Γιατί τα ισπανικά συνδικάτα λένε «ναι» στο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα
Χοσέ-Μαρία, Φιντάλγο
Γ. Γραμμματέας CC.OO, Η Καθημερινή, 2005-02-20
Η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) και οι δύο πιο αντιπροσωπευτικές ισπανικές συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες (Comisiones Obreras και UGT) έχουν εκφρασθεί σαφώς υπέρ του σχεδίου ευρωπαϊκού Συντάγματος που στη χώρα μας υποβάλλεται σε δημοψήφισμα στις 20 Φεβρουαρίου.
Στους ιστορικούς και πολιτικούς λόγους που επικαλούνται για την Ευρώπη και τον ρόλο της στον κόσμο, για τη δυνατότητα να οικοδομηθεί αυτή η μοναδική, χωρίς ιστορικά προηγούμενα, υπερεθνική πολιτική οντότητα που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ενωση και για την ανάγκη να προχωρήσει διατηρώντας τα χαρακτηριστικά ταυτότητας του κοινωνικού της μοντέλου σ’ αυτήν την εποχή αβεβαιότητας που συνιστά η αρχή του 21ου αιώνα, προστίθενται και οι λόγοι που προκύπτουν από την ανάλυση του περιεχομένου του σχεδίου. Ενός σχεδίου την επεξεργασία του οποίου μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τα ευρωπαϊκά συνδκάτα, συμμετέχοντας με προτάσεις, χάρη στο καθεστώς παρατηρητή που είχε η ΣΕΣ στη συνέλευση που επεξεργάσθηκε το κείμενο.
Στη συζήτηση ενός κειμένου συνταγματικού χαρακτήρα πρέπει να αποφύγουμε δύο σφάλματα που γίνονται συχνά. Το πρώτο θα ήταν να απαιτήσουμε, πέρα από τις αναφορές σε αξίες, στόχους, δικαιώματα, θεσμούς, στους κανόνες λειτουργίας και λήψης των αποφάσεων και στις βάσεις των κύριων πολιτικών, να προσδιορίζει τους τρόπους για να λυθούν τα προβλήματα των Ευρωπαίων πολιτών, και μάλιστα σε ζητήματα όπου η Ε.Ε. δεν έχει αρμοδιότητες. Η νέα συνταγματική συνθήκη είναι καρπός της αναγκαστικής συναίνεσης μεταξύ των πολιτικών εκπροσώπων των 25 κρατών-εθνών που μετέχουν στην Ενωση γύρω από δύο διασταυρούμενες γραμμές αντιπαράθεσης: την κλασική πολιτική αριστεράς-δεξιάς και εκείνη όσων θέλουν περισσότερη ή λιγότερη ευρωπαϊκή πολιτική εξουσία σε σχέση με τις εξουσίες των κρατών. Και πρέπει να επιδιώκει τη θέσπιση ενός νομικο-πολιτικού πλαισίου όπου οι διαφορετικές ευρωπαϊκές πολιτικές επιλογές να μπορούν να κυβερνούν μέσω των ευρύτερων δυνατών συμφωνιών στους δύο χώρους όπου ορίζεται η ευρωπαϊκή κυριαρχία: το Κοινοβούλιο που αντιπροσωπεύει την κυριαρχία των πολιτών και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συγκεντρώνει την κυριαρχία των κρατών-εθνών.
Στοιχεία προόδου
Το δεύτερο σφάλμα είναι να συγχέουμε τα πολιτικά εθνικά ή τοπικά ζητήματα, τη συμπάθεια ή αντιπάθεια που προκαλούν οι κυβερνήσεις, με τη γνώμη για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα και τη συνακόλουθη πρόθεση ψήφου.
Οι λόγοι του συνδικαλιστικού ναι στο ευρωπαϊκό σχέδιο Συντάγματος μπορούν να συντεθούν σε έναν: σε σύγκριση με τις ισχύουσες συνθήκες της Ε.Ε., η συνθήκη με την οποία θεσπίζεται ένα Σύνταγμα για την Ευρώπη περιλαμβάνει προόδους, σε μερικές περιπτώσεις σημαντικές, χωρίς καμία οπισθοχώρηση. Οι πρόοδοι είναι αναμφισβήτητες στις τρεις σπουδαιότερες αξίες αναφοράς για τον ευρωπαϊκό συνδικαλισμό: Θα υπάρχει περισσότερη Ευρώπη με αυτό το Σύνταγμα. Η λειτουργία των θεσμών της θα είναι δημοκρατικότερη. Και θα βρισκόμαστε σε καλύτερες συνθήκες για την οικοδόμηση της κοινωνικής Ευρώπης.
