Αργεί η ανάκαμψη στην Ευρώπη, η Ελλάδα κινδυνεύει να μην ακολουθήσει
Ελίζα, Παπαδάκη
Αυγή της Κυριακής, 2009-05-10
Πολιτικές επιθυμίες μάλλον εκφράζουν εγχώριες ερμηνείες των τελευταίων δηλώσεων του προέδρου της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ ως προαναγγελία επερχόμενης ανάκαμψης. Η εκτίμηση της ΕΚΤ είναι πολύ δυσμενής, γιʼ αυτό άλλωστε και αλλάζει θεαματικά την πολιτική της. Στο μεταξύ με τις «Εαρινές Προβλέψεις» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενταφιάζεται οριστικά το κυβερνητικό παραμύθι ότι η Ελλάδα είναι τάχα η φωτεινή εξαίρεση που θα εξακολουθούσε να αναπτύσσεται σε μιαν Ευρώπη βυθισμένη στην ύφεση. Μπορεί η συρρίκνωση της οικονομίας σε εμάς να προβλέπεται ηπιότερη, αλλά η επιδείνωση των κοινωνικών ανισοτήτων θα είναι βαρύτερη, ενώ χρέος και ελλείμματα απομακρύνουν την ανάκαμψη, ακόμα και όταν αλλού θα ξεκινήσει.Διαγράφοντας ζοφερή εικόνα για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ ανακοίνωσε την Πέμπτη τη νέα μείωση του κεντρικού επιτοκίου στο ιστορικά χαμηλό 1% αλλά και κάποια εντελώς καινούργια μέτρα για να τονωθεί η χρηματοδότηση στην Ευρωζώνη, η οποία δεν κινείται πια με χαμηλούς απλώς, αλλά με αρνητικούς ρυθμούς. Το Μάρτιο, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας, τα ποσά από την εξυπηρέτηση των υφισταμένων δανείων ήσαν μεγαλύτερα από τις νέες χορηγήσεις.
Σε σαφή μετατόπιση από τις έως τώρα τοποθετήσεις του, ο κ. Τρισέ είπε ότι το επιτόκιο 1% δεν είναι το χαμηλότερο δυνατό για την ΕΚΤ, αφήνοντας για πρώτη φορά ανοικτό το ενδεχόμενο για επιτόκια ανάλογα με εκείνα της Τράπεζας της Αγγλίας (0,5%) ή της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας.
Για πρώτη φορά επίσης η ΕΚΤ αποφάσισε να προχωρήσει στην αγορά εταιρικών ομολόγων. Οι διαδικασίες θα διευκρινιστούν τον Ιούνιο, αλλά όπως εξήγησε ο κ. Τρισέ θα αγοραστούν «καλυπτόμενα ομόλογα» (covered bonds) σε ύψος 60 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ασφαλείς τίτλους (ΑΑΑ κατά κανόνα) που εκδίδονται κυρίως στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Η ΕΚΤ θα χρηματοδοτεί άμεσα εφεξής και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ παρατείνει σε 12 μήνες τη δυνατότητα να χορηγεί ρευστότητα χωρίς όρια στις τράπεζες. Την περιορισμένη διοχέτευση στην αγορά των κρατικών πόρων που έχουν διατεθεί στις τράπεζες αναγνώρισε ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουκάς Παπαδήμος, εξαίροντας μόνο τη συμβολή της πολιτικής αυτής στη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος.
Συνολικά για την οικονομία ο κ. Τρισέ είπε ότι το πρώτο τρίμηνο φέτος ήταν χειρότερο παρόσο αναμέναμε, το δεύτερο θα είναι λιγότερο αρνητικό, έχουμε κάποιες ενδείξεις σταθεροποίησης αλλά σε πολύ χαμηλά επίπεδα, οι αγορές εργασίας θα εξακολουθήσουν να επιδεινώνονται, ενώ ο πληθωρισμός θα γίνει προσωρινά αρνητικός το καλοκαίρι. Και επανέλαβε την πάγια πρόβλεψη για βαθμιαία ανάκαμψη το 2010.
