Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Ο Νταβούτογλου και η Κύπρος

Ιωάννης Ν., Γρηγοριάδης

Τα Νέα, 2010-08-07


Συχνά λέγεται ότι το «δόγμα Νταβούτογλου» ουδεμία αλλαγή επέφερε στις πάγιες τουρκικές θέσεις στο Κυπριακό και το Αιγαίο. Η απουσία όμως λύσεως δεν σημαίνει ότι οι τουρκικές θέσεις έχουν παραμείνει αναλλοίωτες.

Ειδικότερα, από την άνοδο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην εξουσία το 2002 και μέχρι το 2004 και υπό την επιρροή του Αχμέτ Νταβούτογλου, η προσέγγιση της Τουρκίας στο Κυπριακό διαφοροποιήθηκε σημαντικά.

Η υποστήριξη μιας συμβιβαστικής λύσεως του Κυπριακο υπήρξε στην πραγματικότητα από τις πρώτες απόπειρες εφαρμογής της «πολιτικής μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες».

Στο πλαίσιο αυτό, για πρώτη φορά η Τουρκία παραδέχθηκε την ύπαρξη του προβλήματος. Μέχρι το 2002 η επίσημη τουρκική θέση για το Κυπριακό μπορούσε να συνοψιστεί σε δύο προτάσεις. Η πρώτη αρνείτο την ύπαρξη του προβλήματος μετά το 1974.

Η άποψη αυτή αναγνώριζε την ύπαρξη Κυπριακού, το οποίο όμως αφορούσε την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων και λύθηκε με την τουρκική εισβολή. Η δεύτερη ήταν ότι η απουσία λύσεως είναι και αυτή μία λύση. Αυτή αναφερόταν στην εμπέδωση των τετελεσμένων του 1974, τον εποικισμό των Κατεχομένων, μέχρι να πειθαναγκασθούν οι Ελληνοκύπριοι να αποδεχθούν τη διχοτόμηση της Κύπρου.

Επιπλέον, για πρώτη φορά έγινε σοβαρή συζήτηση για τη δικαιολογητική βάση της παρουσίας της Τουρκίας στην Κύπρο. Υποστηρίχθηκε ότι τα τουρκικά στρατεύματα βρίσκονται στην Κύπρο όχι για να προασπίσουν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά για να προστατεύσουν τους Τουρκοκυπρίους από τις εχθρικές διαθέσεις των Ελληνοκυπρίων, όπως αυτές είχαν κορυφωθεί με το πραξικόπημα του Ιουλίου 1974.

Αυτό συνεπαγόταν ότι στην περίπτωση που εξασφαλιζόταν η ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων, η παρουσία του τουρκικού στρατού έχανε τη νομιμοποίησή της. Η αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων από την Κύπρο στο πλαίσιο μιας συμπεφωνημένης λύσεως του Κυπριακού, επομένως, δεν θα αντιμετωπιζόταν ως προδοσία. Αντιθέτως, θα απήλλασσε την Τουρκία από ένα βαρύτατο διπλωματικό άχθος, τόσο στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και με τη διεθνή κοινότητα.

Η στάση του ΑΚΡ στο Κυπριακό βεβαίως είχε να κάνει και με τη χρήση του προβλήματος στο εσωτερικό τουρκικό μέτωπο. Η «περικύκλωση της Τουρκίας μέσω Κύπρου» ήταν μαζί με το πολιτικό Ισλάμ και τη δράση του ΡΚΚ οι τρεις κύριοι μοχλοί για τη νομιμοποίηση των παρεμβάσεων του «βαθέος κράτους» στην τουρκική πολιτική ζωή.

Κάθε προσπάθεια για αμφισβήτηση του στάτους κβο συναντούσε οξεία αντίδραση, στο προσκήνιο αλλά και πίσω από αυτό. Η αποκάλυψη διαδοχικών σχεδίων πραξικοπήματος, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό και εν όψει της διαφαινομένης λύσεως το 2004, κατέδειξε τόσο ότι η κυβέρνηση ΑΚΡ ήταν τότε ειλικρινής στις προθέσεις της για λύση όσο και ότι το Κυπριακό παραμένει ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.

Τα πράγματα βεβαίως έχουν αλλάξει άρδην από το 2004. Η κυβέρνηση Ερντογάν θεώρησε ότι η τότε στάση της δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή κοινότητα και υπαναχώρησε σε απόψεις κοντά στην τουρκική «πεπατημένη». Το ίδιο συνέβη έκτοτε και σε μια σειρά άλλων τολμηρών πρωτοβουλιών σε ζητήματα διεθνή και εσωτερικά.

Το Κυπριακό, ωστόσο, προσφέρει ένα καλό παράδειγμα για να προσεγγίσουμε το «δόγμα Νταβούτογλου» όχι με όρους της δεκαετίας του 1990, αλλά υπό το πρίσμα των επιλογών της κυβερνήσεως του ΑΚΡ.

* Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Εκτύπωση στις: 2024-03-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=4947