Σε κρίση και σε σταυροδρόμι η Ευρωζώνη

Ελίζα, Παπαδάκη

Κυριακάτικη Αυγή, 2010-05-16

Αποφάσεις χωρίς ιστορικό προηγούμενο πήραν συλλογικά οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να στηρίξουν χρεωμένες χώρες μέλη στην επίθεση που δέχονται από τις αγορές. Δεν αρκούν όμως. Για να αντέξει η Ευρωζώνη στην κρίση απαιτούνται γενναία βήματα προς την πολιτική ολοκλήρωση. Αλλά με τις αντιπαραθέσεις που επικρατούν στο εσωτερικό της φαίνεται αβέβαιο αν θα κινητοποιηθεί η αναγκαία κοινή βούληση.

Η παγκόσμια χρηματοοικονομική αναταραχή, με επίκεντρο την Ευρωζώνη πλέον και ασθενέστερο κρίκο πάντα τη χώρα μας, δεν υποχωρεί. Θα περίμενε κανείς μετά την οριστικοποίηση της διάσωσης της Ελλάδας, τη διασφάλιση της απρόσκοπτης χρηματοδότησής μας για δύο χρόνια τουλάχιστον, τη διασφάλιση επομένως και των πιστωτών μας - μεγάλων τραπεζών - από ζημίες εξ αιτίας μας για το ίδιο διάστημα, κάπως να ηρεμήσουν οι αγορές, όσες επιφυλάξεις και αν διατηρούν για τον απώτερο ρεαλισμό του σκληρού πακέτου μέτρων που μας επιβλήθηκε. Μέσα σε δύο χρόνια πολλά μπορούν να συμβούν. Ακόμα πιο καθησυχαστικά έπρεπε να λειτουργήσουν οι κατοπινές αποφάσεις του Ecofin και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις 10 Μαΐου για τη δημιουργία ενός σωστικού μηχανισμού μαμούθ και για την αγορά κρατικών ομολόγων, όπως μάλιστα συνοδεύθηκαν από μέτρα και εξαγγελίες δημοσιονομικού «σφιξίματος».

Αλλά τίποτα τέτοιο δεν συνέβη. Προχθές Παρασκευή η ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου έπεφτε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαοκτώ μηνών (1,238 - όταν τη Δευτέρα, με την ευφορία που προκάλεσε η αναγγελία του μηχανισμού των 750 δισ. ευρώ είχε σκαρφαλώσει στο 1,31). Ταυτόχρονα έπεφταν όλα τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Ενδεικτικά, μέχρι και στο μακρυνό Τόκιο ο ηλεκτρονικός κολοσσός Sony, ανακοινώνοντας τα εταιρικά αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου, προέβλεψε κέρδη 541 εκατομμύρια δολάρια για όλη τη χρονιά, προειδοποιούσε όμως ότι οι επιπτώσεις της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την επάνοδο στην κερδοφορία.( Η Sony πραγματοποιεί το 25% των πωλήσεών της στην Ευρώπη.)

Γενναία βήματα, αλλά λειψά

Η απότομη άνοδος των spreads των κρατικών ομολόγων της Πορτογαλίας, αλλά και της Ισπανίας σε μικρότερο βαθμό, από τη στιγμή που ενεργοποιήθηκε ο μηχανισμός για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, δικαιολογημένα ανησύχησε όλους τους υπευθύνους στην Ευρωζώνη. Η επίφοβη «μετάδοση» ήταν εδώ. Τούτη τη φορά, ευτυχώς, δεν περίμεναν τα spreads να φτάσουν τις 500 μονάδες βάσης για να κινηθούν, όπως στη δική μας περίπτωση. Η κρίση εμπιστοσύνης έπληττε άλλωστε ολόκληρη την Ευρωζώνη, το ίδιο το ευρώ, τη Δευτέρα 10 Μαΐου επαπειλούνταν πλήρης κατάρρευση της αγοράς. Ξενύχτησαν λοιπόν οι υπουργοί Οικονομικών την Κυριακή ώσπου να καταλήξουν και τα ξημερώματα ανήγγειλαν ένα μηχανισμό στα αχνάρια εκείνου που είχαν στήσει λίγες μέρες νωρίτερα για εμάς, 2/3 Ευρώπη και 1/3 ΔΝΤ, αλλά πολύ μεγαλύτερο τώρα, επταπλάσιο σχεδόν του δικού μας, στη διάθεση όποιας χώρας μέλους δεν θα μπορούσε να δανειστεί από την αγορά, και με όρους ανάλογα δρακόντιους. Ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, πραγματοποιώντας στροφή 180 μοιρών, ανακοίνωνε ότι θα αγόραζε κρατικά ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά.