Χωρίς να ορίζει καμία νέα αποκλειστική ευρωπαϊκή αρμοδιότητα, το Σύνταγμα προχωρεί στις κοινές και στις συμπληρωματικές αρμοδιότητες, οι οποίες θα ασκούνται με τη μέθοδο του ανοικτού συντονισμού. Εξωτερική πολιτική και ασφάλεια, χώρος δικαιοσύνης και ελευθερίας, ενισχυμένες συνεργασίες ή συντονισμός πολιτικών όπως στη βιομηχανική και τις κοινωνικές πολιτικές, είναι τομείς όπου ενισχύεται η δυνατότητα ευρωπαϊκής πολιτικής δράσης.
Η πλήρης σχεδόν γενίκευση των πεδίων όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συννομοθετεί με το Συμβούλιο και η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του για την έγκριση του προϋπολογισμού και για τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο δημόσιος χαρακτήρας των νομοθετικών συνόδων του Συμβουλίου και η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της ειδικής πλειοψηφίας για τη λήψη αποφάσεων, η καθιέρωση μιας διαδικασίας λαϊκής πρωτοβουλίας με τη συγκέντρωση ενός εκατομμυρίου υπογραφών, αποτελούν παραδείγματα αλλαγών για μια πιο δημοκρατική λειτουργία – χωρίς να ξεχνάμε τη δυνατότητα ελέγχου των εθνικών κοινοβουλίων στις κυβερνήσεις τους όταν ασκούν κοινές αρμοδιότητες.
Xάρτης δικαιωμάτων
Αλλά οι σαφέστερες πρόοδοι βρίσκονται στις αξίες και τους στόχους του κοινωνικού τομέα (αυτό δεν σημαίνει ότι τα συνδικάτα είμαστε ικανοποιημένοι ότι εκπληρώθηκαν όλες οι επιδιώξεις μας, πράγμα που μάλλον δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί με ένα τέτοιο κείμενο.) Ωστόσο εδώ είναι που τα επιχειρήματα ενάντια στο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα φαίνονται λιγότερο τεκμηριωμένα. Για παράδειγμα, σε τμήματα της γαλλικής και της ισπανικής Αριστεράς προτείνεται η απόρριψη, λόγω του υποτιθέμενου «νεοφιλελευθερισμού» του κειμένου, ακόμα και από ανθρώπους που είχαν υπερψηφίσει ή απόσχει κατά την κύρωση της συνθήκης του Μάαστριχτ (1992). Ξεχνούν τώρα ότι οι ανεπάρκειες της νέας συνθήκης προέρχονται από όσα διατηρούνται από εκείνην και, γενικότερα, φαίνεται να κλείνουν τα μάτια στις αδιαμφισβήτητες προόδους που φέρνουν τα δύο πρώτα μέρη στον κοινωνικό τομέα.
Στις αξίες και τους στόχους καταγράφεται μεγάλο μέρος εκείνων για τους οποίους αγωνίζεται ο δημοκρατικός ταξικός συνδικαλισμός: ειρήνη, πρωτείο του διεθνούς δικαίου και του πολυμερισμού, κοινωνική οικονομία της αγοράς, πλήρης απασχόληση, κοινωνική αλληλεγγύη και δικαιοσύνη, ισότητα, πάλη ενάντια σε κάθε είδος διάκρισης και ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό… Εδώ προστίθεται η συνταγματική αναγνώριση του ρόλου των κοινωνικών συνομιλητών και του κοινωνικού διαλόγου, που μπορεί να βοηθήσει, ώστε να αναπτυχθεί και σε εκείνες τις χώρες της Ε.Ε. όπου ακόμα ασκείται ελάχιστα.
Αλλά η κυριότερη πρόοδος συνίσταται στην καταχώριση, στο δεύτερο μέρος του Συντάγματος, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τα οποία αποκτούν δεσμευτικό χαρακτήρα για όλα τα κράτη, με συνέπεια οι πολίτες να μπορούν να τα διεκδικούν στα εθνικά δικαστήρια και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αυτό που δεν κατορθώθηκε στη Νίκαια (2000), επιτυγχάνεται τώρα.
Ο Χάρτης είναι ένα σύνολο πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων. Συνιστά ένα προωθημένο κείμενο, το πρώτο αυτού του είδους που περιλαμβάνει σε υπερεθνικό επίπεδο ένα τέτοιο εύρος δικαιωμάτων. Και η μεγαλύτερη πρόοδος συντελείται στα συνδικαλιστικά δικαιώματα. Αν στο δικαίωμα πληροφόρησης και διαβούλευσης των εργαζομένων στην επιχείρηση (άρθρο ΙΙ-87) συνταγματοποιείται αυτό που ήδη αναγνωριζόταν στις ευρωπαϊκές οδηγίες, στο δικαίωμα των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της συλλογικής δράσης (άρθρο ΙΙ-88) ανοίγει ένα πεδίο, που θα πρέπει να διανύσει ο ευρωπαϊκός συνδικαλισμός, για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις και για την άσκηση συνδικαλιστικής δράσης (περιλαμβανομένης της απεργίας) στον ευρωπαϊκό υπερεθνικό χώρο
Συντομευμένη απόδοση άρθρου που δημοσιεύθηκε στην El Pais στις 12.2.2005
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=456