ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ ΤΩΝ ΜΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ
Εν όψει της ρύθμισης του πεδίου του εθελοντισμού και των ΜΚΟ
2010-03-04
1) Πολιτεία και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις
Η ανάγκη μιας συνολικής ρύθμισης της σχέσης μεταξύ Πολιτείας και ΜΚΟ
Ένας μεγάλος αριθμός ΜΚΟ και η Καμπάνια για το Σύνταγμα και τους θεσμούς, διαπιστώνει την ανάγκη ρύθμισης των σχέσεων του εθελοντισμού και των ΜΚΟ με το κράτος με σεβασμό προς την κοινωνία πολιτών ως χώρου ελευθερίας, αυτοδέσμευσης, ανεξαρτησίας και αλληλεγγύης. Η ρύθμιση μπορεί να προέρχεται είτε από τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών διά μέσου αυτοδέσμευσης είτε από το κράτος-πολιτεία ή ταυτόχρονα και από τους δύο. Μια σχετική νομοθετική πρωτοβουλία της ελληνικής πολιτείας – κυβέρνησης θα αξιολογηθεί από τις ΜΚΟ και την Καμπάνια με θετικό πνεύμα, στο πλαίσιο διαβούλευσης, την οποία θεωρούμε αυτονόητη. Το αίτημα για μια σύγχρονη συνταγματική πρόβλεψη διατηρεί την αξία του.
Η παρέμβαση μας αυτή αφορά αποκλειστικά στο θεσμικό πλαίσιο ίδρυσης, οργάνωσης και λειτουργίας των ΜΚΟ, ανεξαρτήτως τομέα και πεδίου δράσης.
2) Οργανωτικές διαστάσεις της δράσης των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
Η σημασία του Εθελοντισμού
Ο εθελοντισμός αποτελεί κεντρική ιδέα της Κοινωνίας των Πολιτών. Σχετίζεται με την αφιλοκερδή υπηρεσία ευρύτερων κοινωνικών σκοπών, προς όφελος της κοινωνίας, της φύσης και του πολιτισμού, χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες. Η Πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει ουσιαστικά για την παροχή κινήτρων και εκπαιδευτικών μέτρων, που αποβλέπουν στην προώθηση του εθελοντισμού ενώ παράλληλα θα πρέπει να απαλειφθούν φαινόμενα κακόβουλης αντιμετώπισης του εθελοντισμού.
Ταυτόχρονα η κατοχύρωση του δικαιώματος των ΜΚΟ να απασχολούν εθελοντές για τις δράσεις τους και συνεπώς να τυγχάνουν ειδικής αντιμετώπισης από την εργατική νομοθεσία για το τμήμα της εθελοντικά προσφερόμενης εργασίας και μόνο, είναι υψηλής προτειραιότητας. Εντούτοις πρέπει να τονιστεί ότι η εθελοντική εργασία πρέπει να προσφέρεται με πρόνοια ασφάλισης έναντι ατυχημάτων υγείας και ζωής, η δε ασφάλιση σε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα είναι ευθύνη της Διοίκησης κάθε ΜΚΟ. Η ασφάλιση πρέπει να είναι όμως υποχρεωτική.
3) Διαβούλευση μεταξύ Κράτους και ΜΚΟ
Πλαίσιο - Διαφάνεια
Αποτελεί στοιχείο προοδευτικής διακυβέρνησης οι κρατικές αρχές και τα όργανα της διοίκησης και ΟΤΑ, αιρετά ή μη και οποιασδήποτε βαθμίδας, να προβαίνουν στη διεξαγωγή διαβούλευσης με φορείς του Τρίτου Τομέα. Eπίσης,κρίνεται απαραίτητη η προσαρμογή του Κανονισμού της Βουλής ώστε να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των ΜΚΟ κατά λόγο αρμοδιότητας από τις Επιτροπές της Βουλής. Η συναφής αποστολή της ΟΚΕ μπορεί να ενισχυθεί, όσον αφορά τη συμβολή της Κοινωνίας των Πολιτών.
Βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι η Κατάρτιση Ενιαίου Μητρώου Φορέων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Η δημιουργία ενός ενιαίου μητρώου για όλη τη Δημόσια διοίκηση με δεσμευτικό χρονικό όριο δημιουργίας του μητρώου θα επιλύσει πολλά προβλήματα. Προϋποθέτει τον καθορισμό της διαδικασίας εμπλουτισμού – επικαιροποίησης του μητρώου καθώς και διατύπωση των κριτηρίων εγγραφής στο μητρώο. Τέλος το μητρώο πρέπει να είναι προσβάσιμο από όλους τους Έλληνες πολίτες.