Η είδηση ενθουσίασε τους επενδυτές, τα χρηματιστήρια έκαναν πάρτυ. Αλλά η ευφορία δεν κράτησε. Γιατί η τόσο σημαντική, χωρίς προηγούμενο αυτή δημόσια και συλλογική ευρωπαϊκή παρέμβαση στις αγορές του χρέους είχε προβλήματα.

Κίνδυνος νέας ύφεσης

Το πιο σημαντικό είναι ότι αλλάζει την κατεύθυνση που είχε συμφωνηθεί στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ισχυρή παρότρυνση και από το ΔΝΤ, το αναγκαίο ενόψει των υψηλών ελλειμμάτων πρόσθετο δημοσιονομικό σφίξιμο να ξεκινήσει τον επόμενο χρόνο 2011, ώστε να μην επιβαρυνθεί η εύθραυστη ακόμα, αβέβαιη ανάκαμψη που μόλις ξεκινά μετά τη βαθύτατη ύφεση του 2008-9. Από την κατεύθυνση αυτή είχε αυτονόητα εξαιρεθεί η Ελλάδα, κατʼ αρχήν λόγω του χρόνιου, μη βιώσιμου σε τόσο μεγάλο ύψος, χρέους ως προς το ΑΕΠ. Η Ισπανία όμως, με δημοσιονομικά πλεονάσματα και χαμηλό χρέος ως το 2008, το οποίο ακόμα και τώρα παραμένει μικρότερο από το μέσο όρο της Ευρωζώνης ως προς το ΑΕΠ, με ύφεση από τις βαθύτερες πέρυσι και με ανεργία που υπερβαίνει το 20%, είναι απολύτως παράλογο να υποβάλλεται σε πρόσθετες περικοπές δαπανών. Ως ένα βαθμό, ανάλογα επιχειρήματα μπορούν να προβληθούν για την Πορτογαλία.

Χωρίς να εξαιρεί ούτε καν την Ελλάδα άλλωστε, ένας αυστηρός υποστηρικτής της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ο Σαρλ Βυπλόζ, παρατηρούσε προχθές: «Η δημοσιονομική λιτότητα πιθανώς θα ξαναβυθίσει την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία σε βαθιά ύφεση, πράγμα που θα μειώσει τα δημόσια έσοδα και θα επιδεινώσει το έλλειμμα, άρα και τις ανάγκες δανεισμού.» Το κρίσιμο ερώτημα για το γνωστό οικονομολόγο είναι αν σε παγκόσμια κλίμακα θα υπάρξει αρκετή μεγέθυνση, ώστε να συμπαρασύρει την ανάκαμψη στην Ευρώπη, οπότε τα δημόσια οικονομικά των χωρών τελικά θα εξυγιανθούν και τα 750 δισ. θα έχουν πιάσει τόπο. Διαφορετικά, οι χρεοκοπίες κρατών που πάει τώρα να αποτρέψει ο μηχανισμός θα γίνουν αργότερα. Τις ανησυχίες για τον κίνδυνο αποπληθωρισμού στην Ισπανία ενίσχυσε η ανακοίνωση για αρνητικό ετήσιο ρυθμό του δείκτη τιμών καταναλωτή -0,1% τον Απρίλιο.

Στο μεταξύ ο Ισπανός πρωθυπουργός Λουίς Θαπατέρο ανήγγειλε την Τετάρτη πρόσθετα μέτρα για την εξοικονόμηση άλλων 5 δισ. ευρώ φέτος και 10 δισ. το 2011, τα οποία περιλαμβάνουν: μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων κατά 5% (μέσος όρος) φέτος και πάγωμα του χρόνου, πάγωμα επίσης των συντάξεων (εξαιρούνται οι κατώτατες), κατάργηση του εφʼ άπαξ επιδόματος 2.500 ευρώ για κάθε παιδί που γεννιέται, μείωση των δημοσίων επενδύσεων. Συναντήθηκε αμέσως με τα δύο μεγάλα συνδικάτα της χώρας που του αντιπρότειναν να αυξήσει τους φόρους στην περιουσία και τις κληρονομίες και να εντείνει τη μάχη κατά της παραοικονομίας. Αν και υπουργοί άφησαν να εννοηθεί ότι εξετάζουν και φορολογικά μέτρα, οι αποφάσεις για τις περικοπές δεν αλλάζουν.

Οι δύο συνομοσπονδίες Comisiones Obreras και UGT αποφάσισαν απεργία των δημοσίων υπαλλήλων στις 2 Ιουνίου. Δεν απέκλεισαν την κήρυξη γενικής απεργίας αργότερα, αλλά όπως απάντησε στους δημοσιογράφους ο γενικός γραμματέας των Comisiones Obreras Ιγκνάσιο Τόξο «δεν πρόκειται να συμβάλουμε στην επιδείνωση της κατάστασης, ούτε να κάνουμε το παιχνίδι ορισμένων».

