παζάρι ΗΠΑ - Ρωσίας
Θεόδωρος, Κουλουμπής
Συνέντευξη στην Ελένη Τσερεζόλε, Αυγή της Κυριακής, 2009-03-15
Ο καθηγητής Θεόδωρος Κουλουμπής, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, ΕΛΙΑΜΕΠ και πληθωρικός συγγραφέας - τιμήθηκε πρόσφατα με έναν συλλογικό τόμο, "Διεθνείς Σχέσεις: Σύγχρονη θεματολογία και προσεγγίσεις" (εκδόσεις Παπαζήση) - μίλησε στην "Κ.Α." για το πώς διαγράφεται η εξωτερική πολιτική του Μπάρακ Ομπάμα σε αντιδιαστολή με εκείνη του Τζορτζ Μπους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο Θ. Κουλουμπής στη σχέση ΗΠΑ και Ρωσίας, την οποία περιγράφει ως το "νέο μεγάλο παζάρι".
* Σε άρθρο του στην Ουάσινγκτον Ποστ ο νεοσυντηρητικός Ρόμπερτ Κέιγκαν υποστηρίζει ότι ο Ομπάμα ακολουθεί την ίδια εξωτερική πολιτική με εκείνη της κυβέρνησης Μπους. Πόσο ισχύει αυτό;
Ο Κέιγκαν πιστεύει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να ασκούν μονομερώς την εξωτερική τους πολιτική, ότι βρίσκονται στην ακμή της ισχύος τους και ότι πρέπει να το εκμεταλλευτούν αυτό στο έπακρο διότι είναι η μόνη ισχυρή χώρα που ταυτόχρονα έχει δημοκρατικές αρχές, τις οποίες πρέπει μάλιστα να προωθήσει. Πρόκειται για τον μονομερισμό των νεοσυντηρητικών που παρέσυραν τον Τζορτζ Ου. Μπους σε φοβερές επιλογές που τελικά λειτούργησαν σε βάρος των ΗΠΑ, ιδίως τον πόλεμο στο Ιράκ αλλά και τον ατέλειωτο πόλεμο του Αφγανιστάν και γενικότερα στη σύγκρουση με σημαντικούς ευρωπαϊκούς εταίρους, όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Μετά από την εκλογή Ομπάμα οι νεοσυντηρητικοί έχουν περάσει μεν στο περιθώριο αλλά προσπαθούν - και αυτό είναι και το ενδιαφέρον - να περάσουν το μήνυμα ότι και ο νέος πρόεδρος "εκ των πραγμάτων" θα συνεχίσει την πολιτική του Μπους. Πράγμα που δεν συμβαίνει. Και εξηγώ το πού βλέπω τη διαφοροποίηση. Καταρχήν το γεγονός ότι ο Ομπάμα, αν και αυτό θα δοκιμαστεί στο μέλλον, πιστεύει στην πολυμέρεια πολύ περισσότερο από ό,τι ο Μπους και οι νεοσυντηρητικοί. Αυτό σημαίνει ότι θα χρησιμοποιηθεί πολύ περισσότερο ο διάλογος, η συνεννόηση, η ανταλλαγή πληροφοριών με εταίρους στο πλαίσιο όχι μόνο "συμμαχιών των προθύμων" αλλά στο πλαίσιο θεσμών όπως ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ. Πιο συγκεκριμένα η εξωτερική πολιτική του Ομπάμα θα φανεί σε ποιο ποσοστό διαφοροποιείται από εκείνη των προκατόχων του στη Μέση Ανατολή. Ήδη έχει ανακοινωθεί ότι σε 19 μήνες θα αποσυρθούν οι ένοπλες δυνάμεις από το Ιράκ και τούτο δρομολογεί και καλύτερες σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας, γιατί η τελευταία θα χρησιμοποιηθεί στα βόρεια ως χώρος τακτικής εξόδου των αμερικανικών στρατευμάτων. Στο Αφγανιστόν ο Ομπάμα φάνηκε να... διαφωνεί με τον εαυτό του, λέγοντας προεκλογικά ότι θα αυξηθεί η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ και εγκρίνοντας και αύξηση της τάξης 17.000 στρατιωτών. Ωστόσο επειδή η σταθεροποίηση στο Αφγανιστάν είναι πολύ προβληματική και μπορεί να αποδειχθεί δυσκολότερη και από ό,τι στο Ιράκ, φαίνεται ότι είναι σε εξέλιξη μια αναθεώρηση της πολιτικής των ΗΠΑ. Η τρίτη και ίσως η σημαντικότερη διαφοροποίηση μεταξύ Μπους και Ομπάμα, είναι η άποψη του τελευταίου, που πλέον υλοποιείται, είναι ότι συζητάμε με τους αντιπάλους μας, δεν τους απομονώνουμε. Έτσι έχουν ξεκινήσει ατύπως επαφές με το Ιράν για τη σχετική ομαλοποίηση των μεταξύ τους σχέσεων αλλά κι ένα ενδιαφέρον άνοιγμα προς τους "μετριοπαθείς" Ταλιμπάν. Στο σημείο αυτό ακολουθούν οι ΗΠΑ την τακτική του "διαίρει και βασίλευε" και της εσωτερικής διάκρισης των εχθρών σου, μεταξύ των λιγότερων και περισσότερο "λογικών". Αυτό ισχύει και για τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, ενώ το άνοιγμα προς το Ιράν θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολιτική αύξηση της επιρροής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
