Οι αδυναμίες της ευρωζώνης ήρθαν στο προσκήνιο
Θεόδωρος, Πελαγίδης
Κυρ. Ελευθεροτυπία, 2010-01-10
Αναδεικνύει και σειρά ζητημάτων που έχουν να κάνουν με τις εγγενείς σχεδιαστικές αδυναμίες του ευρώ. Αλλωστε και αυτές «ξεχωρίζουν» περισσότερο όταν οι καιροί δυσκολεύουν. Ετσι, έρχονται σήμερα ξανά στην επιφάνεια άρθρα στον ευρωπαϊκό και διεθνή τύπο σχετικά με τις αδυναμίες, ή καλύτερα, την αποκλίνουσα οικονομική συμπεριφορά και επιδόσεις των τεσσάρων «γουρουνιών» (PIGS), δηλαδή της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας.
Μια απλή ανάγνωση των συγκριτικά δυσμενέστερων επιδόσεων των παραπάνω χωρών το 2009, είναι ότι είχαν καθυστερήσεις και διαρθρωτικά προβλήματα ανέκαθεν και τώρα η ανθεκτικότητά τους στην περίοδο της κρίσης είναι περιορισμένη. Αιχμή των προβλημάτων αυτών αποτελούν τα μεγάλα δημοσιονομικά τους ελλείμματα και η υψηλή ανεργία.
Τίθεται έτσι ξανά εκ των πραγμάτων ένα ζήτημα συμβατότητας του ευρωπαϊκού Νότου με τον ευρωπαϊκό πυρήνα. Και όχι τυχαία.
Πρώτον, δεν φαίνεται να έχει ενισχυθεί η συμβατότητα των οικονομικών δομών (δομές ζήτησης) καθώς η κοινή ευρωπαϊκή αγορά και το κοινό νόμισμα φαίνεται να ενδυναμώνουν τα όποια διαφορετικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της κάθε χώρας/περιφέρειας κι όχι τα όμοια στοιχεία των οικονομικών συστημάτων. Αυτό μπορεί να απαιτεί διαφορετικές σταθεροποιητικές πολιτικές για διαφορετικά προβλήματα, διαφορετικών χωρών. Πώς να αντιμετωπίσει κανείς την πελώρια ισπανική ή και ελληνική ανεργία με περιοριστικές πολιτικές;
Υστερα, πολλές από τις χώρες αυτές διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορεί όμως να είναι «εκμεταλλεύσιμα» σε περιοχές νοτίως και ανατολικώς της Μεσογείου, πλεονεκτήματα που όμως μπορεί να μην έχουν «ζήτηση», ή εφαρμογή στον ευρωπαϊκό πυρήνα. Οταν κανείς κοιτάξει τις ελληνικές εξαγωγές βλέπει μια αύξηση προς συγγενείς και συνορεύοντες χώρους στα ανατολικά, βορειοανατολικά και νότια.
Αυτό δείχνει ίσως μια δυναμική που πιθανώς να περιορίζεται από την ευρωπαϊκή περιχαράκωση και τον κάποιο περιορισμό του ζωτικού οικονομικού χώρου. Κι αυτό είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η Ε.Ε. δεν διαθέτει μέχρι σήμερα μια συγκροτημένη μεσογειακή πολιτική για την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων αυτών.
Ακόμη, βασικές κεντρικές αδυναμίες της Ε.Ε. επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση των αδύνατων χωρών. Η κρίση έχει δείξει πόσο μεγάλο είναι το κενό σε δύο τομείς: Πρώτον, η μη ύπαρξη μιας κεντρικής ευρωπαϊκής οικονομικής αρχής δεν επέτρεψε την καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Δεν είναι μόνο η απουσία μιας αποδοτικής πανευρωπαϊκής αντικυκλικής πολιτικής όπως αναλόγως έχουν πράξει οι ΗΠΑ.
Είναι και η ανεπαρκής διεύθυνση του ευρώ, σε μια περίοδο μάλιστα που οι αντίστοιχες πολιτικές για το δολάριο και τα υπόλοιπα διεθνή νομίσματα υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής παραγωγής και ιδίως εκείνων το κομματιών της που είναι τα πιο αδύναμα και που κατά τεκμήριο βρίσκονται κυρίως στον ευρωπαϊκό Νότο.
Υπάρχει πάντα αυτός ο κανόνας της «μη-διάσωσης» για μια χώρα που κινδυνεύει να μην μπορεί να εξυπηρετήσει κανονικά τον δανεισμό της. Ο κανονισμός αυτός έχει υιοθετηθεί ώστε να μην έχει καμία χώρα το κίνητρο ενός (πολιτικά ανεύθυνου) υπερδανεισμού, αφού σε περίπτωση στάσης πληρωμών η ρύθμιση αυτή εξασφαλίζει ότι καμία άλλη χώρα της Ε.Ε. δεν επιτρέπεται να τη βοηθήσει. Ομως, σε κάθε περίπτωση, θα έπρεπε να υπάρχει ένα κοινό ευρωπαϊκό ταμείο δανεισμού με όρους, στο οποίο θα μπορούσαν να καταφύγουν οι χώρες με προβλήματα διαχείρισης και κανονικής αποπληρωμής του χρέους τους. Είναι απαράδεκτο για την κοινή ευρωπαϊκή οικογένεια να αναφέρεται και μόνο η προσφυγή μιας ή περισσοτέρων χωρών-μελών της στο ΔΝΤ.
Τελευταία επισήμανση. Οταν τόσες χώρες της Ε.Ε. αντιμετωπίζουν τόσο σοβαρά προβλήματα και οικονομικές ανισορροπίες, μήπως η πολιτική για την ισοτιμία του ευρώ θα έπρεπε κι αυτή να βοηθήσει κάπως; Αλλωστε, αυτό θα βοηθούσε και χώρες ισχυρές, με μεγάλες εξαγωγές, όπως η Γερμανία. Τουλάχιστον σήμερα, που δεν υπάρχει κίνδυνος πληθωρισμού.
Ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΛΑΓΙΔΗΣ είναι Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4248