Πολιτική κρίση;
Ανδρέας, Πανταζόπουλος
Κυριακάτικη Αυγή, 2010-05-02
Είναι άκρως παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις επιπτώσεις στο πολιτικό σύστημα από τις εξελίξεις στην οικονομία και την εμπλοκή του ΔΝΤ. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, από την έκρηξη του «συστήματος», λόγω σοβαρών κοινωνικών εντάσεων, μέχρι την παράδοξη, από μια πρώτη προσέγγιση, διαιώνιση, με οριακές διαφοροποιήσεις, του γνωστού συσχετισμού μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, έστω αποδυναμωμένων.
Μπορούμε να σκεφθούμε τις εξελίξεις με βάση την υψηλή αβεβαιότητα κάποιων υποθέσεων εργασίας που γίνονται κυριολεκτικά εν θερμώ, εν μέσω σοβαρής οικονομικής κρίσης που, στην πραγματικότητα, είναι και κοινωνική κρίση, ευρύτερη κρίση του μοντέλου κοινωνικο-πολιτικής ανάπτυξης. Αν και γενικής φύσεως, ένα βασικό ερώτημα είναι τούτο: πότε μια οικονομική κρίση μπορεί να μετασχηματισθεί σε πολιτική κρίση, σε συστημική κρίση; Προφανώς, πρέπει να συντρέχουν διάφοροι λόγοι, ένας εξ αυτών είναι η ύπαρξη ή η ανάδυση ενός αξιόπιστου φορέα που να μπορεί να πολιτικοποιήσει μια «οικονομική» κρίση. Δηλαδή, να θέσει με πειστικό τρόπο, πέρα από μια εφήμερη διαμαρτυρία, τα νέα διλήμματα, να αναδείξει νέες κοινωνικές διαιρέσεις, να οργανώσει νέες κοινωνικές συσπειρώσεις, να πετύχει μια νέα «σχέση εμπιστοσύνης» με εκείνους που θέλει να αντιπροσωπεύσει. Για την ώρα, δεν διαφαίνεται μια τέτοια προοπτική σε κανένα τμήμα της πολιτικής σκηνής. Ακόμα και ο «τρίτος», εξωπολιτικός παράγοντας διστάζει να εμφανισθεί.
Αντίθετα, το σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων εμφανίζονται στο ίδιο το εσωτερικό τους αποδυναμωμένες, ακόμα και διχασμένες, πράγμα που επιτείνει την κοινωνική σύγχυση και απογοήτευση, και λειτουργεί παραλυτικά για την κατασκευή ενός περισσότερο ή λιγότερο συμπαγούς μετώπου αμφισβήτησης που να εγγράφει υποθήκες προαγωγής του σε μια νέα θετικότητα. Μοιάζει, ορισμένες φορές, η σύγχυση, ακόμα και ο φόβος που επικρατούν σε ένα τουλάχιστον τμήμα της κοινωνίας να είναι μεγαλύτεροι μέσα στα κόμματα. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι τα δύο κόμματα κυβερνητικής κλίσης, το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., έχουν στο παρελθόν, άμεσο και απώτερο, κατʼ επανάληψη δείξει ότι διαθέτουν σημαντικές ικανότητες προσαρμογής στις εξελίξεις. Βέβαια, οι τωρινές εξελίξεις είναι πράγματι πρωτόγνωρες, η έκφραση μιας αυθόρμητης, και οριακά «τυφλής», κοινωνικής διαμαρτυρίας και απόρριψης της πολιτικής τάξης δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, βέβαια, η «κρίση» θα γινόταν αυτομάτως «πολιτική».
Μια δεύτερη ωστόσο παρατήρηση επιβάλλεται εδώ. Οι κοινωνικές δυνάμεις που απειλούνται από την κρίση δεν είναι ιδιαίτερα εθισμένες στη δυναμική πλαισίωση ριζοσπαστικών πρωτοβουλιών υπέρβασης. Ο κομφορμισμός τους, απόρροια και της ώς σήμερα αντικειμενική τους ένταξης σε μια κλίμακα κοινωνικού γοήτρου, μοιάζει να τις οδηγεί περισσότερο σε μια προοπτική συγκρατημένης διαμαρτυρίας, στην ήπια έκφραση μιας ενδοσυστημικής αντισυστημικότητας, μιας «κεντρώας» αντισυστημικότητας. Η εικόνα θα μπορούσε να περιγραφεί και ως εξής: την ίδια στιγμή που όλα σχεδόν τα πολιτικά κόμματα, ακριβέστερα: οι κομματικές ελίτ, καλούν στην «προοδευτική» υπέρβαση της Μεταπολίτευσης, το κάθε κόμμα βέβαια από τη δική του οπτική, οι κοινωνικές δυνάμεις δίνουν τον «συντηρητικό» αγώνα τους στο όνομα της Μεταπολίτευσης! Τουλάχιστον, όσον αφορά τις λεγόμενες κοινωνικές της κατακτήσεις.
Με την έννοια αυτή, το κοινωνικο-πολιτικό τοπίο εμφανίζει αυτή τη στιγμή μια ιδιαίτερη πολυπλοκότητα. Μοιάζει να εγκαλεί σε έναν ρεαλισμό τού βλέποντας και κάνοντας. Αυτό που θα μπορούσαμε αυτή τη στιγμή να εικάσουμε, είναι μια περαιτέρω αύξηση του ποσοστού αποστασιοποίησης μερίδας πολιτών από την πολιτική, πράγμα που θα εκφραζόταν στις προσεχείς δημοτικές-περιφερειακές εκλογές. Καθώς και μια ελεγχόμενη άνοδο του ΛΑΟΣ, το οποίο, ακριβώς, επιδίδεται με σχετική επιδεξιότητα στο παιχνίδι της βελούδινης αντισυστημικότητας του «κοινού νου». Όλα αυτά, βέβαια, υπό τη διαρκή και μείζονα αίρεση ενός όχι και τόσο απίθανου νέου «οικονομικού» σοκ, με άδηλη κατάληξη.
* Διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4572