Σκληρή λιτότητα αλλά τα επιτόκια παραμένουν απειλητικά υψηλά

Ελίζα, Παπαδάκη

Κυριακάτικη Αυγή, 2010-03-07

Εάν η κυβερνητική εισοδηματική πολιτική εφαρμοστεί όπως ψηφίστηκε προχθές, η μέση απώλεια που θα υποστούν οι 500.000 εργαζόμενοι στο Δημόσιο φέτος μπορεί να ξεπεράσει και το 10% των πραγματικών τους αποδοχών. Θα είναι η μεγαλύτερη που έχει επιβληθεί μέσα σε μία χρονιά από το 1974. Διόλου δεν έχει εξασφαλιστεί όμως ότι μια τέτοια «θυσία» δρομολογεί την έξοδο της χώρας από τη δημοσιονομική κρίση. Αυτό θα απαιτούσε να πέσουν δραστικά τα επιτόκια του δημόσιου δανεισμού. Και για την ώρα δεν το βλέπουμε.

Πέρα από τους δημοσίους υπαλλήλους άλλωστε, απώλεια της τάξης του 10% θα υποστούν όλοι οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Μικρότερη συγκριτικά θα υποστούν και οι συνταξιούχοι μέσω του πληθωρισμού που μετά τις αυξήσεις του ΦΠΑ προβλέπεται να προσεγγίσει το 4% φέτος, και δεν θα καλυφθεί. Σε αντιδιαστολή με το σταθεροποιητικό πρόγραμμα του 1986-87, που είχε μειώσει το σύνολο των μισθών κατά 13% τη διετία, η τωρινή σκληρή πολιτική δεν προδιαγράφει τι θα γίνει στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα, δίνει όμως μιαν αρνητική κατεύθυνση, αφού συμβάλλει σε μια μείωση του ΑΕΠ κατά 2% τουλάχιστον φέτος και σε άνοδο της ανεργίας.

Τα μέτρα ελήφθησαν για να αποκρουστεί το φάσμα της χρεωκοπίας. Η δοκιμή που έκανε η κυβέρνηση να δανειστεί στις 4 Μαρτίου, την επομένη της εξαγγελίας τους, έδειξε ότι κεφάλαια πρόθυμα να επενδύσουν σε ελληνικά κρατικά ομόλογα υπήρχαν άφθονα, σε κόστος όμως απαγορευτικά υψηλό: ξανά 3 ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες πάνω από της Γερμανίας. Γιʼ αυτό και περιορίστηκε να πάρει τα 5 δισ. που είχε ανακοινώσει αρχικά ως στόχο.

Ας κάνουμε έναν απλό λογαριασμό: Ήδη τα 13 δισ. που έχει δανειστεί φέτος το ελληνικό Δημόσιο με επιτόκιο 6,2% κοστίζουν 806 εκατομμύρια ευρώ τόκους τον χρόνο. Και μένει να δανειστεί ακόμα 40 δισ. ως το τέλος του έτους. Εφόσον διατηρηθεί το ίδιο υψηλό επιτόκιο, η ετήσια δαπάνη για τόκους από τον συνολικό φετεινό δανεισμό θα φτάσει τα 3,3 δις, ποσό διπλάσιο από τα 1,7 δισ. που υπολογίζει να εξοικονομήσει η κυβέρνηση περικόπτοντας μισθούς, τα δύο τρίτα όλου του πακέτου περικοπών και φόρων των 4,8 δισ. Οπότε του χρόνου, που θα υπάρξει ανάγκη για νέο δανεισμό, τί θα γίνει; Θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα λιτότητας, μόνο και μόνο για να αντισταθμίσουν την αυξανόμενη δαπάνη για τόκους;

Εάν ο πρωθυπουργός πετύχαινε τον στόχο του ταξειδιού του αυτές τις μέρες ανά την Ευρώπη - Λουξεμβούργο, Βερολίνο, Παρίσι - η πολιτική στήριξη της Ελλάδας να πάρει συγκεκριμένη μορφή, ώστε το κράτος μας να μπορεί να δανειστεί, όχι με 3,2% σαν τη Γερμανία αλλά γύρω στο 4%, όπως η Πορτογαλία π.χ., τότε η ετήσια δαπάνη για τόκους από το φετεινό δανεισμό θα περιοριζόταν σε 2,1 δισ. ευρώ. Θα περίσσευαν δηλαδή 2,7 δισ. από τα 4,8 των νέων μέτρων (περικοπών δαπανών και φόρων), θα δινόταν μια ανάσα για να προχωρήσει η δημοσιονομική εξυγίανση.

Αλλά τα προγνωστικά δεν ήσαν ευνοϊκά. Πλήθος εγκωμιαστικά σχόλια έγιναν για τα μέτρα που ανήγγειλε η ελληνική κυβέρνηση, από όλους τους θεσμικούς παράγοντες της Ευρώπης, τους Τρισέ και Παπαδήμο της Κεντρικής Τράπεζας, τον επίτροπο Όλι Ρεν, τον πρόεδρο της Ευρωομάδας Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, υπουργούς της Ευρωζώνης. Ακόμα και το γερμανικό γεράκι της ΕΚΤ Γιούργκεν Σταρκ, που έως τώρα μόνο πολύ αρνητικά εκφραζόταν για τη χώρα μας, δήλωνε επί λέξει: «Οι Έλληνες έκαναν ένα μεγάλο βήμα που σαφώς υπερβαίνει αυτό που τους είχε ζητηθεί»! Και το είπε αυτό την Τετάρτη, αφού τη Δευτέρα συζητούσε για τα μέτρα στην Αθήνα με τους εδώ αρμόδιους, από κοινού με τον Όλι Ρεν. Πέρα από τον Ατλαντικό εξάλλου, η εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έκανε λόγο για «πολύ ισχυρό δημοσιονομικό πακέτο για το 2010 [...] κρίσιμο βήμα μπροστά σε μια πολυετή διαδικασία».

