Ο κίνδυνος χρεοκοπίας αποσοβήθηκε, όλα τα άλλα προβλήματα παραμένουν

Ελίζα, Παπαδάκη

Κυριακάτικη Αυγή, 2010-03-28

Σε ένα συγκυριακό συμβιβασμό, μήνυμα προς τις αγορές που δεν καλύπτει όμως το έλλειμμα πολιτικής της Νομισματικής Ένωσης, κατέληξε η Ευρωομάδα Κορυφής το βράδυ της Πέμπτης. Η ανακούφιση του Έλληνα πρωθυπουργού, όπως και των άλλων ηγετών της Ευρωζώνης, ήταν δικαιολογημένη: Για την Ελλάδα ο κίνδυνος αδυναμίας πληρωμών αποσοβήθηκε, η αναχρηματοδότηση της οικονομίας μοιάζει πλέον εξασφαλισμένη, με προοπτική το κόστος δανεισμού να υποχωρήσει. Η δε Ευρώπη, μετά τις ρωγμές που είχε ανοίξει η κακοφωνία των προηγούμενων μηνών, κατάφερε τελικά να εμφανιστεί ενιαία, ακόμα και αλληλέγγυα...

Το παλιό καλό ευρωπαϊκό πνεύμα θέλησε να εκφράσει, σχολιάζοντας πρακτικά την απόφαση για τη χώρα μας, ο μόνιμος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπόι: «Ελπίζουμε να καθησυχάσει όλους τους κατόχους ελληνικών ομολόγων ότι η Ευρωζώνη ποτέ δεν θα αφήσει την Ελλάδα να χρεοκοπήσει. Αν υπήρχε κίνδυνος, τα άλλα μέλη της Ευρωζώνης θα παρενέβαιναν», είπε μόλις ανακοινώθηκε ο μηχανισμός στον οποίο συμφώνησαν οι 16.

Και πράγματι, ευνοϊκές ήταν οι πρώτες αντιδράσεις από τις αγορές, με το spread των ελληνικών ομολόγων να υποχωρεί ελαφρά την Παρασκευή, και το Χρηματιστήριο της Αθήνας να ανακάμπτει. Ίσως πιο καθοριστικά να συνέβαλε όμως εδώ η σαφής δήλωση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το απόγευμα της Πέμπτης επίσης, ότι η Τράπεζα θα εξακολουθήσει να δέχεται ως ενέχυρο ομόλογα με χαμηλή αξιολόγηση (ΒΒΒ-) και το 2011.

Η ραγδαία άνοδος των ελληνικών spreads, υπενθυμίζεται, είχε ξεκινήσει το Δεκέμβριο, όταν η ΕΚΤ είχε περιλάβει την αποδοχή χαμηλόβαθμων ενεχύρων στα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης τα οποία επρόκειτο σταδιακά να αποσύρει φέτος. Η μεταστροφή της τώρα κρίθηκε πολύ ενθαρρυντική από τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες αντιμετώπιζαν έντονο πρόβλημα ρευστότητας το τελευταίο διάστημα, ενώ οπωσδήποτε ευνοεί όσες ευρωπαϊκές τράπεζες κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα. Γαλλικές, γερμανικές, άλλες ξένες, όπως και οι ελληνικές τράπεζες, θα μπορούν και πάλι να μετέχουν στο δανεισμό του ελληνικού Δημοσίου χωρίς να απαιτούν υπερβολικά «ασφάλιστρα κινδύνου», εφόσον θα είναι καλυμένες από δύο πλευρές: η χρεοκοπία έχει πλέον απόλυτα αποκλεισθεί, και με ενέχυρο τους ελληνικούς τίτλους θα μπορούν να αντλούν φθηνό χρήμα και να καρπώνονται τη διαφορά, κερδίζοντας εύκολα, όπως πριν.