Το Λαϊκό Κόμμα (αξιωματική αντιπολίτευση) από την πλευρά του απαιτούσε δραστικότερες περικοπές με συγχωνεύσεις υπουργείων και καταργήσεις υπηρεσιών.

Πρόσθετα μέτρα ανήγγειλε την Πέμπτη και ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Ζοζέ Σόκρατες, αφού τα είχε συμφωνήσει προηγουμένως με το μεγαλύτερο αντιπολιτευόμενο (συντηρητικό) Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα: αύξηση ΦΠΑ κατά μία μονάδα σε 21%, του φόρου εισοδήματος κατά 1,5 μονάδα, των εταιρικών κερδών κατά 2,5 μονάδες στο 27,5%, και ισόποσες περικοπές δαπανών (μειώσεις 5% στις αποδοχές πολιτικών και στελεχών), συνολικά 2,1 δισ. ευρώ. Κινητοποιήσεις ετοιμάζουν και εκεί τα συνδικάτα.

Η Πορτογαλία κατέγραψε το πρώτο τρίμηνο φέτος αύξηση ΑΕΠ 1% έναντι του προηγουμένου τριμήνου, την υψηλότερη στην Ευρωζώνη (εμείς είχαμε μείωση 0,8%), και 1,7% ετήσιο ρυθμό, ενώ το Μάρτιο είχε ετήσια αύξηση βιομηχανικής παραγωγής 7,2%.

Θεσμικά/πολιτικά προβλήματα

Αμφισβητήσεις έχουν εγείρει άλλωστε οι αποφάσεις των οικονομικών υπουργών της Ε.Ε. και της ΕΚΤ, τόσο για τις δυνατότητες εφαρμογής τους και τις ενδεχόμενες συνέπειες, όσο και ως προς τη συμβατότητά τους με τις συνθήκες.

Πώς θα γίνει η διαχείριση, για παράδειγμα, ενός τόσο μεγάλου ποσού - 500 δισ. ευρώ - από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (πρόκειται για το μερίδιο που αναλογεί στην Ευρώπη, 6% του ΑΕΠ της Ε.Ε., εξαπλάσιο του ετήσιου κοινοτικού προϋπολογισμού) και από πού θα το αντλήσει, αν υποτεθεί ότι θα χρειαστεί να δοθεί; Με ποια ακριβώς δημοκρατική νομιμοποίηση; - ρωτάει ο Βυπλόζ και πάλι θυμίζοντας τις ατελείωτες διενέξεις που προκαλεί η κατανομή της ΚΑΠ, του 0,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Και με ποιες εξασφαλίσεις απέναντι στους φορολογούμενους των χωρών που επωμίζονται την εγγύηση του δανείου; Με πόσο βαριά μέτρα λιτότητας στις χώρες που θα χρειαστούν το μηχανισμό;

Παρεμβαίνοντας με ανακοίνωσή της η Επιτροπή προβλέπει έλεγχο των προσχεδίων των προϋπολογισμών των κρατών μελών πριν πάνε στα εθνικά κοινοβούλια, ακριβώς για να μην ξανασυμβούν εκτροχιασμοί σαν της Ελλάδας, εξηγεί. Αναμφίβολα, αν θέλουμε η νομισματική ένωση να πάψει να είναι κουτσή και να επιβιώσει, πρέπει να εκχωρήσουμε μέρος της δημοσιονομικής κυριαρχίας, πώς θα γίνει αυτό όμως, που επείγει να ξεκινήσει τώρα, πόσο έτοιμοι είμαστε;

Οξύτερες ήσαν οι αμφισβητήσεις για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τις οποίες τροφοδότησε ο πρόεδρος της γερμανικής Bundesbank Άξελ Βέμπερ, δημοσιοποιώντας τη διαφωνία του με την απόφαση για την αγορά κρατικών ομολόγων. Ακραίοι μονεταριστές επισείουν το φόβητρο του πληθωρισμού, παρότι έχει ληφθεί πρόνοια «αποστείρωσης» με την πώληση άλλων τίτλων ίσης αξίας. Σε μακροσκελή συνέντευξή του στην Handelsblatt, ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ αντέκρουσε τις κατηγορίες ότι «τυπώνει χρήμα» ενώ υπερασπίστηκε και τις προοπτικές εξυγίανσης της Ελλάδας. Η θητεία του όμως λήγει τον Οκτώβριο του ʼ11 και διάδοχός του προαλείφεται ο Βέμπερ...

Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4630