Πιο ήπια σε εμάς η ύφεση, αλλά κινδυνεύει να παγιωθεί
Η μείωση που προβλέπει η Επιτροπή για το ΑΕΠ της Ελλάδας φέτος είναι «μόνο» 0,9%, όταν τόσο στην Ευρωζώνη, όσο και στους 27 φτάνει το 4%. Ίδια μείωση 0,9% προβλέπεται για τη Μάλτα, ενώ η Κύπρος είναι η μοναδική χώρα που διατηρεί θετικό πρόσημο, το ΑΕΠ της θα αυξηθεί κατά 0,3%. Στις υπόλοιπες 24 χώρες της Ένωσης η οικονομική συρρίκνωση προβλέπεται από αρκετά ως πολύ μεγαλύτερη.
Αυτή η σχετικά ευνοϊκή κατάταξη της Ελλάδας όμως κανέναν δεν θα έπρεπε να χαροποιεί. Διότι συνδέεται με δύο δομικά χαρακτηριστικά που, όσο συντηρούνται, υποθηκεύουν την αυριανή ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία:
Το πρώτο είναι η λεγόμενη εσωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας, το γεγονός ότι εξάγουμε μόλις το 23% των αγαθών και υπηρεσιών που παράγουμε, ενώ εισάγουμε το 33,5% των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνουμε (Εαρινές Προβλέψεις, μερίδια 2007). Πρόκειται για αδυναμία που υποδηλώνει τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, την απουσία παραγωγικής βάσης ικανής να καλύψει μεγαλύτερο μέρος των εγχώριων αναγκών, να προωθεί περισσότερα ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες στις αγορές του εξωτερικού, και κατά συνέπεια να δημιουργεί περισσότερη και καλύτερη απασχόληση και εισοδήματα μέσα στη χώρα. Παράλληλα άλλωστε διευρύνει κάθε χρόνο το εξωτερικό έλλειμμα σωρεύοντας επικίνδυνα εξωτερικό χρέος. Ήδη το μερίδιο του εθνικού εισοδήματος που φεύγει για να πληρωθούν τόκοι στο εξωτερικό αυξάνεται ανησυχητικά. (Αυτήν την εκροή τόκων εκφράζει κυρίως το έλλειμμα του ισοζυγίου των εισοδημάτων: από 7,1 δισ. ευρώ το 2006 έφτασε το 2008 τα 10,9 δισ. και αντιστοιχούσε πια στο 4,5% του ΑΕΠ, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος). Μόνο στις έκτακτες συνθήκες της κρίσης, όταν το παγκόσμιο εμπόριο κατέρρευσε, αυτή η εσωστρέφεια φάνηκε προσωρινά σαν πλεονέκτημα. Φάνηκε δηλαδή να προστατεύει την ελληνική οικονομία από την πολύ σφοδρότερη ύφεση που πλήττει οικονομίες με ανεπτυγμένη παραγωγική βάση και υψηλή ανταγωνιστικότητα σαν τη γερμανική ή τη φινλανδική, την ιταλική και άλλες, όπου πέφτουν κατακόρυφα οι εξαγωγές. Προσωρινά επίσης η επιβράδυνση της εγχώριας ζήτησης στην Ελλάδα περιορίζει την αύξηση των εισαγωγών και συγκρατεί το εξωτερικό έλλειμμα, μαζί και τη μείωση του ΑΕΠ.