«Ουσιαστική αποκλιμάκωση των spreads» δήλωσε ότι αναμένει ο επικεφαλής του Οργανισμού Διαχείρισης του Δημοσίου Χρέους Πέτρος Χριστοδούλου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του οικονομικού Τύπου, το ελληνικό Δημόσιο ενδέχεται να βγει σε νέο δανεισμό και πριν από το Πάσχα.

Αχρείαστο νάναι...

Αλλά το παράδοξο παραμένει: καθʼ εαυτός ο μηχανισμός στήριξης ευρω-χώρας που θα αδυνατούσε να δανεισθεί, με διμερή δάνεια από τις άλλες χώρες κατά το μεγαλύτερο μέρος, συμπληρωματικά και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που θα συντόνιζε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προϊόν συμβιβασμού της τελευταίας στιγμής ανάμεσα στην πολύ αρνητική Γερμανίδα καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ και το Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί ο οποίος εξέφραζε την πλειονότητα των άλλων κυβερνήσεων της Ευρωζώνης, δεν είναι καθόλου πιθανό να τεθεί ποτέ σε εφαρμογή, μάλιστα κανείς στην Ευρώπη δεν θα ήθελε να τεθεί ποτέ σε εφαρμογή. Δεν συνιστά πάγιο εργαλείο για την αντιμετώπιση κρίσεων στην πράξη.

Πρώτος ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου επανέλαβε ξεκάθαρα πολλές φορές προχθές την πεποίθησή του ότι η χώρα μας δεν θα χρειαστεί το νεοσύστατο μηχανισμό. Αν και εγκωμίασε γενικά το «νέο θεσμό», ως θετικό στη συμφωνία που επιτεύχθηκε παρουσίασε προπάντων το «μήνυμα» προς τις αγορές και τους κερδοσκόπους «μην παίζετε άλλο με την Ελλάδα». «Πάρα πολύ σημαντική» χαρακτήρισε εξάλλου επίσης την απόφαση της ΕΚΤ να παρατείνει την αποδοχή των ενεχύρων.

Ο κ. Παπανδρέου δεν θέλησε να υπεισέλθει σε αριθμούς ή σχόλια για το ύψος των επιτοκίων. Ως επίπτωση όμως και των δύο αποφάσεων, των ηγετών της Ευρωζώνης και της ΕΚΤ, αναμένεται να υποχωρήσει μεν κάπως το κόστος δανεισμού για το ελληνικό Δημόσιο από τα πρόσφατα απειλητικά επίπεδα, αλλά να παραμείνει υψηλότερα από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Αυτό προκύπτει από τη δήλωση των 16: «Στόχος αυτού του μηχανισμού δεν θα είναι να παράσχει χρηματοδότηση σε μέσα επιτόκια της Ευρωζώνης, αλλά να δώσει κίνητρα για την επαναφορά το ταχύτερο δυνατόν στη χρηματοδότηση από τις αγορές με την ενδεικνυόμενη τιμολόγηση κινδύνου», αναφέρεται εκεί με τη διευκρίνιση ότι τα επιτόκια «δεν θα περιλαμβάνουν κανένα στοιχείο επιδότησης». Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο κ. Τρισέ εξάλλου είπε ότι για ομόλογα χαμηλότερης διαβάθμισης η ΕΚΤ θα επιβάλλει μεγαλύτερη προεξοφλητική έκπτωση, δηλαδή μεγαλύτερο επιτόκιο, παραπέμποντας στις διευκρινίσεις που θα δώσει σχετικά στις 8 Απριλίου, στην (τακτική, μηνιαία) συνέντευξη Τύπου.

Προς σκληρότερο Σύμφωνο Σταθερότητας - και το ΔΝΤ στη γωνία

«Η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί να καταφύγει στο νέο εργαλείο διότι διαθέτει ένα αξιόπιστο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης», δήλωσε εξάλλου ο πρόεδρος της Ευρωομάδας Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, και εκτίμησε: «Η Ελλάδα βγαίνει ωφελημένη διότι πήρε ένα πιστοποιητικό αλληλεγγύης από τις άλλες χώρες. Οι αγορές πρέπει να το διαβάσουν καλά: Δεν θα αφήσουμε την Ελλάδα να πέσει».

