BRIC: Ένα νέο, ισχυρό αντίβαρο στις ΗΠΑ
Κάκη, Μπαλλή
Αυγή της Κυριακής, 2009-06-21
Πριν από μερικούς μήνες περιμένοντας την αναγγελία της πτήσης μου στο αεροδρόμιο του Ανόι, χάζευα τον παγκόσμιο χάρτη που ήταν αναρτημένος στον τοίχο πίσω από τα γκισέ των αεροπορικών εταιρειών. Χιλιάδες φορές είχα δει παγκόσμιο χάρτη, αλλά σʼ αυτόν κάτι δεν μου κολλούσε. Και μου πήρε αρκετά λεπτά μέχρι να καταλάβω τι. Δεν ήταν όπως αυτοί που βλέπουμε στην Ελλάδα - και όχι μόνο - με την ευρωπαϊκή ήπειρο και την Αφρική στο κέντρο, αριστερά την Αμερική και δεξιά την Ασία. Ο χάρτης είχε κεντραριστεί σε άλλον μεσημβρινό - όχι σʼ αυτόν του Γκρίνουιτς. Στο κέντρο ήταν η Ασία, αριστερά η Ευρώπη και η Αφρική, δεξιά η Αμερική. Για πρώτη φορά συνειδητοποίησα και… εποπτικά, ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να βλέπει κανείς τον κόσμο, εκτός από αυτόν που θεωρούμε αυτονόητο. Με αυτή τη λογική δεν ήταν καθόλου παράλογος ο κομπασμός του Ρώσου προέδρου Ντιμίτρι Μεντβέντεφ ότι το ρωσικό Εκατερίνμπουργκ στα Ουράλια έγινε τις προάλλες «το επίκεντρο της παγκόσμιας πολιτικής». Στη βιομηχανική πόλη πάνω στη νοητή γραμμή που χωρίζει την Ευρώπη με την Ασία - που κατά τη διάρκεια του «σύντομου 20ου αιώνα ονομαζόταν Σβερτλόφσκ προς τιμήν του κορυφαίου Μπολσεβίκου Γιάκοφ Μιχαήλοβιτς Σβερτλόφ - συναντήθηκε την περασμένη Τρίτη για πρώτη φορά σε επίπεδο κορυφής το άτυπο κλαμπ BRIC. Το ακρωνύμιο αυτό που προκύπτει από τα αρχικά της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας δεν εμφανίστηκε μετά από διπλωματικές διεργασίες, μέχρι πολύ πρόσφατα δεν έκρυβε κάποια εκπεφρασμένη πολιτική βούληση. Το εμπνεύστηκε η επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs το 2001, στην επιλογή της να ομαδοποιεί τις συμβουλές για επενδύσεις προς τους πελάτες της. Πού να ήξερε ο αναλυτής που λάνσαρε τον όρο, ότι είχε «βαφτίσει» ένα νέο κλαμπ, το οποίο μόλις λίγα χρόνια αργότερα θα εμφανιζόταν ως αντίβαρο στους δυτικούς του G7;
Ισχύς και αδυναμίες
Την πρώτη φορά που το BRIC μετρήθηκε με τις καθεστηκυίες βιομηχανικές δυνάμεις, στη σύνοδο κορυφής του G20 για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης την άνοιξη, έχασε. Η προσπάθεια της Ρωσίας και της Κίνας να αμφισβητήσουν το δολάριο ως κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα δεν ευδοκίμησε. Ακόμη και με γονατισμένη την αμερικανική οικονομία -σε ένα κόσμο που γίνεται όλο και πιο πολυπολικός- το δολάριο δεν έχει ακόμη ισχυρό αντίπαλο. Ούτε καν η Ρωσία και η Κίνα που εισηγούνται την αντικατάστασή του ως νόμισμα αναφοράς από ένα «καλάθι» νομισμάτων δεν μπορούν να κάνουν τις διεθνείς συναλλαγές τους χωρίς αυτό. Ωστόσο, ήταν μόνο ένας χαμένος πρώτος γύρος. Η προσπάθεια επανήλθε αυτή την εβδομάδα από τα Ουράλια, αυτή τη φορά συνοδευμένη κι από πρώτες πρακτικές κινήσεις: η Ρωσία και η Κίνα δήλωσαν ότι θα ενισχύσουν τη χρήση των εθνικών τους νομισμάτων (ρούβλι και γουάν) στις διμερείς εμπορικές τους σχέσεις, ενώ ανάλογη πρόθεση εξέφρασε και η Βραζιλία για τις συναλλαγές της με την Κίνα. Το εάν αυτό θα έχει άμεσα αποτελέσματα είναι αμφίβολο, άλλωστε χρειάζεται πολύς χρόνος μέχρι να επιβληθεί στις αγορές ένα αποθεματικό νόμισμα και σύμφωνα με τους αναλυτές μόνο το ευρώ έχει μια πιθανότητα να ξεπεράσει το δολάριο κάποια στιγμή στη δεκαετία του 2020.
