Δοκιμασία τριετίας, κρίσιμοι οι πρώτοι μήνες

Ελίζα, Παπαδάκη

Κυριακάτικη Αυγή, 2010-01-17


"Αν για οποιονδήποτε λόγο τα έσοδα του προϋπολογισμού είναι μικρότερα από τα προβλεπόμενα, οι δαπάνες θα μειωθούν κατά το αντίστοιχο ποσό ώστε να μην υπονομευτεί η επίτευξη του συνολικού στόχου για το έλλειμμα".

Με τη σαφή αυτή δέσμευση στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που απέστειλε προχθές στις Βρυξέλλες, η κυβέρνηση επιχείρησε να παρακάμψει τις ενστάσεις των τεχνοκρατών της Επιτροπής, αλλά και πολλών αναλυτών των λεγόμενων «αγορών», ότι οι στόχοι της για την αύξηση των εσόδων είναι πολύ φιλόδοξοι (διάβαζε: μη ρεαλιστικοί) και ότι δεν περικόπτει αρκετά τις δαπάνες.

Επέμεινε στην αρχική της - σοσιαλδημοκρατικής λογικής - επιδίωξη να αυξήσει περισσότερο τα φορολογικά έσοδα, τα οποία άλλωστε ως προς το ΑΕΠ βρίσκονται στον πάτο της Ευρώπης, και να συγκρατήσει τη μείωση των δαπανών σαφώς μικρότερη από όσο η Ιρλανδία στους δύο τελευταίους προϋπολογισμούς της, που τόσο μας την προβάλλουν ως παράδειγμα προς μίμηση.

Όπως φαίνεται στο διάγραμμα που δημοσιεύεται στο ΠΣΑ, το 2013 οι δημόσιες δαπάνες δεν θα είναι ούτε μία μονάδα χαμηλότερες από το 2008, ενώ τα έσοδα θα είναι 5 μονάδες υψηλότερα και έτσι θα κλείσει το έλλειμμα. Η κυβέρνηση θέλει δηλαδή να αντλήσει περισσότερα από τα ιδιωτικά εισοδήματα για να ενισχύσει δημόσια αγαθά (παιδεία, υγεία) και την άμβλυνση των ανισοτήτων.

Ταυτόχρονα όμως διαβεβαίωσε ότι, αν όντως αποτύχει στη συγκέντρωση των εσόδων στο προβλεπόμενο ύψος, θα μειώσει αντίστοιχα τις δαπάνες, ώστε να μην υπάρξει καμία απόκλιση στο έλλειμμα. «Το δημοσιονομικό μας σενάριο είναι σκληρό» δήλωνε κατηγορηματικά ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου παρουσιάζοντας το Πρόγραμμα στους δημοσιογράφους. Και εννοούσε ακριβώς ότι η προβλεπόμενη στο Πρόγραμμα μείωση του ελλείμματος «θα επιτευχθεί με κάθε τρόπο».

Για τον σκοπό αυτόν άλλωστε θα εκδώσει απόφαση που από τις δαπάνες του προϋπολογισμού - πλην μισθών, συντάξεων και τόκων - θα αποδεσμεύει σε πιστώσεις προς τα υπουργεία μόνο το 90%. Το 10% θα κρατείται ως αποθεματικό για την περίπτωση υστέρησης των εσόδων ή υπερβάσεων στις δαπάνες «μέχρις ότου πάρουν μπροστά οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί» είπε. (Από τα στοιχεία του τακτικού προϋπολογισμού το ύψος του αποθεματικού προκύπτει έτσι στα 3 δισ. ευρώ, συν 1 δισ. από τις δημόσιες επενδύσεις.)

Δύο παράγοντες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποτυχία:

1. Οι αντιστάσεις της ελληνικής κοινωνίας από τη μία πλευρά, τόσο στη φορολογία όσο και στη συμπίεση των εισοδημάτων που χορηγεί το Δημόσιο, μισθών, επιδομάτων, αγροτικών και άλλων επιδοτήσεων κ.λπ. Δεν υπήρξε επαρκής συμμετοχή στη δημόσια συζήτηση για την αντιμετώπιση της κρίσης τους τελευταίους μήνες, ενώ η κυβερνητική υπόσχεση ότι το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) θα ερχόταν στη Βουλή για να συζητηθεί και να εγκριθεί ουσιαστικά δεν τηρήθηκε.