Τη στήριξη της Ελλάδας με διμερή δάνεια είχε υποστηρίξει εξ αρχής ο Ισπανός πρωθυπουργός Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, που προεδρεύει αυτό το εξάμηνο στην Ένωση, δηλώνοντας μάλιστα προκαταβολικά ότι η χώρα του ήταν έτοιμη να διαθέσει το ποσό που της αναλογεί – 9%, σε δύο δις ευρώ το είχε υπολογίσει – ανεξάρτητα από το δημοσιονομικό της έλλειμμα που φτάνει το 11,6% του ΑΕΠ της.

Η παραχώρηση που έκανε η Γερμανίδα καγκελάριος, μετακινούμενη από την αρχική της αδιαλλαξία, σε «έσχατη περίπτωση» να συμμετάσχει η χώρα της στο μηχανισμό στήριξης στο ποσοστό που της αναλογεί, θα είναι τελικά άνευ αντικειμένου εφόσον ούτε η Ελλάδα, ούτε κάποια άλλη χώρα πρόκειται να κάνει χρήση. Έναντι πήρε όμως μια δέσμευση, που περιλαμβάνεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι θα ενισχυθεί το Σύμφωνο Σταθερότητας. Όπως αναφέρεται, θα συγκροτηθεί επιτελική ομάδα από εκπροσώπους των χωρών μελών σε συνεργασία με την Επιτροπή και την ΕΚΤ για να επεξεργασθεί ως το τέλος του έτους τα μέτρα που απαιτούνται «για ένα βελτιωμένο πλαίσιο επίλυσης κρίσεων και για καλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία». Φάνηκε έτσι να ανταποκρίνεται στις εμμονές της κοινής γνώμης της χώρας της, που ήταν και ο κύριος στόχος της.

Ωστόσο η κ. Μέρκελ επανήλθε μετά το τέλος της συνόδου στις ακραίες απόψεις που είχε εκφράσει στο γερμανικό κοινοβούλιο, προβάλλοντας την απαίτηση να θεσπισθούν αυστηρότερες κυρώσεις για χώρες που παραβιάζουν τους κανόνες της Νομισματικής Ένωσης. Χωρίς να επαναλάβει τη λέξη «αποπομπή», επανέλαβε ότι θα χρειαστεί αναθεώρηση των συνθηκών. Εισέπραξε καθαρή άρνηση, τόσο από το Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, όσο και από το Βρετανό πρωθυπουργό Γκόρντον Μπράουν, που θεωρούν πολύ δύσκολο να υπάρξει ξανά ομοφωνία. Ο κ. Σαρκοζί δήλωσε όμως ότι η Γαλλία είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τη Γερμανία για την ενίσχυση των κυρώσεων του Συμφώνου Σταθερότητας.

Γενικότερα, ο Γάλλος πρόεδρος απέφυγε να διαφοροποιηθεί από την κ. Μέρκελ, εφόσον μαζί της διαπραγματεύθηκε τη δήλωση για το μηχανισμό στήριξης, που έβγαλε τελικά την Ευρωζώνη από το αδιέξοδο. Μετά τη σύνοδο δεν αναφέρθηκε έτσι διόλου στις ισχυρές αντιρρήσεις που ήταν γνωστό ότι είχε απέναντι στην εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ούτε οι άλλοι ηγέτες της Ευρωζώνης που δεν το ήθελαν διαφώνησαν δημόσια. Αντίστοιχα και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ χαρακτήρισε πολύ ικανοποιητική τη συμφωνία, μολονότι πρόσφατα θεωρούσε «ταπεινωτική» για την Ευρώπη την ανάμειξη του ΔΝΤ.

Έμεινε έτσι η αρθρογραφία των εφημερίδων, όπως της χθεσινής Le Monde, να επισημαίνει ότι συμβολικά αυτή η δυνατότητα παρέμβασης του ΔΝΤ πλήττει την αξιοπιστία του ευρώ.

Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4479