Αλλά, αν και με βραδύτερους ρυθμούς από πριν, η καταναλωτική ζήτηση εξακολουθεί εδώ να αυξάνεται, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, τροφοδοτούμενη από τα ελλείμματα του Δημοσίου, τα οποία μεταφράζονται σε εισοδήματα. Και αυτό είναι το δεύτερο παγιωμένο χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας. Το έλλειμμα 5% του ΑΕΠ πέρυσι, 5,1% φέτος και 5,7% το 2010, κατά τις προβλέψεις της Επιτροπής, μόνο την κατανάλωση συντηρεί πια, αφού οι επενδύσεις πέφτουν (11,5% πέρυσι, άλλο 5,6% φέτος). Σε αυτά τα επίπεδα δεν μπορεί όμως να παραμένει, όχι επειδή το απαγορεύουν οι Βρυξέλλες και το Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά επειδή έχει οδηγήσει στο αδιέξοδο του υπερβολικά υψηλού και εκρηκτικά διογκούμενου πλέον χρέους, κατά 13,2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μέσα στην τριετία 2008-2010, προβλέπει η Επιτροπή. Και δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί κοντόφθαλμη η κυβερνητική ικανοποίηση για την πρόσφατη υποχώρηση των spreads, της διαφοράς από το κόστος δανεισμού της Γερμανίας (στις 232 μονάδες βάσης τον Απρίλιο από 280 το Μάρτιο για το δεκαετές ομόλογο, όπως ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος). Ενώ και τώρα είναι πολύ μεγάλο, ποιος προδικάζει πού θα βρίσκεται τον Οκτώβριο, του χρόνου, ή μεθαύριο;
Μεγαλώνουν οι ανισότητες
Όταν άλλωστε χάρη στα ελλείμματα συντηρείται η συνολική κατανάλωση, πρέπει να εξετάσουμε πώς κατανέμεται στον πληθυσμό. Αντιδικώντας με την Επιτροπή, ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Παπαθανασίου της προσάπτει ότι δεν έλαβε υπόψη πρόσφατα μέτρα, τα εξής τρία: τα απροσδιόριστου αποτελέσματος μέτρα για την οικοδομή και για την απασχόληση, αλλά και εκείνα για την τόνωση της αγοράς του αυτοκινήτου που ξέρουμε ακριβώς ποιους ωφέλησαν! Ολόκληρη η μείωση του πληθωρισμού σε 1% τον Απρίλιο από 1,3% τον Μάρτιο στην πτώση των τιμών των αυτοκινήτων κατά 7,6% οφείλεται, παραδέχθηκε από την ΕΣΥΕ ο Εμμ. Κοντοπυράκης. Ταυτόχρονα οι τιμές των τροφίμων είχαν ετήσια άνοδο 2,4%, ποτών και καπνού 5,5%, ρούχων-παπουτσιών 3%, υπηρεσιών υγείας 3,3%, εκπαίδευσης 4,4%, ξενοδοχείων-καφενείων-εστιατορίων 3,9%. Από τους επιμέρους δείκτες τιμών καταναλωτή μόνον η στέγη μειώθηκε 3,9% επειδή φτήνυνε το πετρέλαιο. Αλλά το γενικό δείκτη προβάλλουν διάφορες επιχειρήσεις για να μη δώσουν τις αυξήσεις μισθών των συλλογικών συμβάσεων, ενώ επιβάλλουν και άλλες περικοπές. Πόσοι εργαζόμενοι θα πάρουν έτσι αυξήσεις που να καλύπτουν την άνοδο του κόστους ζωής δεν το ξέρουμε, πολλοί όμως δεν θα πάρουν. Και μεγάλη μείωση εισοδήματος θα υποστούν όσοι χάνουν εντελώς τη δουλειά τους.
Αυτήν την επερχόμενη επιδείνωση των ανισοτήτων ελάχιστα συγκρατούν τα διογκούμενα δημόσια ελλείμματα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες με ανεπτυγμένο κοινωνικό κράτος. Και αυτό όταν εκκινούμε από ανισότητες από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης, με το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού να έχει 6 φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το φτωχότερο 20%. Την περασμένη εβδομάδα δημοσιεύθηκαν στη Γαλλία στοιχεία που έδειξαν ότι εκεί το εισόδημα του πλουσιότερου 10% είναι 3,4 φορές μεγαλύτερο από του φτωχότερου 10%.
Τις ανισότητες θα εντείνουν και τα μέτρα που ετοιμάζονται στο υπουργείο Οικονομίας για τον Ιούνιο. Σύμφωνα με έως τώρα πληροφορίες θα επικεντρωθούν στην αύξηση εμμέσων φόρων ή του ενιαίου φορολογικού συντελεστή στις καταθέσεις, χωρίς καμία προοδευτικότητα. Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργούν ήδη αποφάσεις, όπως η μη κάλυψη εργαστηριακών εξετάσεων για τους ασφαλισμένους του Δημοσίου.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3516