Ωστόσο, η αδυναμία του BRIC να επιβάλλει τις απόψεις του περί τα νομισματικά εδώ και τώρα δεν σημαίνει ότι είναι ένα κλαμπ δίχως ισχύ. Αντιθέτως, οι τέσσερις χώρες που το αποτελούν είναι οι ανερχόμενοι αστέρες της παγκόσμιας οικονομίας- που σήμερα παράγουν το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ- και κανείς δεν μπορεί να τις αγνοήσει. Ακόμα και μεσούσης της μεγαλύτερης κρίσης του αιώνα μας, οι επενδυτές εμπιστεύονται περισσότερο το κουαρτέτο απʼ ότι τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση- όπως φαίνεται από τον «καλπασμό» των δεικτών στα χρηματιστήρια των τεσσάρων τις τελευταίες εβδομάδες. Κοινή πεποίθηση είναι ότι το μέλλον ανήκει στο κουαρτέτο, που αφενός έχει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, αφετέρου δεν αντιμετωπίζει άμεσα προβλήματα πολιτικής σταθερότητας.
Η νέα αυτοπεποίθηση
Ο ρυθμός ανάπτυξης των δύο πληθυσμιακών γιγάντων, της Ινδίας και της Κίνας, φρέναρε μεν αυτούς τους μήνες της κρίσης, αλλά δεν τσάκισε. Η Βραζιλία, ακόμη και η Ρωσία, αρχίζουν να βλέπουν φως στο βάθος του τούνελ, καθώς άρχισε πάλι να αυξάνεται η τιμή του πετρελαίου- που αποτελεί και ένα από τα βασικά τους έσοδα. Την ώρα που η ύφεση γονατίζει όλες τις «παλιές» οικονομικές δυνάμεις, το νέο κουαρτέτο, με την αυτοπεποίθηση που του χαρίζει η ανάπτυξη, απαιτεί να συνδιαμορφώσει την αυριανή χρηματοοικονομική «αρχιτεκτονική». Δεν είναι πια αναγκασμένο να δίνει λευκές επιταγές στο G7, ούτε να είναι κομπάρσος στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ειδικά τώρα που οι τρεις του BRIC- η Βραζιλία, η Κίνα και η Ρωσία- ανήγγειλαν ότι θα αγοράσουν ομόλογα του ΔΝΤ για 70 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ αναμένεται να τις ακολουθήσει και η Ινδία.
Το παιχνίδι του Πούτιν
Λίγο πριν ξεκινήσει η πρώτη σύνοδος κορυφής του BRIC, ο ισχυρός άνδρας της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν φρόντισε να ταράξει τα νερά -και να ανησυχήσει την Ευρώπη. Μετά από 16 χρόνια διαπραγματεύσεων και λίγο πριν την τελική ευθεία άφησε να εννοηθεί ότι η χώρα του δεν «καίγεται» να μπει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου- στον οποίο στο μεταξύ συμμετέχουν 150 χώρες της γης. Για την ακρίβεια ο Ρώσος πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα ενταχθεί στον ΠΟΕ μόνο μετά τη δημιουργία τελωνειακής ένωσης με το Καζακστάν και τη Λευκορωσία το 2011 και μάλιστα ως σύνολο κρατών- την ώρα που η Μόσχα σκοτώνεται με το Μινσκ για τις εισαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων και γενικότερα δεν διατηρεί τις άριστες σχέσεις.
Από τις Βρυξέλλες «διαρρέει» ότι ο Πούτιν εδώ και καιρό έχει γυρίσει την πλάτη στον ΠΟΕ, παγώνοντας ουσιαστικά τις διαπραγματεύσεις. Στον αγώνα του ενάντια στην κρίση- που έπληξε τα μέγιστα τη Ρωσία- έχει επιλέξει να χρησιμοποιεί το όπλο του προστατευτισμού: μεταξύ άλλων βάζει εμπόδιο στις εξαγωγές ξύλου προς τη Σκανδιναβία ενώ έχει αυξήσει τους δασμούς για τις εισαγωγές αυτοκινήτων στη Ρωσία. «Ο Πούτιν από καιρό ψάχνει έναν τρόπο να τορπιλίσει την ένταξη της χώρας του στον ΠΟΕ, καθώς δεν θέλει να υπαχθεί σε κανόνες η εξουσία του στις εξαγωγές πετρελαίου και αερίου», λένε κοινοτικοί αξιωματούχοι, που εκτιμούν ότι εάν η Ρωσία ήταν στον ΠΟΕ δεν θα ήταν τόσο εύκολο να κλείνει όποτε θέλει τις στρόφιγγες στους αγωγούς, όπως έγινε τον χειμώνα που μας πέρασε. Επισήμως, πάντως, οι Ευρωπαίοι αποφεύγουν τα σκληρά λόγια: «Οι ανακοινώσεις του Ρώσου πρωθυπουργού μας εξέπληξαν», δήλωσε λακωνικά η επίτροπος για θέματα Εμπορίου Κάθριν Άστον, ενώ ο γενικός γραμματέας του ΠΟΕ Πασκάλ Λαμί δήλωσε ότι προσπαθεί να καταλάβει τι ακριβώς εννοεί ο Πούτιν, καθώς «ποτέ μέχρι τώρα δεν μας ζήτησε μια τελωνειακή ένωση να ενταχθεί στον Οργανισμό».
Εκτύπωση στις: 2024-04-16
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=3642