Αντέχουμε την αλλαγή;
Λουκάς, Τσούκαλης
Η Καθημερινή της Κυριακής, 2010-03-14
Σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα. Ολοένα και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι η κρίση αφορά τη λειτουργία του κράτους, συμπεριφορές και νοοτροπίες όσων διαχειρίζονται τα κοινά, βασικά χαρακτηριστικά του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, καθώς και τις κυρίαρχες αξίες σε μια κοινωνία κατακερματισμένη. Το αδιέξοδο φαινόταν εδώ και χρόνια, τουλάχιστον για όσους είχαν μάτια να δουν πέρα από τη μύτη τους. Η παγκόσμια οικονομική κρίση μάς έφερε πιο γρήγορα με την πλάτη στον τοίχο. Ο τοίχος ήταν όμως εκεί και μας περίμενε.
Η διαχείριση της κρίσης δεν θα είναι υπόθεση εβδομάδων ή μηνών. Το πρόγραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης προβλέπει τριετή διάρκεια, με στόχο τη μείωση του ελλείμματος κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Αυτή πιθανότατα θα είναι και η ελάχιστη διάρκεια μιας δύσκολης προσπάθειας, με στόχο την εξυγίανση των δημοσιονομικών της χώρας και την ανάκτηση της χαμένης ανταγωνιστικότητας. Αναπόφευκτα θα έχει συνέπειες στο βιοτικό επίπεδο, το οποίο θα πρέπει να προσαρμοστεί στις παραγωγικές ικανότητες της χώρας, δηλαδή στην αρχή τουλάχιστον προς τα κάτω. Δεν υπάρχουν εύκολες ή ανώδυνες λύσεις.
Ενδεχόμενη αποτυχία θα σημάνει είτε χρεοκοπία, με απρόβλεπτες συνέπειες για την οικονομία, την κοινωνική ειρήνη και τη δυνατότητα προάσπισης των εθνικών συμφερόντων, είτε στην καλύτερη των περιπτώσεων μια παρατεταμένη ύφεση με τη χώρα να σέρνεται αδύναμη να διαχειριστεί χρόνια προβλήματα και παθογένειες. Μερικοί αρέσκονται να επαναλαμβάνουν ότι οι δημοκρατίες δεν γνωρίζουν αδιέξοδα. Ωραία ακούγεται, αλλά θυμίζει παραμύθι για μικρά παιδιά.
Επιθυμητή η ευρεία συναίνεση σε εποχές κρίσης, αλλά η έξοδος από αυτήν προϋποθέτει συνήθως δύσκολες επιλογές, ρήξεις και τομές. Είναι ιδιαίτερα λεπτή και ευαίσθητη η ισορροπία ανάμεσα στα δύο. Για παράδειγμα, πώς θα γίνουν δεκτά από την κοινωνία τα μέτρα λιτότητας, αν δεν καταστεί σαφές ότι άρχισαν επιτέλους να πληρώνουν και οι επώνυμοι φοροκλέφτες ή ότι τερματίζεται η ασυδοσία οργανωμένων συμφερόντων, περισσότερο ή λιγότερο επώνυμων, που κρατούν για χρόνια όμηρο το κράτος και το πολιτικό σύστημα με μεθόδους ευρέως γνωστές στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ; Φτάνει όμως να μπορείς να ξεχωρίσεις ανάμεσα στη διαπλοκή και την υγιή επιχειρηματικότητα, αποφεύγοντας έτσι τα εύκολα αναθέματα ενάντια στη λεγόμενη πλουτοκρατία.
Αν επισκεφτείτε τους κομματικούς καφενέδες στα πανεπιστήμια της χώρας και στη συνέχεια μπείτε στα αμφιθεάτρα, όπου γίνονται τα μαθήματα συχνά με μικρή προσέλευση φοιτητών, θα ανακαλύψετε μέρος τουλάχιστον του πολιτικού προβλήματος της χώρας - αρχίζει νωρίς, από το σχολείο. Θα καταλάβετε επίσης με ποιους μπορεί να γίνει η αλλαγή. Το κομματικό σύστημα στη χώρα είναι βαριά άρρωστο. Σε άλλες χώρες στο παρελθόν, μια μεγάλη κρίση οδήγησε σε ριζική ανανέωση του πολιτικού προσωπικού - αν και όχι πάντοτε προς το καλύτερο.
Σίγουρα χρειάζονται αναπτυξιακά μέτρα, μόνον που πολλοί φαίνεται να έχουν στο μυαλό τους λεφτά που δεν υπάρχουν. Αναπτυξιακά μέτρα για την Ελλάδα σημαίνει κυρίως μείωση της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς, κράτος δικαίου, ορθολογική διαχείριση του δημόσιου πλούτου, ριζική μεταρρύθμιση στην παιδεία, υγιής ανταγωνισμός σε κλάδους όπου κυριαρχούν οργανωμένες συντεχνίες και συμφέροντα. Δεν πρέπει όμως να έχουμε καμιά αυταπάτη. Αυτού του είδους τα αναπτυξιακά μέτρα θα συναντήσουν σθεναρή αντίσταση από τους βολεμένους - και είναι πολλοί, σε όλους τους χώρους. Ετσι άλλωστε κέρδιζε μέχρι χθες το χρεοκοπημένο μας σύστημα ευρύτερη κοινωνική αποδοχή, αν όχι απλώς ανοχή.
Θα πρέπει να κτιστούν νέες κοινωνικές συμμαχίες που ξεπερνούν παρωχημένα κομματικά σύνορα, που δίνουν πρωτεύοντα ρόλο στις νεότερες γενιές. Να κινητοποιηθούν δυνάμεις που βρέθηκαν για χρόνια στο περιθώριο της δημόσιας ζωής, να δοθεί προοπτική και όραμα σε μια κοινωνία που, ως επί το πλείστον, ιδιωτεύει.
Θα χρειαστεί με άλλα λόγια να αλλάξουν πολλά και με τρόπο ουσιαστικό για να μη μείνουν στο τέλος τα ίδια, αναιρώντας έτσι την περίφημη ρήση του Κόμη της Λαμπεντούζα. Δεν αντέχουμε άλλο μια από τα ίδια!
* Ο κ. Λ. Τσούκαλης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4444