Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Ένα κόμμα των μελών, ένα κόμμα με μέλλον

Νίκος, Παπαδογιάννης, Διονύσης Νοταράκης

2010-07-08


Οι υπογράφοντες αυτό το άρθρο ξεκινήσαμε έναν μακρύ διαδικτυακό διάλογο για την συγγραφή του χρησιμοποιώντας, αν όχι όλα, τα περισσότερα προσφερόμενα τεχνολογικά μέσα που μπορεί να κατέχει ένας μέσος πολίτης έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού μας δύο βασικούς στόχους. Ο πρώτος είναι ο προφανής. Να καταφέρουμε να αναπτύξουμε μια όσο το δυνατόν περισσότερο ολοκληρωμένη αλλά κυρίως φρέσκια οργανωτική πρόταση για την δομή και λειτουργία του κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς (ΔΑ). Ο δεύτερος σκοπός αποτέλεσε ταυτόχρονα και ένα πείραμα στον τρόπο εργασίας μας. Θέλαμε βιωματικά να δοκιμάσουμε κατά πόσο η τεχνολογία και εν προκειμένω το διαδίκτυο μπορεί να καλύψει την υπαρκτή - χωροταξική - απόσταση που μας χωρίζει και να γεφυρώσει τις πολιτικές μας διαφωνίες. Σε αυτό το άρθρο θα υποστηρίξουμε μέχρι εμμονής το αξίωμα ότι ζητήματα λειτουργίας και οργάνωσης δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μια καθαρά εσωτερική υπόθεση - τουναντίον - ο τρόπος που δομούμε το κόμμα αντικατοπτρίζει τον τρόπο που επιθυμούμε να οργανωθεί η κοινωνία, χωρίς όμως να οδηγηθούμε σε περιχαράκωση, αποφεύγοντας την επαφή με ευρύτερες διεργασίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Θα θέλαμε να ξεκινήσουμε κάνοντας την αυτοκριτική μας. Οι Οργανώσεις Βάσης (ΟΒΑ) και οι Πολιτικές Κινήσεις (ΠΚ) που γνωρίσαμε μέχρι σήμερα έκρυβαν μέσα τους έναν δομικό περιορισμό. Επέτρεπαν την επαφή μόνο ανάμεσα σε μέλη της ίδιας ΟΒΑς ή ΠΚ ενώ η συγκέντρωση όλων των μελών μιας πόλης ή περιφέρειας γινόταν μέσα από σπάνιες πλην κατά κανόνα άκαρπες συνεδριάσεις. Χανόταν έτσι η ευκαιρία μιας οριζόντιας επικοινωνίας. Η επαφή με την ηγεσία γινόταν μέσα από πολυέξοδα ταξίδια καθοδήγησης και συχνά χάνονταν κάπου στο ενδιάμεσο. Στη διαδικασία αυτή μπορεί να εντοπίσει κανείς μια μορφή δημοκρατικού ελλείμματος. Το πρόγραμμα συντασσόταν από επιτροπές σοφών και απλά αποστελλόταν για έγκριση στη βάση περιορίζοντας υπερβολικά την συμμετοχή της στην διαμόρφωση του. Μέλη και φίλοι του κόμματος αποκλείονταν (και) λόγω χωροταξικών εμποδίων, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ΠΚ δύο ταχυτήτων.

Θεωρούμε ότι η ΔΑ πρέπει να καινοτομήσει και να προχωρήσει σε σημαντικές τομές στο ζήτημα των εσωκομματικών διαδικασιών. Δυο είναι τα βασικά διακυβεύματα: από τη μια, η σε βάθος κριτική στις οργανωτικές δομές και στη λειτουργία του κόμματος νέου τύπου και από την άλλη η διατύπωση εναλλακτικών μορφών συγκρότησης, οι οποίες θα συντονίσουν αποτελεσματικά τη δράση των μελών και των φίλων της ΔΑ. Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε υπόψη μας ένα ολοκληρωμένο μοντέλο. Σε αυτό το σύντομο σημείωμα, όμως, επιθυμούμε να θέσουμε προς συζήτηση ορισμένες ιδέες μας.