Τα καλά σχόλια όμως δεν αρκούν. Διότι τόσο η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ που έχει το μεγαλύτερο βάρος στην Ευρωζώνη, όσο και ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, όσο και η Γαλλίδα υπουργός Κριστίν Λαγκάρντ, ενώ επαινούσαν την αποφασιστικότητα των μέτρων, διαβεβαίωναν ότι η χώρα μας δεν θα χρειαστεί κανενός είδους οικονομική βοήθεια. Εφόσον εμμείνουν στη στάση τους αυτή, οι προοπτικές διαγράφονται πολύ δύσκολες. Αναλυτές των χρηματοπιστωτικών αγορών εκτιμούσαν ότι η - ακριβή οπωσδήποτε - «επιτυχία» του τελευταίου ομολογιακού δανείου συνδεόταν με προσδοκίες για ευρωπαϊκή κάλυψη, χωρίς την οποία η επόμενη έκδοση ενδέχεται να κινδυνεύσει.

Κάποια θετικά σχόλια ακούστηκαν άλλωστε και από παράγοντες αυτών των αγορών, αν και με επιφυλακτικότητα, αρχίζοντας από τους τρεις οίκους αξιολόγησης (S&P, Moodyʼs, Fitch) που κάθονται πάνω στις ήδη υποβαθμισμένες αξιολογήσεις τους σε στάση αναμονής. Χαρακτηριστικά η Barclayʼs Capital χαρακτήριζε «δρακόντεια» τα τελευταία μέτρα, εντυπωσιακό «σπριντ» στον «μαραθώνιο» που θα πρέπει όμως να επακολουθήσει. Υπολογίζοντας τη συνολική δημοσιονομική προσαρμογή που επιχειρείται φέτος σε 16 δισεκατομμύρια ευρώ, 7 ποσοστιαίες μονάδες επί του ΑΕΠ, σημείωνε ότι ελάχιστες χώρες έχουν προχωρήσει ποτέ σε τόσο μεγάλη μείωση ελλείμματος (10 μονάδες του ΑΕΠ σε τρία χρόνια κατά το πρόγραμμα σταθερότητας) και καμία έως τώρα χωρίς χαλάρωση επιτοκίων ή υποτίμηση νομίσματος. Τέτοιες δυνατότητες δεν διαθέτει η Ελλάδα και οι δανειστές της το μετρούν, εκτιμά ως εξήγηση για τα πολύ υψηλά επιτόκια. Σε έκθεση που δημοσίευσε προχθές εξάλλου η Allianz έδινε στην Ελλάδα 40% πιθανότητες να τα καταφέρει χωρίς εξωτερική βοήθεια, 55% να μην τα καταφέρει...

Βελγική πρόταση για Ευρωπαϊκό Φορέα του Χρέους

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων από τη διόγκωση του χρέους, που δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα, συζητείται ωστόσο έντονα στην Ευρώπη. Σημαντική πρόταση κατέθεσε ο πρωθυπουργός του Βελγίου Υβ Λετέρμ (με άρθρο του στη χθεσινή Le Monde) για τη σύσταση ενός «κοινού Θησαυροφυλακίου» στην Ευρωζώνη ή ενός Ευρωπαϊκού Φορέα για το Χρέος (ΕΦΧ) όπως τον ονομάζει.

Τον προτείνει ως θεσμό της Ε.Ε. με αντικείμενο την έκδοση και τη διαχείριση του δημοσίου χρέους στην Ευρωζώνη, υπό τον έλεγχο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωομάδας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σε ρόλο γραμματείας. Θα αναλάμβανε τους τίτλους του υφισταμένου ήδη χρέους διατηρώντας τις διαφορές επιτοκίων που αντανακλούν τις διαφορές αξιόχρεου μεταξύ των κρατών, αλλά στην έκδοση νέων τίτλων (και για την αντικατάσταση παλαιών που λήγουν) το χρέος των κρατών της Ευρωζώνης θα ενοποιείται, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε κράτος μέλος εγγυάται εμμέσως το χρέος όλων των υπολοίπων.

Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα του ΕΦΧ ο Λετέρμ αναφέρει την καλύτερη εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας, αφού κάθε κράτος θα δανειζόταν για το εγκεκριμένο έλλειμμα τη δημιουργία μιας μεγάλης ενιαίας αγοράς για το δημόσιο χρέος που θα οδηγούσε σε χαμηλότερα επιτόκια, την ενίσχυση του ευρώ σε παγκόσμια κλίμακα, ακόμα και τη χρηματοδότηση μεγάλων διευρωπαϊκών έργων υποδομών και την άσκηση αντικυκλικής δημοσιονομικής πολιτικής. Ο Βέλγος πρωθυπουργός παραδέχεται ότι η πρότασή του μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιβαίνει στην αρχή «δεν διασώζεται κανείς από τους άλλους» της συνθήκης, επιμένει όμως στα πολιτικά και οικονομικά της πλεονεκτήματα, μεγαλύτερη ολοκλήρωση, περισσότερη ευημερία.

Εκτύπωση στις: 2024-04-23
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4424