Για την τιμή των όπλων κατατέθηκε στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή και ελάχιστα συζητήθηκε λίγες ώρες πριν σταλεί στις Βρυξέλλες. Μόνο που τυφλές αντιστάσεις, εδώ που βρισκόμαστε, θα επιδείνωναν το αδιέξοδο. Σημαντικό ρόλο για την κατανόηση των διαθέσιμων επιλογών και για τη διαμόρφωση των αποφάσεων έχουν να παίξουν μέσα ενημέρωσης, κόμματα και φορείς.

2. Και δεύτερον το ενδεχόμενο να έχουμε βαθύτερη ύφεση, μεγαλύτερη ανεργία, όπως προβλέπει το απαισιόδοξο εναλλακτικό σενάριο του ΠΣΑ, ή και χειρότερα. Τέτοιες δυσμενείς εκτιμήσεις δημοσιεύονται - προχθές ακόμα σε ανάλυση του οικονομολόγου του βρετανικού «Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση» Σάιμον Τίλφορντ στους Financial Times. Η συγκεκριμένη είναι μάλιστα χρήσιμη γιατί προβάλλει την ανάγκη ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη, κοινό προϋπολογισμό δηλαδή που θα αναδιανέμει από τις πλουσιότερες στις φτωχότερες χώρες, όπως είναι λογικό να συμβαίνει σε μιαν ομοσπονδία νε κοινό νόμισμα.

Το αρνητικό σενάριο δεν μπορεί ωστόσο να προεξοφληθεί και στο μεταξύ «έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε», μας υποδείκνυε την Πέμπτη, όχι κακοπροαίρετα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν - Κλοντ Τρισέ. Στην καθιερωμένη συνέντευξη μετά τη μηνιαία συνεδρίαση του Δ.Σ. της Τράπεζας ο κ. Τρισέ δέχθηκε καταιγισμό ερωτήσεων για την Ελλάδα.

Απέκρουσε ως εξωφρενική κάθε υπόθεση περί εξόδου από την Ευρωζώνη, «πολλή δουλειά» πρέπει να κάνουν όμως πολλές χώρες για να επαναφέρουν τα δημόσια οικονομικά τους σε ισορροπία, υποστήριξε. Και πριν να το επιτύχουν δεν είναι σκόπιμο να σχεδιάζουν μειώσεις φόρων, είπε σε μια έμμεση κριτική στη γερμανική κυβέρνηση. Αρνήθηκε πάντως ότι χρειάζεται «να βοηθηθεί» η Ελλάδα, πέρα από τη συμμετοχή της σε ένα σταθερό νόμισμα και τα αντίστοιχα επιτόκια.

Θετικές δηλώσεις έγιναν προχθές από τον πρόεδρο της Ευρωομάδας Ζαν - Κλοντ Γιουνκέρ, αλλά με την επιφύλαξη ότι απαιτούνται περισσότερες περικοπές δαπανών, και από τη Γερμανίδα καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ ότι έχουμε κάνει σημαντικά βήματα για τη μείωση του ελλείμματος - διορθώνοντας έτσι δυσμενείς διαρροές από τοποθέτησή της σε μια κλειστή συζήτηση.

Όσο για την αντίδραση των αγορών, τα spreads, το κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου, αρχικά ανέβηκαν. Δεν θα υποχωρήσουν άμεσα, σύμφωνα με την BofA - Merrill Lynch, αν δεν φανούν απτά αποτελέσματα στο έλλειμμα, σε δύο μήνες ας πούμε. Αλλά οι αγορές δεν διακρίνονται για τη λογική τους συνέπεια: τα spreads των ιρλανδικών ομολόγων είχαν αυξηθεί την επομένη της κατάθεσης ενός προϋπολογισμού με δραστικές περικοπές τον Δεκέμβριο κάνοντας τότε τον πρωθυπουργό της χώρας να αγανακτήσει.