Ένα βασικό ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε είναι πώς ένα νέο κόμμα μπορεί να χρησιμοποιήσει το πλέον διαδεδομένο μέσο επικοινωνίας, το διαδίκτυο, για την οργάνωση του και την παραγωγή πολιτικής. Στο ερώτημα αυτό δεν θα δώσουμε ποτέ ολοκληρωμένες απαντήσεις αν δεν λάβουμε σοβαρά υπ όψιν μας το γεγονός ότι απλά και μόνο μια ψηφιοποίηση των δομών και λειτουργιών των κομμάτων που γνωρίσαμε ως σήμερα θα ήταν μια πράξη κενή νοήματος. Η απάντηση κρύβεται στο να επιτρέψουμε στο διαδίκτυο να επιφέρει αλλαγές στην οργάνωση του πολιτικού φορέα, αλλαγές που σχετίζονται με την άμεση, ουσιαστική και οριζόντια επαφή των μελών.

Καταρχάς, θεωρούμε ότι, παρά τη ρευστότητα στο πολιτικό σκηνικό και την πιθανή αποδέσμευση πολλών μελών των μεγαλύτερων κομμάτων, πολλοί άνθρωποι του αριστερού και προοδευτικού χώρου δεν επιθυμούν να ενταχθούν ενεργά σε κάποιο άλλο κομματικό φορέα. Παρόλα αυτά, αυτό δεν είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη, για να τους προσδιορίσουμε ως απολίτικους. Για αυτό το λόγο, είναι επιτακτική ανάγκη να επανακαθορίσουμε την έννοια του μέλους. Πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρχουν ποικίλες μορφές συμμετοχής στη ΔΑ. Η διάκριση σε μέλη και φίλους θα αποτελούσε μια πιθανή λύση. Όμως, καθώς το ενδεχόμενο μέλη άλλων χώρων να παρουσιάζονται ως φίλοι μόνο στις προσυνεδριακές διαδικασίες, με στόχο να καθορίσουν τον προσανατολισμό της ΔΑ, θεωρούμε απαραίτητη την επώνυμη συμμετοχή των φίλων, καθώς και τη διαβάθμιση της ψήφου των μελών και των φίλων. Επιπλέον, θεωρούμε απαραίτητο τα μέλη και οι φίλοι να συμμετέχουν τόσο σε ΠΚ, όσο και σε θεματικές επιτροπές. Κάθε μέλος και φίλος της ΔΑ μπορεί να συμμετέχει, πέρα από την ΠΚ, σε τουλάχιστον μια θεματική επιτροπή. Το διαδίκτυο έρχεται να συνδράμει καθοριστικά στην οριζόντια δικτύωση των θεματικών επιτροπών. Εδώ κρίνεται αναγκαία η ύπαρξη ενός διαδικτυακού φόρουμ στο οποίο θα περιλαμβάνονται οι ενότητες (threads) που αντιστοιχούν σε κάθε θεματική επιτροπή. Σαφέστατα σε αυτό το κομμάτι εγείρονται ερωτήματα για το πώς θα λειτουργήσουν μέλη και φίλοι που δεν είναι εξοικειωμένα με τη νέα τεχνολογία. Μπορούμε να προτάξουμε εδώ την αλληλεγγύη και κάποια νεότερα ή πιο εξοικειωμένα μέλη ή φίλοι από τις ΠΚ να αναλαμβάνουν να μεταφέρουν την άποψη των μη εξοικειωμένων, φροντίζοντας παράλληλα για την ενημέρωση τους. Είναι προφανές ότι δεν θέλουμε να άρουμε αποκλεισμούς δημιουργώντας νέους. Σε αυτό το σημείο προτείνουμε να μεταφερθεί το βάρος από την ΠΚ στο φόρουμ. Η κάθε θεματική επιτροπή θα μπορεί να εκλέγει τους αντιπροσώπους της στο συνέδριο που θα συγκροτούν αντίστοιχα θεματικά τραπέζια. Παρά το γεγονός ότι τα μέλη και οι φίλοι θα έχουν το δικαίωμα συμμετοχής κατά βούληση σε θεματικές ενότητες (threads), αποκλειστικά τα μέλη θα μπορούν να εκλέγουν και να εκλέγονται σε μια θεματική επιτροπή με δικό τους δικαίωμα