Πολιτισμένες κουβέντες
Ιουλία, Σκουνάκη
Αυγή, 2009-05-09
Συζητά η αριστερά για τον πολιτισμό σήμερα; Ερώτημα που τέθηκε στο πλαίσιο διημερίδας που διοργανώθηκε τον χειμώνα από κοινού από το Τμήμα Πολιτισμού του Συνασπισμού και το Ινστιτούτο «Πουλαντζάς» για ζητήματα σχετικά με την πολιτική για τον πολιτισμό στη χώρα μας.
Ερώτημα που ευθύς εξαρχής θεωρήθηκε από ορισμένους ως προβοκατόρικο, και ορθά, μιας και, στο δεδομένο πλαίσιο που τέθηκε, η απάντηση ήταν προφανής: όχι, δεν συζητά. Αλλά η απάντηση αυτή μοιάζει εκ πρώτης όψεως προβληματική, αν όχι λάθος, πάντως ουδόλως αυτονόητη, δεδομένου ότι όλοι οι αριστεροί τείνουν να θεωρούν ως εξόχως προνομιακή τη σχέση αριστεράς και πολιτιστικής πρωτοπορίας, και μάλιστα τη σχέση αριστεράς και των ανθρώπων που δημιουργούν στον χώρο του πολιτισμού.
Η εκτίμηση αυτή δεν είναι ασφαλώς αυθαίρετη, υπάρχει πράγματι μια προϊστορία που τη στηρίζει: θα μπορούσε να αραδιάζει κανείς για ώρα ονόματα που κινούνται στον ευρύτερο ιδεολογικό ορίζοντα της αριστεράς και αναμφισβήτητα διαμόρφωσαν το σύγχρονο μεταπολιτευτικό πολιτιστικό προφίλ της Ελλάδας, στους χώρους της τέχνης, των γραμμάτων, της αρχιτεκτονικής κ.ο.κ. Στους οποίους βέβαια, για να μην ξεχνιόμαστε, ουκ ολίγες φορές τους την άστραψε το μακρύ ελληνικό αριστερό χέρι του Ζντάνοφ.
Αλλά το ερώτημα δεν αφορούσε μόνο στους δημιουργούς αυτούς καθαυτούς ή στο αριστερό κοινό (πόσο κουλτουριάρηδες είμαστε), ούτε στο αν οι βουλευτές ή οι συνδικαλιστές ασχολούνται με ειδικά πολιτιστικά θέματα (το κάνουν και με το παραπάνω), το ερώτημα αφορούσε στον κυρίαρχο πολιτικό λόγο που αρθρώνει σήμερα συντεταγμένα η αριστερά, οι οργανωμένοι φορείς της, για τα ζητήματα της πολιτιστικής πολιτικής στη χώρα μας.
Και στο σημείο αυτό, γνώμη μου είναι ότι η αριστερά, η ανανεωτική, ριζοσπαστική, της οικολογίας, των κινημάτων κ.ο.κ., μολονότι τελευταία κάνει φιλότιμες προσπάθειες σε προγραμματικό επίπεδο (σίγουρα περισσότερες απʼ όσες όλα τα άλλα κόμματα και τις οποίες οι δημοσιογράφοι εννοούν κακόβουλα να αγνοούν), δεν έχει καταφέρει ακόμη να τις κάνει κτήμα της, να μιλήσει δημόσια για ολοκληρωμένες προτάσεις πολιτιστικής πολιτικής, με την απαραίτητη δόση του οραματικού στοιχείου, για πολλούς και διάφορους λόγους.
Καταρχήν, υπάρχει μια εννοιολογική σύγχυση, που μεταφράζεται και σε αδυναμία να ορίσουμε κάθε φορά τι ακριβώς συζητάμε και πού παρεμβαίνουμε. Ξεκινάει από το τι είναι «πολιτισμός» -μην είναι civilization, μην είναι culture- και φτάνει μέχρι στο τι είναι «πολιτιστική πολιτική» ή «πολιτιστικά συμπλέγματα», έννοιες που η αριστερά τείνει να τις αντιμετωπίζει κυρίως ως νεολογισμούς τεχνοκρατικής εμπνεύσεως.
Για να μην πολυλογούμε, το αποτέλεσμα είναι να συζητάμε τουρλού και ανάκατα για ένα σωρό θέματα, να πηδάμε από το ένα πεδίο στο άλλο, ωσάν να έχουμε να κάνουμε με «homines universales» και όχι με καλλιτέχνες, συγγραφείς, αρχαιολόγους, κ.ο.κ., δηλαδή με διακριτά πεδία από το πάλαι ποτέ. Οι μεν πολιτικοί αερολογούμε, τη στιγμή που οι δημιουργοί, στο άλλο άκρο, απαιτούν από μας να πάρουμε θέση πάνω σε διάφορα δευτερεύοντα ή συνδικαλιστικά προβλήματα. Και στο τέλος, όλοι μαζί σε μια οικολογική διαμαρτυρία φωνάζουμε το σύνθημα που όλους μας ενώνει...
Αν τώρα σε αυτά, και εν μέσω άγριου καπιταλισμού, προσθέσεις και τον γνωστό ρομαντικό αριστερό λόγο περί ερασιτεχνισμού, η συζήτηση εκτροχιάζεται εντελώς. Διεκδικούμε με πάθος το δικαίωμα πρόσβασης στο χόμπυ μας ή χώρο έκφρασης για τα δεκάδες μαθητικά γκρουπάκια που απολαμβάνουν ώρες εφηβικής ξεγνοιασιάς, αφήνοντας στους άλλους να διαχειριστούν, χωρίς δημόσιο και ηχηρό αντίλογο, από τη μια μεριά το τίποτα, αν μιλάμε για την κινηματογραφική εκπαίδευση (όπου αποδεδειγμένα ο ερασιτεχνισμός στην Ελλάδα δεν κάνει θαύματα), και από την άλλη, τη μιζέρια, αν μιλάμε για την πολιτιστική πολιτική στην περιφέρεια ή την καλλιτεχνική παιδεία στα σχολεία, ή το βαρύ πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας, την πολιτιστική κληρονομιά. Και υπάρχουν επίσης οι εκδόσεις, οι μουσικές εταιρείες, τα φεστιβάλ, το ραδιόφωνο, η αντιεκπαιδευτική τηλεόραση... Το όλο θέμα είναι μεγάλο, περίπλοκο, αλλά έχει ζουμί. Να βάλουμε ένα χεράκι όλοι, επαγγελματίες δημιουργοί, ερασιτέχνες και πολιτικοί, μπας και βρούμε και κανένα άλλο σύνθημα που να μας ενώνει.
Η Ιουλία Σκουνάκη είναι αρχαιολόγος, μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ.
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3518