Εκ παραλλήλου η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των στελεχών της δημόσιας διοίκησης σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, ΕΕ) για τις δράσεις και τις δυνατότητες συνεργασίας με τις ΜΚΟ, θα βοηθήσει στην εμπέδωση καλών πρακτικών.
Η μόνιμη και διαρκής διαδικτυακή επικοινωνία της Πολιτείας με την Κοινωνία των Πολιτών με ευθύνη αρμοδίου οργάνου και δυνατότητα παροχής ενιαίας πληροφόρησης για όλες τις διοικητικές και νομοθετικές ρυθμίσεις και τις χρηματοδοτήσεις που αφορούν τις ΜΚΟ θα συμβάλει καθοριστικά στην καλή συνεργασία και διαφάνεια
Τέλος προτείνεται η δημιουργία Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τις ΜΚΟ, ή ρητή υπαγωγή του χώρου των ΜΚΟ σε μια από τις υφιστάμενες Επιτροπές. Η Κ.Ε. θα ασχολείται με τα θεσμικά ζητήματα και θα συστηματοποιεί τη διαβούλευση ανά τομέα ενδιαφέροντος.
4) Οικονομικές διαστάσεις της δράσης των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
Λιγότερη γραφειοκρατία - περισσότερη αποτελεσματικότητα - διαφάνεια και πληροφόρηση.
Σημαντικότατη κρίνεται η αλλαγή της Φορολογικής αντιμετώπισης των ΜΚΟ.
Η κατοχύρωση του μη εμπορικού χαρακτήρα των δραστηριοτήτων τους, ρύθμιση ζητημάτων ΦΠΑ, ρύθμιση ζητημάτων οικονομικού και διαχειριστικού ελέγχου των ΜΚΟ, με παράλληλη απλούστευση των υφιστάμενων διαδικασιών, είναι μερικά από τα πιο καυτά προβλήματα, ενώ βελτίωση μηχανισμών χρηματοδότησης-εκταμίευσης είναι απαραίτητη.
Είναι επιτακτική η προώθηση αρχών διαφάνειας και κοινής δέσμευσης μεταξύ φορέων του Δημοσίου και φορέων του ΜΚΟ, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης με καθορισμό πολυδύναμων κριτηρίων επιλογής ΜΚΟ στη βάση προτύπων, μετά από διαβούλευση ανά τομέα, με παράλληλη αξιολόγηση εκτέλεσης έργου και τέλος με κοινωνική – δημόσια λογοδοσία.
Ακόμα θεωρούμε ζήτημα αρχής την παροχή επίσημων αναλυτικών πληροφοριών για τις δημόσιες/ ευρωπαϊκές ενισχύσεις προς τις ΜΚΟ καθώς και την σύνταξη ετήσιας κρατικής απολογιστικής και οικονομικής αναφοράς για τη δράση των ΜΚΟ και τη σχέση τους με το Κράτος προκειμένου να προστατευθεί και ο χώρος των ΜΚΟ αλλά και η πολιτεία απο την υποψία αθέμιτων συναλλαγών.
Η θεσμοθέτηση της σύναψης συνεργασιών μέσω προγραμματικών συμβάσεων και συμβάσεων εκτέλεσης έργου κρίνεται αναγκαία, αφου έτσι κι αλλιώς γίνεται αλλά κινείται συχνά σε ασαφές πλαίσιο δημιουργώντας προβλήματα και αιτιάσεις αδιαφανούς λειτουργίας. Δυνητικοί συνεργάτες μπορούν να είναι συσσωματώσεις φορέων τρίτου τομέα όπως δευτεροβάθμιες ή και τριτοβάθμιες δομές, οργανισμοί - ομπρέλλα, συλλογικά σώματα, τοπικά – περιφερειακά δίκτυα κ.τ.λ. ή με επιμέρους ΜΚΟ.