Πώς θα γλιτώσουμε την ύφεση; Το ΠΣΑ δεν απαντά

Νέα μείωση του ΑΕΠ 0,3% φέτος και αύξηση 1,5%, 1,9% και 2,5% τα τρία επόμενα χρόνια με παράλληλη αύξηση του ποσοστού ανεργίας στο 9,9% φέτος, στο 10,5% στη συνέχεια. Το δημόσιο έλλειμμα θα πέφτει: στο 8,7% του ΑΕΠ φέτος, στο 5,6%, στο 2,8% και στο 2% ακολούθως. Η μείωση του ελλείμματος από μόνη της θα ενισχύσει την ανάπτυξη, υποστηρίζει ο υπουργός Οικονομικών, άποψη που αμφισβητείται όμως.

Το ΠΣΑ ενσωματώνει σειρά προτάσεων για τον εξορθολογισμό, τη διαφάνεια και τον διαρκή έλεγχο των δαπανών, ανάμεσά τους και την επίμονη πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ (και του Συνασπισμού παλαιότερα) να συσταθεί στη Βουλή «Υπηρεσία Προϋπολογισμού», που θα ελέγχει σε μηνιαία βάση τους δημοσιονομικούς λογαριασμούς και παράλληλα θα συμβάλλει στην αξιολόγηση πολυετών προϋπολογισμών, καθώς και την εκπόνηση τριετών προγραμμάτων από κάθε υπουργείο από φέτος, ώστε να έχουμε προϋπολογισμούς προγραμμάτων, μερικά από το 2011, πλήρως από το 2012.

Σκιαγραφεί, επίσης, πιο αναλυτικά από όσο έχει επιχειρηθεί ποτέ σε κυβερνητικό κείμενο, αλλαγές στο φορολογικό σύστημα και μέτρα για τη μείωση της φοροδιαφυγής, τη βελτίωση των εισπρακτικών μηχανισμών και την εξάλειψη της διαφθοράς, τα οποία προωθούνται μέσα στους πρώτους μήνες του έτους και στηρίζουν τους, αναλυτικούς επίσης, ποσοτικούς στόχους του ΠΣΑ: Φέτος αναμένονται έτσι 1,1 δισ. από τις αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος, 400 εκατ. από τις αλλαγές στον φόρο ακίνητης περιουσίας, 710 εκατ. από τον πρόσθετο φόρο σε τσιγάρα και ποτά και ακόμα 1,2 δισ. από μείωση φοροδιαφυγής (όπου εφαρμόζεται απλώς το ποσοστό των εισπράξεων ΦΠΑ επί του ονομαστικού ΑΕΠ του 2008 - λογικά θα μπορούσαν δηλαδή να προκύψουν αρκετά περισσότερα).

Το ΠΣΑ αναφέρεται ακόμα στην επιβαλλόμενη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος (οι προτάσεις της επιτροπής διαβούλευσης θα πρέπει να υποβληθούν έως τις 30.4, γράφει) καθώς και του συστήματος υγείας, που έχει επικρατήσει να εντάσσονται στη «μακροχρόνια δημοσιονομική διατηρησιμότητα» λόγω των αυξημένων δαπανών που συνεπάγεται η γήρανση του πληθυσμού.

Τέλος, στο τελευταίο κεφάλαιο συνοψίζει όλα τα μέτρα που σχεδιάζονται για την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, αλλά αυτό είναι το πιο αδύνατο, λιγότερο επεξεργασμένο κεφάλαιο του Προγράμματος: οριζόντιο, με κάποιες αναφορές μόνο στις «πράσινες» επενδύσεις, στη διοικητική μεταρρύθμιση και στην εκπαίδευση, ελάχιστα μπαίνει στα διαρθρωτικά προβλήματα της παραγωγής και της απασχόλησης στην Ελλάδα.

Εκεί όμως απαιτείται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να κινητοποιηθεί το εγχώριο παραγωγικό δυναμικό και οι εργαζόμενοι, να φανεί μια προοπτική για το αύριο που θα κάνει πιο αποδεκτά τα βάρη για τη μείωση των ελλειμμάτων όπως επιβάλλονται σήμερα.


Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4257&export=word