Εν αρχή ην η κρίση...
Γιάννης, Μπαλάφας
Αυγή της Κυριακής, 2009-05-17
Από τρεις αφετηρίες οφείλει να ξεκινά όποιος θέλει να προσεγγίσει, από πολιτική και αριστερή σκοπιά, τη συγκυρία.Η πρώτη είναι οι ευρωεκλογές, μια σκληρή δοκιμασία για τον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Η δεύτερη είναι η προγραμματική θωράκιση, που συνιστά το βασικό εφόδιο στην προεκλογική αντιπαράθεση. Το Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που διαμορφώθηκε συλλογικά, είναι ένα συνεκτικό σύνολο ουσιαστικών αλλαγών και ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων. Είναι η προγραμματική πρόταση της πολιτικής συμμαχίας του ΣΥΡΙΖΑ, μιας συμμαχίας συλλογικοτήτων αυτόνομων, από οργανωτική, πολιτική και ιδεολογική άποψη, που μέσα από τη διαφορετικότητά τoυς αναζητούν, κάθε φορά, τη συνισταμένη, τη σύνθεση, τον προωθητικό συμβιβασμό.
Η τρίτη αφετηρία -αναμφισβήτητα η πιο σημαντική- είναι η κρίση. Η παγκόσμια κρίση της νεοφιλελεύθερης μορφής του καπιταλισμού, που σηματοδοτεί μια νέα ιστορική φάση: μια κρίση που τα αλλάζει όλα, που αλλάζει και εμάς.
Το κεντρικό ερώτημα της παρούσας και της επόμενης φάσης είναι πώς απαντά η Αριστερά στην κρίση! Θεωρώ ότι η απάντηση συγκροτείται σε τρία αλληλένδετα και επάλληλα επίπεδα:
Το πρώτο είναι η απόκρουση των συνεπειών της κρίσης: τα μέτρα που προτείνουμε ενάντια στις απολύσεις, για την προστασία των ανέργων, την αύξηση μισθών και συντάξεων, την προστασία του κοινωνικού κράτους, την επισφαλή εργασία κ.λπ.
Το δεύτερο αφορά την ιδεολογική αντιπαράθεση με τους απολογητές του νεοφιλελευθερισμού. Προβάλλουμε το κοινωνικό και το συλλογικό ενάντια στο ατομικιστικό και το εγωιστικό, τον δημόσιο χώρο ενάντια στον αγοραίο οικονομισμό, όπου όλα ιδιωτικοποιούνται, ξεπουλιούνται και εξαγοράζονται. Προβάλλουμε πολιτικές που εκπέμπουν το άρωμα ενός σοσιαλισμού του 21ου αιώνα, με δημοκρατία και ελευθερία, για όλους και πάντα.
Το τρίτο επίπεδο περιλαμβάνει τη «θετική διέξοδο από την κρίση». Παράλληλα με τις επιπτώσεις της κρίσης και την προοπτική, οφείλουμε να υποδεικνύουμε και μια στρατηγική διεξόδου από την κρίση, και μάλιστα θετικής.
Η δικιά μας αριστερά δεν αδιαφορεί για το πώς πάει η οικονομία και η χώρα συνολικά. Ο ρόλος μας δεν εξαντλείται στο να παρακολουθούμε την απαξίωση και την καταστροφή του παραγωγικού δυναμικού της χώρας σε συνθήκες γενικευμένης ύφεσης. Δεν θέλουμε να φτάσουμε στον «πάτο» και τότε να ξαναρχίσει η ανάκαμψη του παραγωγικού κύκλου με τους όρους του κεφαλαίου. Δεν είμαστε οπαδοί του «όσο χειρότερα, τόσο καλύτερα»! Ούτε θεωρούμε ότι η κρίση είναι μόνο μια αφορμή για ανατροπή του καπιταλισμού (στα λόγια, φυσικά!).
Γιʼ αυτό αναζητούμε και προτείνουμε πολιτικές που οδηγούν στην ανάσχεση της κρίσης και την ανάκαμψη, μέσα από την αύξηση της ζήτησης με όρους πραγματικής οικονομίας.
Ορισμένοι διερωτώνται αν μπορεί να είναι «θετική» για τους πολλούς μια διέξοδος από την κρίση. Κατά τη γνώμη μου, μπορεί να χαρακτηριστεί «θετική», εφόσον, από τη μια, μέσα από τη συνολική διαπάλη, έχουν κερδηθεί συνειδήσεις με τις ιδέες της αριστεράς, έχουν κάνει βήματα μέσα στον κόσμο οι ιδέες και οι πρακτικές του κοινωνικού και του δημόσιου, της αλληλεγγύης και της αγωνιστικής αντιμετώπισης των προβλημάτων και ταυτόχρονα, από την άλλη, έχουν προωθηθεί διαδικασίες και θεσμοί, μέτρα και πολιτικές αντινεοφιλελεύθερης λογικής, που -και αυτό είναι το πιο σημαντικό- δεν θα είναι αντιστρέψιμα, ή, τουλάχιστον, εύκολα αντιστρέψιμα.