Πολύτιμη επίσης μπορεί να αποβεί η ενδυνάμωση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με την προώθηση ρύθμισεων ενώ η βελτίωση του Νόμου περί χορηγιών θα συμβάλει στην αναγκαία απεξάρτηση του χώρου των ΜΚΟ από κρατικές επιχορηγήσεις. Παράλληλα το καθεστώς των δωρεών χρήζει συνολικής αντιμετώπισης.
Τέλος η ύπαρξη ιδιωτικής ή δημόσιας τραπεζικής πίστης (δανειοδότηση) για εκτέλεση έργου, κατά παραχώρηση δημόσιας υπηρεσίας, θα ήταν ένα δίκαιο και σημαντικό εργαλειο για την αναβάθμιση του χώρου
5) Προτάσεις για τη διαχείριση των ανωτέρω θεμάτων
Περαιτέρω επισημάνσεις
Είναι αναγκαία η υιοθέτηση μίας ενιαίας πολιτικής για τη ρύθμιση των ανωτέρω, με γνώμονα τη σαφή οριοθέτηση των σχέσεων κράτους και ΜΚΟ και συνεπώς τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των οργανώσεων.
Επίσης, προτείνεται η μελέτη για την κατοχύρωση της νομικής υπόστασης των ΜΚΟ αξιοποιώντας και την Ευρωπαϊκή πρακτική
Επιπλέον, στο πλαίσιο αυτό, χρειάζεται να ληφθεί υπόψη η κριτική και οι ενστάσεις, που έχουν διατυπωθεί από τον χώρο των ΜΚΟ, στον ιδρυτικό νόμο και τη λειτουργία του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ ως κρατικού οργανισμού για τον εθελοντισμό, δεδομένης της αυξημένης ευαισθησίας ως προς την οφειλόμενη λογοδοσία ενός δημόσιου οργανισμού που έχει ως αντικείμενο τον εθελοντισμό.
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ :
Θεωρούμε αναγκαία τη λήψη των παρακάτω μέτρων :
Α) Κατοχύρωση της νομικής υπόστασης των ΜΚΟ, που με τη σειρά της θα συμβάλει στην οικοδόμηση ενός σταθερού πλαισίου σχέσεων πολιτείας και ΜΚΟ
Β) Ρύθμιση της φορολογικής αντιμετώπισης των ΜΚΟ καθώς και ζητημάτων οικονομικού και διαχειριστικού ελέγχου τους.
Γ) Επέκταση της χρήσης κριτηρίων και καθιερωση πρότυπων προγραμματικών συμβάσεων για το σύνολο των χρηματοδοτήσεων φορέων του τρίτου τομέα και των ΜΚΟ
Δ) Κατοχύρωση από την εργασιακή νομοθεσία, του δικαιώματος των ΜΚΟ να απασχολούν εθελοντές στις δράσεις τους. Η εθελοντική εργασία πρέπει να έχει υποχρεωτικά ασφάλιση έναντι ατυχημάτων υγείας και ζωής.
Ε) Δημιουργία ενός ενιαίου Μητρώου για όλα τα Υπουργεία με δεσμευτικά : το χρονικό όριο δημιουργίας του, το καθορισμός της διαδικασίας επικαιροποίησής του, τη διατύπωση των κριτηρίων εγγραφής στο μητρώο.
Στ) Βάση νόμου, διεξαγωγή διαβούλευσης των κρατικών αρχών και των ΟΤΑ με ΜΚΟ και άλλους φορείς του Τρίτου Τομέα, σε τομείς όπου οι Οργανώσεις έχουν γνώση και εμπειρία και αποδεδειγμένη παρουσία.
Ζ) Μόνιμη και διαρκής διαδικτυακή επικοινωνία της Πολιτείας με την Κοινωνία των Πολιτών με ευθύνη αρμοδίου οργάνου, με δυνατότητα παροχής ενιαίας πληροφόρησης για όλες τις διοικητικές και νομοθετικές ρυθμίσεις και τις χρηματοδοτήσεις που αφορούν τις ΜΚΟ. Σύνταξη ετήσιου απολογισμού για τη συνεργασία των ΜΚΟ με το κράτος.
Αθήνα, 21 Ιανουαρίου 2010
Η ομάδα εργασίας
Οι συντονιστές
Γιαννής Νίκος, Κουλούρης Νίκος,Λιγνός Γιώργος, Παϊζάνου Αρετή,Καρύδη Ντίνα, Ραΐσης Νικόλας, Μηλιώνης Σταύρος, Ρουφαγάλη Ασπασία
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4412