* Μόλις πρόσφατα ο ρώσος πρόεδρος Μεντβέντεφ δήλωσε ότι τα "μηνύματα" που εκπέμπει ο Ομπάμα προς τη Μόσχα είναι θετικά: πράγματι η Μόσχα δεν έχει κάνει πίσω ούτε στην αντιπυραυλική ασπίδα, ούτε δέχεται σύνδεσή της με την άσκηση πιέσεων στην Τεχεράνη. Δεν είναι παράδοξη η αδύναμη θέση της Ουάσινγκτον;
Νομίζω ότι και στη σχέση υπάρχει αλλαγή. Πρόκειται για τη μυστική επιστολή που υποτίθεται ότι έστειλε ο Ομπάμα στον Μεντβέντεφ. Το θέμα είναι ότι υπάρχει προοπτική βελτίωσης των σχέσεων παρά τους τριγμούς λόγω Γεωργίας, που είχαν προκληθεί με την προηγούμενη κυβέρνηση. Η προοπτική βελτίωσης των σχέσεων υφίσταται εκεί όπου υπάρχουν κοινά συμφέροντα. Η αντιπυραυλική ασπίδα που επρόκειτο να τοποθετηθεί στην Πολωνία και την Τσεχία και συνιστά επιθετική κίνηση των ΗΠΑ, καθώς η Μόσχα θεωρεί ότι στρέφεται εναντίον της, μπορεί να αποτελέσει κοινό συμφέρον. Και τούτο γιατί το θέμα προσφέρεται για ένα παζάρι, όπου οι ΗΠΑ θα αναβάλουν, για να γίνει ευσχήμως, την τοποθέτηση της αντιπυραυλικής ασπίδας για μερικά χρόνια ή αναθεωρούν, και από την άλλη μεριά η Ρωσία διευκολύνει τη μεταφορά αμερικανικού υλικού μέσα από τα εδάφη της προς το Αφγανιστάν, ενώ ταυτοχρόνως διαμεσολαβεί, έτσι ώστε να βεβαιωθούν οι πάντες ότι το Ιράν δεν θα προχωρήσει στην κατεύθυνση απόκτησης πυρηνικών βομβών. Αυτό είναι το νέο μεγάλο παζάρι. Αντιθέτως εκεί που υπάρχει απόλυτη διαφοροποίηση συμφερόντων ΗΠΑ και Ρωσίας είναι στο ενεργειακό. Οι ΗΠΑ επιμένουν να παρακάμπτεται η Ρωσία με αγωγούς - έχουμε μάλιστα και τις πιέσεις προς την Αθήνα λόγω του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης - προκειμένου να μη διαιωνίζεται η εξάρτηση σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο της Δυτικής Ευρώπης από τη Μόσχα.
* Στο πρόσφατο επεισόδιο στη θάλασσα της Νοτίου Κίνας, μεταξύ του κινεζικού στόλου και αμερικανικού πολεμικού πλοίου, ενώ οι ΗΠΑ κράτησαν χαμηλούς τόνους, δεν συνέβη το ίδιο και με το Πεκίνο...
Τέτοιες συγκρούσεις αυτού του είδους και μάλιστα με νεκρούς είχαν σημειωθεί και στο παρελθόν. Το τελευταίο επεισόδιο δείχνει ότι η σχέση Κίνας και ΗΠΑ δεν θα διαταραχθεί. Ένας από τους βασικούς λογους είναι η αμοιβαία εξάρτηση Κίνας και ΗΠΑ στο οικονομικό επίπεδο γιατί το Πεκίνο μπορεί να τινάξει στον αέρα την αμερικανική οικονομία, καθώς έχει αγοράσει όλα σχεδόν τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ αλλά αν καταρρεύσει η αμερικανική οικονομία, η Κίνα θα βρεθεί σε οικονομικό αδιέξοδο καθώς δεν θα μπορεί να εξάγει τα προϊόντα της. Βρισκόμαστε δηλαδή σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία αλλά ταυτοχρόνως λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης, επιστρέφουμε στον λόρδο Κέινς και την παρέμβαση του κράτους για τη διάσωση των οικονομιών. Προσωπικά λοιπόν πιστεύω ότι μπορούμε να μιλάμε για μια "κρατοκεντρική παγκοσμιοποίηση"!
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3347