Αναφέρομαι σε γενικευμένα και στοχευμένα επενδυτικά προγράμματα από πλευράς Δημοσίου, σε διαμόρφωση χρηματοπιστωτικού πόλου που θα λειτουργεί με νέα κριτήρια και θα βρίσκεται υπό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο, σε πέρασμα υπό δημοκρατικό και κοινωνικό έλεγχο, δηλαδή εθνικοποιήσεις, φορέων που σχετίζονται με κοινωνικά αγαθά (ενέργεια, νερό, επικοινωνίες κ.λπ.).
Αυτή η λογική, που σε ένα βαθμό εκφράζεται και στο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, συνιστά τη διαλεκτική ενός δρόμου για ουσιαστικές αλλαγές, για τη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό. Αυτός είναι ο δημοκρατικός δρόμος για την πολιτικοκοινωνική αλλαγή, που θεωρεί τη δημοκρατία όχι μόνο μέσο αλλά και σκοπό.
Έτσι μπορείς να κερδίσεις κόσμο, να αντιπροσωπεύσεις, πολιτικά, σημαντικά τμήματα πολιτών, να συμβάλεις στην ανάπτυξη αγώνων, να κερδίσεις και εκλογικά. Έτσι διαμορφώνεται ένα ρεύμα πλειοψηφικό, αντινεοφιλελεύθερο και αντιδικομματικό, μια νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία, με κεντρικό ρόλο της αριστεράς.
Αλλιώς δεν γίνεται, δεν θέλουμε να γίνει. Δρόμοι που δεν αναφέρονται ρητά στη δημοκρατική πλειοψηφική έγκριση, σε ένα πλαίσιο πολυκομματικό, δημοκρατίας και ελευθερίας για όλους, δεν πρέπει να είναι η επιλογή μας.
Η προώθηση του στρατηγικής σημασίας στόχου της νέας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας σχετίζεται άμεσα με τις σχέσεις της αριστεράς με τον λεγόμενο «σοσιαλιστικό χώρο». Πρόκειται για τους πολίτες που, όπως είπε στην εισήγησή του ο Αλ. Τσίπρας, «βλέπουν την ηγεσία τους να πατάει σε δύο βάρκες».
Είναι περιττό να επαναλάβουμε ότι η σοσιαλδημοκρατία, ιδιαίτερα τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, έχει «μπατάρει» δεξιά, ότι προώθησε νεοφιλελεύθερες πολιτικές, ιδιαίτερα όταν ανέλαβε κυβερνητικούς ρόλους, ότι έχει υποστεί σημαντική μετάλλαξη.
Σήμερα όμως υπάρχει μια αλλαγή: εξελίσσεται μια μεγάλη κρίση ακριβώς των νεοφιλελεύθερων δογμάτων. Τι θα πούμε εμείς; Ότι καλώς όλος αυτός ο κόσμος βρίσκεται εκεί, στον σοσιαλδημοκρατικό χώρο; Ότι εκεί, παρά την κρίση, δεν συμβαίνει τίποτε; Πώς θα εξηγήσουμε τότε τις περιπτώσεις Λαφονταίν, Μελανσόν ή ανάλογες διεργασίες στην Ιταλία;
Οι αντιφάσεις διαπερνούν και αυτόν τον χώρο. Ας αφήσουμε τους αφορισμούς. Αυτός ο χώρος μας ενδιαφέρει.
Και μια τελευταία αναφορά, για τον «σοσιαλισμό». Στις προγραμματικές μας επεξεργασίες είναι παρόν το όραμα, η «νοσταλγία του μέλλοντος». Μιλάμε για τη σοσιαλιστική προοπτική, τον σοσιαλισμό.
Συχνά, πολύ σωστά πιστεύω, γίνεται αναφορά στον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα», σε αντιδιαστολή με πολλές εμπειρίες του 20ού αιώνα.
Δεν εννοούμε, φυσικά, άρνηση των μεγάλων κατακτήσεων και της μεγάλης συνεισφοράς των σοσιαλιστικών εγχειρημάτων του προηγούμενου αιώνα. Δεν σβήνεται αυτή η έφοδος στον ουρανό, στο όνομα των πιο ευγενών στόχων για την ανθρώπινη εξέλιξη.
Σήμερα, όμως, στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, πρέπει και μπορούμε να μιλάμε για υπέρβαση της παράδοσης και της Δεύτερης και της Τρίτης Διεθνούς και των επιγόνων τους.
Αυτό σημαίνει αντίθεση στον κρατισμό, δημοκρατία και ελευθερία για όλους και όχι εργαλειακή χρήση τους, σημαίνει, παράλληλα, τάση για ισότητα και όχι εξισωτισμός στο κατώτερο σημείο, σημαίνει αξιοποίηση της ρυθμιζόμενης αγοράς ως χρήσιμου εργαλείου και όχι εξοβελισμός της, επιλογή της μη βίας για την προώθηση των κοινωνικοπολιτικών μας στόχων.
Σοσιαλισμός, λοιπόν, του 21ου αιώνα! Στους στόχους, στο περιεχόμενο, στα μέσα. Ας μην αντιγράφουμε αποτυχημένα εγχειρήματα. Ας αναζητήσουμε το νέο, το ρηξικέλευθο, το πραγματικά επαναστατικό για την εποχή μας!
Ο Γιάννης Μπαλάφας είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ. Το άρθρο είναι η ομιλία του στην Πανελλαδική Σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ (10-12.4.2009).
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3542