επιλογής. Αυτό αποτελεί μια υπέρβαση του μέχρι τώρα μοντέλου συνεδρίου το οποίο έθετε σε ρόλο παθητικού δέκτη την συντριπτική πλειονότητα του σώματος του. Μια ιδέα θα ήταν από αυτά τα τραπέζια να εκλέγονται τα μέλη της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής (ΚΠΕ) ή του αντίστοιχου οργάνου χωρίς βέβαια να αποκλείεται η υποψηφιότητα τρίτων. Με τον τρόπο αυτό πιθανότατα να καταφέρουμε να περιορίσουμε φαινόμενα παραγοντισμού με αποτέλεσμα το σώμα του συνεδρίου να εκλέγεται περισσότερο αξιοκρατικά βάσει του έργου που έχει παρουσιάσει, τους προβληματισμούς που έχει θέσει και τη σύνθεση απόψεων που έχει πραγματώσει μέσα στο διαδικτυακό φόρουμ. Ακόμη διευρύνεται και η δυνατότητα ψήφου πέρα από τα στενά τοπικά στεγανά. Τέλος, μια άλλη παράμετρος που θα θέλαμε να θέσουμε αφορά στη σχέση της ΔΑ με την κοινωνία των πολιτών. Πιστεύουμε ότι η σχετική προσέγγιση του Ρήγα Φεραίου, τουλάχιστο σε επίπεδο διακηρυκτικών αρχών, υπήρξε γόνιμη. Αναφερόμαστε στην αρχή των «μαζικών, αυτόνομων, πολύμορφων και ενωτικών κινημάτων της νεολαίας», η οποία θεωρούμε ότι μπορεί να έχει ισχύ και πέραν της νεολαίας και των κινημάτων. Ο πυρήνας της προσέγγισης αυτής στηριζόταν στο ότι «το κέντρο λήψης των αποφάσεων βρίσκεται μέσα στο μαζικό φορέα, [.] η δική του δράση δεν γίνεται αντικείμενο παραταξιακής αξιοποίησης από κάποιον τρίτο». Κατά συνέπεια, θέλουμε να υποστηρίξουμε ότι τα μέλη της ΔΑ πρέπει να συμμετέχουν ενεργά σε τοπικούς φορείς, είτε οργανωμένους, όπως Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, είτε άτυπους, χωρίς να τους αντιμετωπίζουν ως ιμάντες μεταβίβασης της γραμμής του κόμματος. Η πολλαπλή ένταξη πρέπει να ιδωθεί ως κάτι το προσδοκώμενο και όχι ως πρόβλημα. Τα μέλη θα πρέπει να αντιμετωπίζουν την πολλαπλότητα αυτή ως μια μορφή αμφίδρομης επικοινωνίας και να μπολιάζουν τις διαδικασίες των ΠΚ και των θεματικών επιτροπών στις οποίες συμμετέχουν με προβληματισμούς που αναπτύσσονται στην κοινωνία των πολιτών και αντιστρόφως. Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, θα ήταν καλό να πραγματοποιούνται σε τακτά διαστήματα ανοικτές συνεδριάσεις των ΠΚ, όπου θα συμμετέχουν και φορείς από την κοινωνία των πολιτών- θα μπορούσε ενδεικτικά να τεθεί ως νούμερο η μία από τις τρεις συνεδριάσεις κάθε ΠΚ. Οι φίλοι του κόμματος θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ένα πολύ δημιουργικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση, φέρνοντας τα μέλη σε επαφή με τους προαναφερθέντες φορείς. Στην ίδια κατεύθυνση, το παραδοσιακό κομματικό γραφείο, που περιέχει αφίσες του Μαρξ και του Βελουχιώτη και την κομματική εφημερίδα, πάλι δημιουργεί φαινόμενα περιχαράκωσης. Όπου αυτό είναι εφικτό, θα προτείναμε να αντικατασταθεί από ανοιχτούς πολυλειτουργικούς χώρους, οι οποίοι θα περιλαμβάνουν αίθουσες για συζητήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά και χώρους αναψυχής και συνάντησης.

Σαφέστατα πέρα από την οριζόντια λειτουργία της βάσης της ΔΑ, μελών και φίλων, μας απασχολεί έντονα και το θέμα της ηγεσίας. Συνεχίζοντας την αυτοκριτική που ξεκινήσαμε στις παραπάνω παραγράφους, θεωρούμε ότι η ηγεσία που γνωρίσαμε ως τώρα, παρά τα κατά κανόνα ανιδιοτελή κίνητρα, πιθανότατα δεν απέδωσε τόσο όσο θα ήθελε η πλειονότητα του κόσμου του χώρου. Για εμάς, αυτό δεν είναι ένα ζήτημα «ηθικό» αλλά προϊόν της δομής του κόμματος νέου τύπου. Η ηγεσία είχε έναν ασαφή ρόλο καθοδήγησης της βάσης, μιας βάσης που τις περισσότερες φορές αδυνατούσε να κατανοήσει τα εσωκομματικά τεκταινόμενα των κεντρικών γραφείων. Το να διατυπώσουμε απλά ότι χρειαζόμαστε μια άλλου τύπου ηγεσία προφανώς και δεν επαρκεί. Θεωρούμε ότι στη ΔΑ η ηγεσία οφείλει να παίξει έναν ρόλο περισσότερο συντονιστικό και λιγότερο καθοδηγητικό. Ο συντονισμός αυτός δεν θα γίνεται μόνο σε επίπεδο ΠΚ αλλά κυρίως στο διαδικτυακό επίπεδο, αυτό των θεματικών ενοτήτων. Έτσι η ηγεσία δεν θα προσπαθεί να μεταφέρει τις γνώσεις της στην βάση αλλά θα την αφουγκράζεται και θα συστηματοποιεί τις απόψεις σε έναν ανοιχτό και συνεχώς εξελισσόμενο διάλογο. Σαφέστατα και δεν μπορούμε να «περικόψουμε» από το οργανωτικό σχήμα που προτείνουμε θεσμοθετημένα όργανα όπως το «Γραφείο Τύπου» κλπ., αλλά θεωρούμε ότι τα μέλη δεν πρέπει να αναλώνονται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες. Όπως μας έδειξε η πρόσφατη εμπειρία, όργανα όπως τα συμβούλια πόλης, παρά το γεγονός ότι συστάθηκαν έχοντας ως στόχο την καλύτερη επαφή βάσης-ηγεσίας, δεν λειτούργησαν προς αυτή την κατεύθυνση και η θέση αυτή έμεινε χωρίς αντίκρισμα. Επιπλέον, μπορούμε να προτείνουμε την συγκρότηση μιας ΚΠΕ από τα εκλεγμένα μέλη των θεματικών ενοτήτων. Θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά το πώς η ηγεσία της ΔΑ θα είναι και η ηγεσία που θα νομιμοποιείται στα μάτια των μελών και των φίλων. Σε αυτό το πλαίσιο, προκειμένου να μην παγιωθεί μια διάκριση μελών-στελεχών και για να μην χάνουν τα στελέχη της ΚΠΕ την επαφή με την κοινωνία, θεωρούμε ότι θα πρέπει να περιορίζεται η δυνατότητα του εκλέγεσθαι σε αυτό το όργανο στις δυο συνεχόμενες θητείες.

Η διακήρυξη αρχών της ΔΑ σαφέστατα και έχει ελλείμματα, όπως για παράδειγμα τις έμφυλες σχέσεις στην Αριστερά και στην ελληνική κοινωνία. Δεν θεωρήσαμε ότι πρέπει να αναφερθούμε εκτενώς σε τέτοιες ελλείψεις αλλά προσπαθήσαμε να προτείνουμε έναν τρόπο λειτουργίας της ΔΑ όπου οι θέσεις θα καταρτίζονται από την βάση του κόμματος με τρόπο που θα σέβεται την αυτονομία των μαζικών χώρων. Θεωρούμε ότι αν υιοθετηθεί ένας συμμετοχικός τρόπος λειτουργίας, τα ελλείμματα αυτά θα περιοριστούν. Δεσμευόμαστε να τοποθετηθούμε γι’ αυτά στις ανάλογες θεματικές ενότητες. Μόνο ένα κόμμα των μελών θα είναι ένα κόμμα με μέλλον.

------

*Ο Νίκος Παπαδογιάννης είναι υποψήφιος διδάκτορας του πανεπιστημίου του Cambridge και φίλος της ΔΑ.

*Ο Διονύσης Νοταράκης είναι απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής Εργασίας και μέλος της προσωρινής Πολιτικής Επιτροπής της ΔΑ.

Εκτύπωση στις: 2024-03-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4825